Kıskançlık doğal bir duygu olarak bilinse de kardeşler arası ilişkide aileyi ve çocukları çoğu kez zorlayan bir durum olarak karşımıza çıkar. Aile içinde çocuk sayısı arttıkça anne babalar için taraf haline gelmeden iyi bir dengeleyici olmak durumundadırlar. Kardeşler arası ister istemez bir rekabet ortamı oluşur. Bu rekabet hem kendi aralarında hem de anne-babalarının gözündeki değerleri konusunda oluşur. Her çocuk anne babasının yalnız kendisine ait olmasını ister. Ve her gelen kardeşle birlikte çocuk, anne babasının kendinden uzaklaştığı hissine kapılır.

İlk çocukken büyük çocuk olmak

Aileler ilk çocuklarında çocuk yetiştirme deneyimini ilk kez yaşarlar ve diğer çocuklarına göre daha çok özel vakit geçirmiş olurlar. Böylece ilk çocuk bir süre tek çocuk olmanın keyfini yaşar. Anne babanın ilgi ve sevgisini sadece kendisine ait olduğunu hisseder. Ta ki yeni bir kardeş gelene kadar.Yeni bir kardeşle sahip olduğu ayrıcalıklar son bulur. Kendini tahtından indiren kardeşine karşı sinirlidir ve ebeveynin gözündeki statüyü kazanmak için mücadele eder. Çocuğun doğal olarak hissettiği bu kırıklık aile tarafından anlayışlı ve haklı karşılanmalıdır.

Genç anne baba, ebeveynlik konusunda tecrübesizliğini ilk çocuğunda aşırı hoşgörülü ya da aşırı kontrolcü olarak yaşar. Yeni ortama alıştırılmadan birden büyük çocuk rolüne sokulan çocuk, kardeşini anne babasının sevgisini paylaşmak zorunda olduğu bir varlık olarak görür. Kardeşle birlikte ailenin ilgisi kesilmişse ya da azalmışsa çocuk kendini kenara itilmiş olarak hisseder.

Aileler ilgilerini ne tamamen yeni doğan çocuğa vermeli, ne de büyük çocuğun eski ayrıcalıklı durumun devam ettirilmeli. Aile çocuğa aile içindeki yerini anlatmalı, kardeşle birlikte değişen koşullar olsa da çocuğun ilgi sevgi, okul ve oyun ihtiyaçlarına cevap verilmeli. Yapılan önemli hatalardan biri kardeşin gelmesiyle büyük çocuğa yaşından fazla beklentiler içine girerek, kardeşiyle ilgili fazla sorumluluklar yüklenmesidir.

Ortanca çocuk krizi

Ortanca çocuk için, ilk çocuğa oranla ailenin daha deneyimli olması bir avantajdır. Genellikle ortanca çocuklar daha esnek bir yaklaşımla yetiştirilir. Buna karşın kardeşler arasında en büyük karmaşayı ortanca çocuklar yaşar. Ne büyük kardeşlerin becerilerine sahiplerdir, ne de küçük kadar sevilirler. Özellikle kendinden daha yetenekli bir büyük kardeşe sahipse başarısızlık ve yetersizlik hissine kapılabilir. Böylece yarışma, rekabet etme gibi duyguları pekişir. Dikkat çekebilmeye çalışacağı gibi yetersiz hissederek karamsar bir tutumda geliştirebilir.

Ortanca çocuk büyük kardeşe yetişemez ve onun oyunlarına katılamaz, küçük çocuk gibide davranamaz çünkü küçük kardeşe örnek olmalıdır. Bu ikilem arasında ailenin tutumu önem taşır. Ortanca çocuğun fark edildiğini sağlayarak, başarılı olduğu durumlar vurgulanmalı, yaşına uygun görev ve sorumluluklar verilmeli. Hem başarıyı hem de hak ettiği ilgi ve sevgiyi gördüğünden emin olmalı.

Küçük çocuk

Küçük çocuk, kendinde sonra bir kardeşin olmaması sebebiyle, büyük olma rolünü üstlenemez ve her zaman ailenin küçük çocuğu olarak kalır. Bu durum çocukta benmerkezci bir tutum geliştirebilir. Sorumluluk alma bilinci daha zor oluşabilir. Aynı zaman da güçlü ve yetenekli ağabey ve ablalar varsa kendisini yetersiz ve beceriksiz hissetmesine sebep olur.

Küçük ve son çocuk olmanın önemli bir avantajı, sahip olduğu ilgi ve sevginin yeni bir küçük kardeşle birlikte bölünme riskinin olmamasıdır.

Kardeşler birbirlerine karşı oldukları kadarda bağlıdırlar. Sevgi ve çekişme kardeşler arasında yan yana gelişen duygular olarak karşımıza çıkar. Anne babaların birtakım risk oluşturacak tutumları olmadığı sürece kardeşler arası olası kıskançlık ve çekişmeden kaçınılamaz.

Fakat çocuklar arasında yapılan ayırım, taraf tutma, anne-baba anlaşmazlığından dolayı kardeşlerin taraf olması, yeni gelen çocukla büyük çocuğun unutulması ya da anne babaların kardeş ilişkilerine karşı ilgisiz tutumları kardeş kıskançlığını arttırır ve sorunların yaşanmasına sebep olur. Ailelerin olabildiğince riskli davranışlarda bulunmamaları ve kardeşler arası anlaşmazlıklarda kendi aralarında çözüm sağlanmasına fırsat vermeleri ya da birbirlerinden ayırmaları sıkıntıları aza indirgeyecektir.

Fatih Psik.Danış.Merkezi

www.fatihpdm.com