Psikolojik danışmanlık yada psikoterapide içerik kadar yöntemde önemli bir yere sahiptir. Desteğe ihtiyaç duyan kişiye içeriksel yada duygusal geri bildirimler verilirken ruh sağlığı profesyonelleri bu geri dönüşleri ve değerlendirmeleri hangi yöntemle ve ne gibi formlar aracılığıyla vermeleri gerektiğini de ciddi bir şekilde düşünürler. Bu düşünce, psikolojik destek ilişkisinde çok farklı kuramlar doğurmuş ve her geçen gün yeni yöntemler bu farklılığın bir sonucu olarak gelişmiştir. Bu gelişim bir döngü şeklinde süreklilik arz etmektedir. Bu yönüyle psikoloji biliminde metodoloji, diğer bilimlere nazaran daha elzem olup daha süreklilik arz eder. Bunun nedeni ise insan gibi standardı olmayan bir varlığın birinci derece muhatap alınmasıdır. Konuyu fazla dağıtmadan metodoloji sorunu kapsamında son dönemlerde moda olan online terapi olgusuna dönelim.

Online terapi son 4-5 yıldır gittikçe popülerleşen ancak sınırları ve müdahale alanları henüz belli olmayan deyim yerindeyse tekamülünü tamamlayamayan bir yöntemdir.  Dünyada ki bir çok yazılım firması “online psikoterapi” olgusunun fiili olarak etkililiğini arttırmak amacıyla terapistler eşliğinde farklı programlar geliştirmektedir. Bazı kurumların öncülüğünde küresel ölçekte binlerce psikoterapistin dahil olabileceği geniş bir dijital ağ kurma çalışmaları proje olarak henüz değerlendirme aşamasındadır.

“Online psikoterapi” olgusu ruh sağlığı profesyonelleri tarafından da farklı değerlendirilmektedir. “Online psikoterapi”nin mümkün olabileceğini savunan profesyonellere karşı, bunun mümkün olamayacağını savunanların sayısı ise daha fazladır. Açıkçası bu tartışma bir araştırma sonucuyla desteklenmek yerine henüz gözlemsel ve bilişsel karşılaştırmalı analizlerle yürütülmektedir.

“Online psikoterapi” danışanlar açısından da farklı endişelerle değerlendirilmektedir. Kimi danışanlar kimliğini gizleyerek daha kolay ifade alanı bulabileceğini ifade ederken kimileri de daha farklı endişelerle bu yöntemin sakıncalarına karşı endişelerini ifade ediyor.

Konuya giriş yaparken bariz bir şekilde anlaşıldığı gibi bu konu çok farklı parametreler barındırmakta ve bu konuda kolay kolay bir mutabakat sağlanamayacağı görülmektedir. Tartışmaları bir kenara bırakarak 1999 yılında örenciyken MSN üzerinden “online danışmanlığa”  başlayan biri olarak bu konudaki deneyim ve gözlemlerimi paylaşma ihtiyacı duydum. Konu geniş olduğu için daha çok olguyu biçimsel ve metodolojik açıdan değerlendirmeyle sınırlı tutmak istedim.

“Online psikoterapi” de Terapist açısından biçimsel handikaplar

İnternet üzerinden psikolojik destek veren bir terapist açısından biçimsel olarak şu engeller var:

Güçlü olmayan bir internet bağlantısı (Her iki taraf açısından)

Bulunduğu bölgede olası elektrik kesintileri (Her iki taraf açısından)

(Bu iki sorun danışanın bilinçaltında saklı duran özel bir bilginin tam terapistle paylaşılabileceği anda ortaya çıkması ciddi bir zaman kaybına neden olabilir. Çünkü danışanlar her zaman özel bilgileri paylaşabilecekleri moda giremeyebilirler. Bu durumda yeniden başa dönmek hem mümkün olmayabilir hem de bazı sakıncalar içerir.)

Bilgilerin gizliliği açısından casus yazılımlara karşı bilgisayarı koruyabilecek güvenlik programları ve bunları kullanabilme becerisi

Ev ve işyeri gibi ortamlarda internete bağlanan danışanların görüşme henüz bitmeden bilgisayarın olduğu odaya başka birinin girmesiyle görüşmeyi sonlandırması.

