Ülkemizde mesleğini icra etme konusunda mevzuaatı olmayan alanların başında psikoloji alanı geliyor. Üniversiteler yılda Psikoloji bölümünden 20 bin Psikolojik Danışmanlık bölümünden 18 bin civarında yeni mezun vermektedir. Yaklaşık 40 bin yeni kişinin lisans diplomasına sahip olarak işgücüne dahil olduğu psikoloji alanında maalesef bir mevzuaat yok. Tüm süreçler ilgili il müdürlükleri ya da daire başkanlıklarının yorumları üzerine inşa edilmiş durumdadır. Yorumlarda doğal olarak bürakrasideki yeni atamalara (Yeni müdür yada daire başkanlarının) bağlı olarak değişebilmektedir. Bu yorumlarda CİMER’e gönderilen şikayet kayıtları ya da bilgi edinme taleplerine yönelik ilgili bakanlığın verdiği cevaplardan oluşmaktadır.

Psikoloji mesleğinin icrasına yönelik tüm iş işlem ve süreçlerde atıfın yapıldığı tek bir madde var. Oda, içinde "klinik psikolog” tanımı geçen 6 Nisan 2011 tarihinde kabul edilen 6225 numaralı kanun, 26 Nisan 2011 Tarihli Resmi Gazete'nin 27916 mükerrer sayısında yer alan 9. MADDE Ek13'teki tanımdır.

MADDE 9 − 11/4/1928 tarihli ve 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanuna aşağıdaki ek madde eklenmiştir.

“EK MADDE 13 − a) Klinik psikolog; psikoloji veya psikolojik danışma ve rehberlik lisans eğitimi üzerine klinik ortamlarda gerekli pratik uygulamaları içeren klinik psikoloji yüksek lisansı veya diğer lisans eğitimleri üzerine psikoloji veya klinik psikoloji yüksek lisansına ilaveten klinik psikoloji doktorası yapan sağlık meslek mensubudur.

Klinik psikolog, nesnel ve yansıtmalı ölçüm araçları, gözlem ve görüşme teknikleri kullanarak psikolojik değerlendirme ile uluslararası teşhis ve sınıflama sistemlerinde hastalık olarak tanımlanmayan ve Sağlık Bakanlığının da uygun bulduğu durumlarda psikoterapi işlemleri yapar. Hastalık durumlarında ise ancak ilgili uzman tabibin teşhisine ve tedavi için yönlendirmesine bağlı olarak psikoterapi uygulamalarını gerçekleştirir.

Psikoloji lisans eğitimi üzerine ilgili mevzuatına göre Sağlık Bakanlığınca uygun görülen psikolojinin tıbbi uygulamalarıyla ilgili sertifikalı eğitim almış ve yeterliliğini belgelemiş psikologlar sertifika alanlarındaki tıbbi uygulamalarda görev alabilirler.

Uzman tabibin teşhis ve yönlendirmesiyle ya da bağımsız olarak yapılabilecek mesleki uygulamalar, bu bentteki prensipler çerçevesinde Sağlık Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Kaynak: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/04/20110426-1.htm

Evet burada klinik psikologla ilgili bir tanım yapılmış. Bu psikoloji biliminin icrasında rahatlatıcı bir alan oluşturmuş. Ancak burada da garip birkaç durum var. Bunlarda şunlar:

Klinik psikoloğun kendi mesleğini icra ederken yer açma ruhsat vb konular belirsiz. Mesleğini bağımsız icra etmesine yönelik net bir çerçeve yok.

Sadece klinik psikolog için bir tanımlama yapılmış olması psikolojinin diğer alanlarını yok saymış adeta. Gelişim psikolojisini bitirdiğinizde statünüzün ne olduğu belirsiz. Bu konular hakkında söylenecek çok şey var ancak başlığa riayet ederek devam edeyim.

Klinik Psikologlar Terapi Merkezi Açabilir mi?

