Mükemmel kavramı görünürde olumlu bir anlam ihtiva etse de, içtimai hayatta bu kavramın kişiliğe derinden nüfus etmesi çok ciddi patolojileri tetikleyebilir. Ruh bilimi kuramcılarının mükemmeliyetçilik anlayışının marazi kısmıyla ilgili hem fikir oldukları temel yaklaşım; bu anlayışın işleri yarıda bırakmasıdır. Daha anlaşılır bir ifadeyle Mükemmeliyetçi insanların işleri yarıda kalır. Çünkü mükemmeliyetçi insanın önünde sonuç yoktur. Sonu gelmeyen ve çoğu zaman idealize edilmiş hedefler vardır. Bu hedefler asla tam anlamıyla gerçekleşmez. Ve gerçekleşme olanağı da yoktur.  Mükemmeliyetçi insanlar hata yapmaya karşı çok duyarlıdırlar.  Karşısındaki kişinin başarılarını çoğu zaman görmezden gelir ve genelde yanlışlara odaklanır. Eleştiride olumsuz tepki çok yaygın bir ifade biçimidir. Kusursuzluk beklentisi bu tür kişilerin en karakteristik özelliğidir. Beğenme ve onaylama davranışı nadir görülür.

Mükemmeliyetçilik yaşamın doğal akışını ciddi bir biçimde olumsuz etkiler. Mükemmeliyetçi insanların bir kısmı iş hayatında işvereni memnun edemedikleri gibi paydaşlarıyla da sıkıntı ilişkiler geliştirirler. İş arkadaşının başarısını görmezden gelerek ona olumsuz tepkilere vereceği için güçlü sosyal bağlar geliştiremezler. Takdir etme davranışı olmadığı için takdir görme beklentisi de çoğu zaman karşılık bulmaz. İşlerin ayrıntılarıyla çok fazla ilgilendikleri için genel kompozisyondan koparak yavaş yavaş ilerler. Buda işlerin zamanında teslim edilmesini engellediği için işten atılma sorunu yaşayabilirler. İşsizlik sorunu daha farklı psikolojik problemleri tetikleyebilir. Buna bağlı yalnızlık, depresyon, uyaran yetersizliği gibi birbiriyle ilişkili sorunlar yaşayabilirler.

Mükemmeliyetçi insanlarda sürekli başarısızlık fobisi vardır. Çünkü belirledikleri hedefler gerçekten uzak ve idealize edilmiş hedeflerdir. Ya da normal bir hedefi bile gerçekleştirirken kullandıkları yöntem kusursuz bir süreç dâhilinde gerçekleşebilir. Kusursuzluk beklentisi dinamik bir şekilde var olduğundan bu tür kişiler başarısız olma korkusu yaşarlar. Başarısız olmaktansa o işe başlamamayı tercih ederler. Genelde bir işe başlamazlar ya da başlarken işi yarıda bırakırlar. Ya da asla sonucu göremezler. “En iyisini yapabilecek seviyeye gelinceye kadar hiçbir şey yapmamalıyım” düşüncesiyle hareket ederek genelde bir işe başlama konusunda isteksiz kalırlar ayda düşük motivasyona sahip olurlar.

Mükemmeliyetçi İnsanlarda Görülen Yaygın Psikolojik sorunlar

Bir çok sorunda olduğu gibi depresyon sıklıkla yaşanan bir sorundur. Bununla beraber performans yitimi, sosyal ilişkilerde belirgin azalma, öfkeyi kontrol etmede güçsüzlük, kendini sürekli eleştirme (Self Kritisizm), karşısındakini beğenmemeye bağlı olarak karşı eleştiricilik, sınav kaygısı, sosyal fobi, yalnızlık duygusu, bir işe başlayamama, ifade etme güçlüğü vb… birçok sorun yaşayabilirler. Genç bayanlarda kusursuz beden algısı sorununa bağlı olarak yeme sorunları (anoreksiya ve bulumiya nevroza) yaşanabilir. Özellikle son denemde gittikçe artan ortorexia nevroza mükemmliyetçi kişililerin yaşadığı en yaygın hastalıktır. Bunların arasında en belirgin olanı iş hayatında verim kaybına bağlı olarak işsiz kalma sorunu ve sosyal dışlanmışlığa bağlı olarak abartılı yalnızlaşma sorunudur.