Hızlı yazı yazabilme becerisi

Duyguları ve içerik analizlerini anında yazıya dökebilme yeteneği

Yazılı ifadeleri analiz etmede hızlı davranabilme becerisi

Danışanın yazılı ifade becerisinden kaynaklanabilecek olası sorunlarda yanlış değerlendirme riski…

Danışanın duygu dünyasını anlamada sadece metne bağlı kalmak…

“Online psikoterapi” de danışan açısından biçimsel handikaplar

Güçlü olmayan bir internet bağlantısı (Her iki taraf açısından)

Bulunduğu bölgede olası elektrik kesintileri (Her iki taraf açısından)

Hızlı yazı yazabilme becerisi (Zaman açısından önemli)

Duygu dünyasını ya da sorununu yazılı bir şekilde ifade edebilme becerisi

Kullandığı PC’den yararlanan diğer kullanıcıların paylaştığı bilgilere ulaşmalarını engellemek için kayıt işlevini sağlayan fonksiyonları devre dışı bırakacak kadar bilgisayar kullanma becerisi. Aynı zamanda bilgilerin gizliliği açısından casus yazılımlara karşı bilgisayarı koruyabilecek güvenlik programları ve bunları kullanabilme becerisi

Görüşme yaparken terapiye yoğunlaşamama… Birçok danışan terapistle yazışırken daha farklı sitelerde zaman geçirerek seansa yoğunlaşamayabiliyorlar. Bu durum paylaşımların gecikmesine neden olabiliyor.

Ev ve işyeri gibi ortamlarda internete bağlanan danışanların görüşme henüz bitmeden bilgisayarın olduğu odaya başka birinin girmesiyle görüşmeyi sonlandırması.

Görüşmelerin yapılmasına aracı olan programların (MSN gibi) şifrelerinin kayıtlı olmasından dolayı bir başka kullanıcı terapistle iletişime geçebilir. Buda gizlilik ilkesini ihlal eder.

Terapistin mesleki statüsü ve mesleki yeterliliği konusunda ilerleyen seanslarda olabilecek endişeler güven ilişkisine zarar verir. (Acaba yazıştığım kişi gerçekten psikolog yada psikiyatr mı? Gibi…)

Yazılı ifade yönteminin çok fazla zaman alması…

Konuşarak yada web kamerasıyla yapılan görüşmelerde sesin net ulaşamaması sorunu…

Konu bir araştırmayla ele alındığında çok farklı değişkenler ortaya çıkar. Yüzeysel olarak bu gibi endişeler biçimsel anlamda “Online psikoterapi”nin handikaplarıdır.

Yaklaşık 10 yıldır binlerce insanla yaptığım görüşmeler var. Bu konuda benim düşüncem şudur:

“Online psikoterapi” bence mümkün değildir. Ama “Online danışmanlık” yapılabilir. Psikoterapi ile danışmanlık arasında ciddi farklılıklar vardır. Psikoterapide hem terapist hem de danışan yada hasta açısından olmazsa olmaz bazı beceriler vardır. Terapist görüşmeyi yaparken “Terapotik Becerileri” tam anlamıyla kullanamaz. Danışan ise terapistin ihtiyaç duyduğu duygu yoğunluğunu ve gerekli olan içeriği terapiste tam anlamıyla aktaramaz. Danışanın zor seanslar sonrası gelebileceği bazı duygu modları var. Bunlar sadece yüzyüze olabilecek duygu durumlarıdır. Sadece yüzyüze görüşmede uygulanabilir testler yada veri toplama teknikleri vardır. “Online Psikoterapi”de bunlar mümkün değildir.

Ama “Online danışmanlık” bir danışanın ihtiyaç duyabileceği bir çok konuda zaman tasarrufu sağlayarak danışana gereksinim duyduğu bilgiyi sağlar. “Online danışmanlık” ile danışan terapi merkezleri ile ilgili bilgi alabilir. İletişim bilgilerine ulaşabilir. Bilgiye sahip olmakla çözülebilecek sorunlar konusunda bilgi sahibi olabilir.

Sonuç olarak internet ortamında sadece bazı vakalarla “Online Danışmanlık” ilişkisi mümkündür. Her danışanda “Online Danışmanlığa” uygun değildir.

Online danışmanlık için uygun olan sorun alanlarını ve daha geniş bilgiyi bir sonraki konuda ele almayı düşünüyorum. Bir sonraki yazıda görüşmek dileği ile.