Evet yer açabilir. Kulislerde bana ulaşan bilgileri toparlayıp yer açmayla ilgili süreç hakkında izlenmesi gereken adımları bir araya getirdim.

Bilindiği üzere Klinik Psikologlar sağlık meslek mensubu olarak kabul ediliyor. Bu nedenle Sağlık il müdürlükleri klinik psikologların yer açmasına müsaade ediyor. Tabi bu durum, ruhsat veriyor olarak anlaşılmasın. Ruhsat veren bir yer yok. Bu durumu, sadece klinik psikologların yer açmasını yasadışı olarak görmüyor olarak anlayabilirsiniz. Bu konuda Sağlık Bakanlığı yetkililerinin CİMER’e gönderilen bir soruya verdikleri cevapta ki yorumu şu şekilde:

“Danışmanlık Ofisi olarak faaliyet gösteren bahse konu iş yerinde, sadece ruhsat sahibi sağlık meslek mensubunun yetkisinde olan uygulamalar yapabilir.”

“Bir adresin, birden fazla sağlık meslek mensubu tarafından kullanılmak istenilmesi durumunda; her sağlık meslek mensubunun kendi adına ayrı ayrı düzenlenen vergi levhası ve işyeri açma ve çalışma ruhsatının bulunması gerekir.” Bu kısmı biraz açmak istiyorum. Burada kast edilen şudur: “Klinik psikolog bir marka adı altında faaliyet gösteremez. Bir ofiste yani başkasının yanında klinik psikolog olarak çalışamaz. Şahıs şirketi kurup vergi levhasını çıkartarak sadece kendi adıyla faaliyet gösterebilir. Bir klinik psikolog bir başka klinik psikoloğu kendi şahıs şirketi bünyesınde çalıştıramaz. Ya da psikolog olmayan bir kişi bir psikoterapi yada psikolojik danışmanlık şirketi kurup bünyesinde klinik psikolog çalıştıramaz. Klinik psikolog tek başına bağımsız olarak mesleğini icra edebilir. Burada bir noktaya daha vurgu yapmak önemlidir. Birkaç klinik psikolog aynı ofiste farklı şahıs şirketi olarak faaliyet gösterebilir. Yani 4-5 klinik psikolog bir ofis kiralayarak ofisi ortak kullanabilirler. Ama hepsinin ayrı bir şirketinin olması gerekir. Ben seni işe aldım sen benim yanımda çalışıyorsun olayı yok. 5 kişiyseniz 5 ayrı şahıs şirketi kurmanız gerekiyor.

“İş yeri tabelası ve diğer tanıtım unsurlarında, iş yerinin sağlık kuruluşu olduğu algısı oluşturur nitelikte olamayacağı, tanıtım unsurlarında sadece sağlık meslek mensubunun adı, soyadı ve ünvanının yazılı olabileceği (sağlık yaşam merkezi, psikolojik danışmanlık merkezi, diyet kliniği, beslenme ve diyet merkezi vb. ünvanların kullanılamayacağı)…” Burada şu ifade edilmek isteniyor; Bir marka adı altında faaliyet gösterilemez. Malumunuz psikologların çoğunun tabelasında çeşitli marka isimleri yer almaktadır. Buna izin verilmiyor. Daha net anlaşılması için şu örneği esas alabilirsiniz. Yolda yürürken çoğu işyerlerinde sadece şu ifadeleri görürüz; “Diş hekimi Efkan…. 0212123654” Operatör doktor Salim ….. Tlf: 0533123456” Psikiyatri hekimi Lale …. 0312123456” gibi sade tabellalar görüyoruz. Klinik psikologlarda sadece “Klinik Psikolog Alper….. 0426123456” gibi sadece ad soyad tlf ve adres bilgisini yazabilir. Mega Psikoloji, Ultra Psikoloji, Hayat Psikoloji, Yaşam Psikoloji …vb iş yeri tabelaları kullanmak yasak.