Mükemmeliyetçilik ve Aile Hayatı

Birçoğu geç evlenir. Çünkü eş beğenme sorunu olabilir. Evlenenlerde ise mükemmeliyetçilik doğum öncesinden başlar. Bu ailelere göre çocuk yetiştirme ile ilgili her şey bilinmeli ve kontrol altına alınmalıdır. Her şey kitabına uygun olarak ilerlemeli. En karakteristik aile tutumları aşırı müdahaleci ve koruyuculuktur. Çocuklarının yanlış yapmasından dolayı endişelidir. Buna bağlı olarak çocukları koruma ve onlara müdahale etme gereği duyarlar. Çocukların her şeyi önceden planlanır. Çocuklarının kendilerinden habersiz bir iş yapmasından hoşlanmazlar. Çocuklarının sırları dahil yaşamlarını çok yönlü olarak bilmek isterler. Buda çocuklarda aşırı bunalma ve öz bakım becerilerinin gelişmemesine neden olur. Çocuklar bağımlı kişilik geliştirebilirler.  Evin düzeni ve görünümü çoğu zaman birincil ihtiyaçların önüne geçer. Her şey her zaman yerli yerinde olmalıdır.

Mükemmeliyetçi Anne Babalar

Mükemmeliyetçi ebeveynleri mutlu etmek çocuklar için zordur. Çünkü Çocuk çırpınıp çabaladıkça anne  baba daha fazlasını (en mükemmelini) ister. Bu beklenti zamanla çocuklarda aşırı kaygı, stres, tedirginlik, hayal kırıklığı gibi duygulara sebep olur.  “Parmak emme, tırnak yeme, kekemelik, alt ıslatma, yalan, çalma, ...gibi” davranış sorunlarıyla kendini ifade eder. Bu tür ailelerde çocuklar; ileride bağımlık kişilik geliştirebilir, titiz, takıntılı olma gibi obsesif sorunlar yaşayabilirler.

Mükemmeliyetçili İnsanlarda Beslenme ve Alışveriş

Sağlıklı ürün takıntısı sıklıkla yaşanır. Her yerden alış veriş yapmazlar. Bir gıdayı almak için 7-8 market dolaşabilirler. Abartılı rejimler uygulayabilirler. Yemek tüketiminde gramaj takıntısı yaşanabilir. Yeme tarzım benim kalitemdir, yüzde yüz doğal olmayan şeyleri kullanmamalıyım gibi düşünceler yaygın olarak görülür. Giyimde de kusursuz bir tutum sergilerler. Giyim ihtiyacını gidermek için onlarca mağazayı dolaşabilirler. Bu yönüyle obsesif davranışlar mükemmeliyetçiliğe eşlik eder.

Mükemmeliyetçi İnsanlar ve Sosyal Yaşam

Diğer insanların kendilerine dair bitmek bilmeyen beklentileri ve olumsuz eleştirileri olduğunu düşünürler. Her an onaylanma ihtiyacı duyarlar.

Mükemmeliyetçilik Tedavi edilir mi?

Diğer sorunlara göre psikoterapi olumlu tepki verme olasılıkları düşüktür. Terapisti beğenmeme ve terapiden yüksek beklendi içinde olmaya bağlı olarak terapiyi yarıda bırakma ve terapist değiştirme davranışı sık görülür.

Mükemmeliyetçilik sorunuyla başa çıkmada dikkat etmesi gereken bazı noktalar vardır:

- Her şeyden önce mükemmeliyetçiliğin bir hastalık olduğu kabul edilmelidir. Kişi mükemmeliyetçiliğin bir sorun olduğunu kabul ederse çözüm olasılığı artar.

- Amaç kusursuz İnsan olmak değil elden geldiğince iyi bir kişi olabilmektir.

- Hata yapmanın normal olduğunu kabul etmek bu sorunla başa çıkmada önemli bir anlgı oluşturur.

- Dış çevrenin değerlendirmelerine karşı aşırı hassas yaklaşım yerine kişinin kendi kapasitesi ölçüsünde performans hedefini belirlemesi de oldukça önemlidir.

- Her insanın ilgi, yetenek ve gereksiniminin farklı olduğu kabul edilmelidir.

- Hayatın “Hep ile Hiç” arasındaki bir anlayıştan ibaret olmadığını fark etmek gerekir. Örneğin okulda matematik sınavına giren bir öğrenci için başarı değerlendirmesi sadece 100 ya da 1 değildir. 1 ile 100 arasında 98 farklı başarı tanımı vardır.

- Kaybetmeyi göze almak. Bir sınava girip sadece bir soruyu yanıtlayarak bilinçli bir şekilde zayıf alın. Zayıf aldıktan sonra çevrenin değerlendirmesini gözlemleyip not tutun. Daha sonra bunları analiz edin. Kazanacağınız kaybetmeyi öğrenme becerisi, aldığınız zayıfın hasarlarından daha güçlü bir yaşam deneyimi kazandıracaktır.

- Mükemmelik düşüncesi sizi rahatsız ettiğinde “Temel Nefes Egzersizleri”yle ve “Gevşeme alıştırmaları”yla organizmanın rahatlamasını sağlayın.

- Bu sorunla başa çıkarken kendi kişisel yöntemleriniz olumlu sonuç doğurmuyorsa bir uzmandan profesyonel destek almakta yarar vardır.