Özel öğrenme-okuma bozukluğu olan çocuk, genellikle geç konuşan, söylenenleri anlamakta zorlanan, konuşması ve yazması kolaylıkla anlaşılmayan ve kelime hazinesi sınırlı olan bir bireydir.

1- Heceleme, yazma ve dil öğrenme gibi başarısızlığı beraberinde getiren disleksili çocukta en belirgin özellik okuma ve yazmayı geç öğrenmesidir.
2 - Okuma yaşı zeka yaşından 2 yaş geriden takip eder
3 - Yönleri ayırt edemezler
4 - Harfleri karıştırırlar
5 - Algı hataları yaparlar
6 - Ödevleri yapmada zorluk yaşarlar
7 - Analiz sentez yapamazlar.

Okul Öncesi Dönemde Özel Öğrenme/Okuma Güçlüğü Belirtileri 

Bu tür çocuklarda dil gelişiminde gecikme mevcuttur. Dil edinimi sırasında telaffuz sorunları yaşayabilirler. Kelime dağarcıkları yaşıtlarına göre geriden takip ettiği için, birbirine yakın kelimeleri yanlış telaffuz edebilirler. İfade edici dil becerilerinin gelişimde sohbet başlatma ve sürdürme alanlarında sınırlılık vardır. Konuşulan bir konu hakkında fikir yürütemez ve analiz sentez yapamazlar. Alıcı dil becerilerinde, söylenen karmaşık cümleleri anlama ve yorumlamada zorlanma görülür. Uyaklı sözcükleri bulma, ayırt etme ve sıralamada sıkıntı yaşarlar.

Ardı ardına verilen yönergeleri yerine getirirken sıra takibini yapamazlar. Hikaye dinlemede yetersizlik vardır o esnada çevreleri ile ilgilenirler. Hikaye anlatmaya da ilgisiz davranırlar. Bu durum onlar için çok sıkıcı hale gelebilir.

Eylemleri cümle içinde kullanırken karıştırır. ( gitmek – gelmek ,inmek – çıkmak) Sıra takibi gerektiren bilgileri öğrenmede sıkıntı. ( haftanın günleri, sayılar, alfabe).Yönleri algılama  becerilerinin gelişimde zorluk. ( sağ-sol , yukarı- aşağı ) Zaman kavramını algılamakta zorluk( sabah, öğlen, akşam, dün, bugün, yarın ). Kavram gelişimde sınırlılık(renkler, şekiller, rakamlar). Görsel – işitsel algı becerileri ile ilgili problemler mevcuttur.  Günlük rutin işleri takipte zorlanma. Kuralları ve rutinleri takip etmede güçlük. Görsel talimat ve işaretleri yorumlamakta sıkıntı. El ve ayak kullanımlarında tutarlılığın geç gelişimi. Motor becerilerin gelişiminin geriden takip etmesi. ( düğme ilikleme, bağcık bağlama, çizim becerileri.. ) Dikkat dağınıklığı ve yerinde duramama davranışlarının yanında  aceleci ve sabırsız davranma davranışları görülür.

Özel Öğrenme Güçlüğü Olan Çocuklarda Hangi Davranış Sorunları Gözlenir?

Yaşanılan bu gelişimsel sorunlar, bir takım davranışsal sorunlara da yol açabilir. Çocuk oyun sırasında yaşıtlarıyla doğru iletişim kanallarını kullanamayarak grupta dışlanabilir. Çocuklar tarafından suçlanma, dalga geçilme, duygusal ve fiziksel şiddete maruz kalabilir. Gerekli bilgiye sahip olduğu halde dil gelişimi, bilişsel gelişim ya da motor gelişimdeki sıkıntılardan dolayı kendisini ifade edemediği için agresif tavırlar gösterebilir. Gösterdiği agresif tavırlar sonucunda uyum-davranış sorunları ortaya çıkar. Özgüven duygusunun gelişimi açısından okul öncesi dönemindeki yaşantıların ileriki yaşlarda önemi düşünüldüğünde, çocuğun güven kırıcı durumlarla karşılaşması oldukça risklidir. Bu risk grubu ile karşı karşıya kaldığı taktirde çocuğun ergenlik ve yetişkinlik döneminde çeşitli sıkıntılar meydana gelebilir. Bunun yanında bu dönemde anaokulu ortamlarında arkadaşları ile etkileşimde pasif kalmayı seçebilir. Ancak ev ortamında anne, baba ve ya kardeşe yönelik karşı gelme, zarar verme davranışları gösterebilir. Evde ve okul ortamında zaman zaman günah keçisi durumuna düşerek uyum- davranış problemleri ortaya çıkabilir.

Yapılan araştırmalarda uzmanların büyük bir kısmı şöyle demiştir.

Öğretmenin yetersiz olması ve iyi öğretememesi
Geçmişte Travmatik bir olay yaşamış olabilir
Organik bir rahatsızlığı olabilir
Anne- Baba kaybı ya da sevdiği birini kaybetme
Korkular
Ailelerin düşük sosyo-ekonomik düzeyde olması
Çocuğa uygun okuma malzemelerinin verilmemesi
Dikkat azlığı
Çalışmalarını yardımsız yapamama
Saldırganlık
Beceriksizlik
Düşük benlik algısı
Özgüven eksikliği olan bireylerdir.

ÖNERİLER

• Eğer bahsettiğimiz belirtiler varsa öğretmeninizle hemen  paylaşmalısınız ve muhakkak uzman bir pedagog- psikolog yardımı almalısınız.
• Görsel ve işitsel zekayı geliştirici materyaller edinin ve dikkatini geliştirici oyunlar oynayın.
• Bu çocuklar duygusal yapıda oldukları için onların duygularını ifade etmelerine izin verin ve onları sürekli dinleyin. Günlerinin nasıl geçtiğini sorun ve anlattırın.
• Bu çocukların sevilmeye çok ihtiyacı vardır. Onlarla göz kontağı kurarak sevdiğinizi hissettirin.
• Ödevlerini bitirdiğinde ve sorumluluklarını yerine getirdiğinde somut ödüller verin.
• Bunu övgü dolu sözlerle ona hissettirin ve başarı için motivasyonunu optimum seviyede tutun.
• Çocuğunuzla konuşurken kısa ve düzgün cümleler kurmaya dikkat edin. Göz kontağı kurarak konuşun.
• Çocuğa okuduğunuz öyküler, şiirler onun okuma ve yazma alışkanlığını sevmesine yardımcı olur. Ebeveyn olarak onların en yakın modeli sizlersiniz
• Ev ortamında televizyonu kapatıp toplu bir şekilde kitap okuma saati yapın.
• Çocuğunuz ders çalışırken, ödev yaparken siz başka işlerle ilgilenmeyin. Elinize gazetenizi, derginizi, kitabınızı alıp ona ders çalışması için güzel model oluşturun.
• Asla çocuğunuza baskı yapmayın. Onu destekleyin ve yardımcı olmaya çalışın. Gerekirse ek ders aldırabilirsiniz.
• En önemlisi de çocuğunuzu çok sevdiğinizi ve değer verdiğinizi ona hissettirin.

Ayşe TEPELTEPE İLTAR
Uzman Psikolog
[email protected]