“Sağlık meslek mensuplarının uzman ünvanını kullanabileceğine dair herhangi bir yasal düzenleme bulunmadığından, tüm tanım materyallerinde "Uzman" ünvanının kullanılamayacağı…” Burada ifade edilmek istenen durum şu: Klinik Psikoloji dışında psikolojinin herhangi bir bölümünde yüksek yapmış olan psikologların çoğu Uzman Psikolog ünvanı kullanıyor. Psikoloji alanında böyle bir ünvanın olmadığı ve olmayan bu ünvanın kullanılamayacağı ifade ediliyor. Tabi burada “psikoterapist” ünvanına da dikkat etmek gerekir. Psikoterapist adında bir ünvanın olmadığını da belirtmekte yarar vardır.

“Psikoterapist ya da Uzman Psikolog” Bu iki unvan kullanılırsa ne olur?

Mevzuaat olmadığı için yaptırım konusunda da elimizde net bir cezai müeyyide tanımı yok. Ancak benim tahminim şu; Tüketiciyi Koruma Kanunu 61. Madde başta olmak üzere ilgili maddeler dayanak alınarak cezai işlem yapılabilir. Sağlık bakanlığı psikoterapist ya da uzman psikolog diye bir unvan yoktur şeklinde bir yorum yapmışsa ve buna rağmen bu ünvanlar kullanılıyorsa bu tüketiciyi yanıltmaya girer. Örneğin yargılama konusu olan bir davada sanık durumdaysanız Mahkeme başkanına “Sayın yargıç ben psikoloji alanında yüksek lisans yaptım “Uzman Psikolog” ünvanını kullanabilirim” dediğinizde muhtemelen Mahkeme başkanı Sağlık Bakanlığından bilirkişi sıfatıyla görüş yazısı ister. Sağlık Bakanlığı “Uzman Psikolog” adında bir unvan yoktur şeklinde cevap verdiğinde yargıç genellikle bu görüşe göre bir karar verir.

Kamuda çalışan klinik psikologlar zaten 657 devlet memurları kanunundan kaynaklı bağımsız çalışamıyorlar. Eğer bir devlet hastanesinde ya da Milli eğitime Bağlı bir devlet okulunda çalışıyorsanız zaten özelde çalışamazsınız. Ancak emekli olduğunuzda özel bir yer açabilirsiniz. Dolayısıyla kamu kurumlarında memur olarak çalışan klinik psikologlar yasal olarak bu diplomalarını -özel terapi hizmeti vermek için- ancak emekli olduklarında kullanabilirler. Tabi çalıştıkları kurumlarda klinik psikolojinin alanına giren konuları kamu çalışanı olarak icra edebilirler. Bu bilinen bir konu ama şunun için tekrar vurgulamak istedim. Bazı kamu çalışanı uzmanlar özelde çalışabilmek için klinik psikolog olmam gerekir gibi bir yoruma gidiyor.  Bu zaten 657’nin doğası gereği mümkün değil. 8 Eylül 1999’dan sonra işe başlayan kamu çalışanı uzmanlar klinik psikolog olmuşsa da bu diplomalarını en erken 2036 yılında emekli olduklarında kullanabilirler ya da 25 yılını doldurup istifa ederek ya da hemen istifa ederek kullanabilirler.

Klinik Psikologların Yer Açma Aşamaları

• Öncelikle Psikoloji veya Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Lisans programlarından sonra Klinik Psikoloji alanında yüksek lisans yapmışsanız klinik psikolog olarak kabul ediliyorsunuz. Klinik psikolog olup olmadığınızı Sağlık Baklanlığının Sağlık Personel Bilgi sistemi sayfasından kontrol edebilirsiniz. Lisansınız PDR ya da psikoloji olmadığı hale klinik psikolojide yüksek lisans yapmışsanız klinik psikolog olarak kabul edilmiyorsunuz. Bunun için klinik psikoloji alanında ayrıca doktora yapmanız gerekir.
• Bir malimüşavirle görüşerek şahıs ya da limited şirketi kurabilirsiniz. Tabi öncesinde faaliyet göstereceğiniz ofisin adresinin belli olması gerekiyor. Şirketi kurarken klinik psikologlar genellikle şu nace kodu ile şirket kuruyor “86.90.14 Tıp doktorları dışında yetkili kişilerce sağlanan akıl sağlığı hizmetleri (psikoanalistler, psikologlar, psikoterapistler ve psikolojik danışmanlar tarafından sağlanan hizmetler) (hastane dışı)”
• Şirketi kurduktan sonra bulunduğunuz yerin il ya da ilçe sağlık müdürlüğünden ilgili birime klinik psikolog olarak faaliyet gösterdiğinizi bunun kayıt altına alınmasını istediğinizi bildirebilirsiniz. Böyle bir zorunluluk şu an için yok. Sadece il ya da ilçe sağlık müdürlüğünün bilgisinin olması önemlidir.
• Daha sonra bulunduğunuz yerdeki belediye ruhsat birimine giderek psikolojik destek hizmetleri sunan bir ofisinizin olduğunu bunun için ruhsat almak istediğinizi ifade edin. Belediyeler terapi merkezi ruhsatı vermekten ziyade genellikle büro ofis ruhsatı veriyor. Belediye ruhsatı sağlık müdürlüklerinin sağlık kurumlarına vermiş olduğu çalışma ruhsat gibi değildir.
• Varsa tabellanıza aşağıdaki gibi sadece isim soyisim çalışma alanı ve iletişim bilgilerini yazabilirsiniz.

Faaliyete başlarken şunu unutmayın! Klinik psikologlar sağlık meslek mensubu olduğu için reklam yapamazlar. Tanıtım yapabilirsiniz. Ancak reklam yasak. Hangi cümleler tanıtım hangisi reklam orası biraz karışık. Şikayet edilmeniz durumunda Ticaret Bakanlığı Reklam Kurulu web sitenizde ya da sosyal medya hesabınızda geçen herhangi bir cümleye reklam cümlesidir demişse o reklam cümlesidir. Bu yazının yazıldığı tarih itibariyle idari para cezası 340 bin TL civarındadır. Sitenizde kaliteli hizmet, çok deneyimli, danışanların çoğunun memnun olduğu, danışanların bizi önerdiği iyi bir hizmet, 10 seans alana 4 seans bedava, 1 terapi paketi sizden 1 paket bizden, bir seansı siz ödeyin ikincisi bedava olsun …vb cümleler reklam cümlesidir. Ayrıca internetteki yorumlarda sizi başkaları bile övse bu da reklama girer. Sizin o övgü dolu yorumu sildirmeniz ya da yorumun kasıtlı olarak size hasım olan birileri tarafından yazıldığını ıspat etmeniz gerekir. Tanıtım yazılarında ise aldığınız eğitimleri yazabilirsiniz. Ama burada da dünyanın en iyi uzmanlarında BDT eğitimlerini aldı gibi cümleler kurmamaya özen gösterin. Tanıtım yazılarında uyguladığınız teknikleri yazabilirsiniz. Bilgilendirme yazıları yazabilirsiniz. Reklam ve tanıtım konusunu başka bir yazıda ele alacağım.

BİR NOT: Ruh Sağlığı Yasa Taslağı meclise her an gelebilir. Yasa meclisten geçerse bu yazıyı yeni düzenleme göre tekrar revize ederim.

Anahtar kelimer:

Psikolog işyeri açma ruhsatı
Psikolog ofisi açmak için gerekli belgeler
Sağlık Bakanlığı psikolojik danışma merkezi açma şartları
Psikolog ofis açma şartları
Uzman psikolog klinik açabilir mi
Oyun terapi merkezi açmak
Psikolojik danışmanlık merkezi açma YÖNETMELİĞİ
Psikolojik danışmanlık merkezi açmak