Sınav Kaygısı Nasıl Yenilir?

Lise son sınıf öğrencileri merakla bekledikleri LYS sınavlarına yaklaştığımız günlerde öğrenciler geleceklerine yön vereceklerdir. Çocuğun sınav sonucunun nasıl olacağı, dolayısıyla geleceğin bu durumdan nasıl etkileneceği, yaşanacakların net olmayışı kaygı yaşanmasına neden olmaktadır.

Belirsizliğin getirdiği gerginlikten en çok ebeveynler etkilenmektedir. Anne babalar çocuklarının okul yaşamlarıyla daha ilgili olmak, çocukları sürekli kontrol ve denetim altında tutarak sınavlarının sonuçları hakkında bilgi sahibi olmak isterler. Anne babalar bu zor sınav döneminde çocuklarını her zaman desteklemeli, ilgi göstermelidir. Ancak çocuğundan beklentisi gerçekçi olmalıdır. Önce çocuğunu iyi tanımalı, neyi başarıp neyi başaramayacağını bilmeli, onu özgün kişiliği içinde değerlendirerek beklentileri oluşturmalıdır.

Ebeveyn yaklaşımları!

• Çocuklarını tanıma ve anlamaya dönük gözlem yapmalılar
• Kişilik ve sosyal gelişimleri hakkında bilgi sahibi olmalılar
• İlgi, merak ve yeteneklerini belirlemeliler
• Kendi olmak istedikleri meslekleri çocuklarına yansıtmaktan kaçınmalılar
• Çocuklarını meslek seçiminde karar sürecine katmalılar

Çocukları kıyaslamaktan kaçının!

Ailenin çocuğa ve sınava ilişkin olumsuz düşünceleri de kaygı düzeyinde etkili olacaktır. Ailenin çocuğuna güvenmemesi, sınavın çok zor olduğu ve çocuğun bu sınavı kazanamayacağı gibi olumsuz düşünceleri kaygıyı arttıracaktır. Anne baba olarak olumsuz düşüncelerinizi olumluya çevirmeli çocuklarının başarabileceğine olan inancını arttırmalıdır. Çocuklarınızı hiçbir zaman başkalarıyla kıyaslamayınız. Çocuğunuzun tek, diğerlerinden farklı bir kişiliğe ve kapasiteye sahip olduğunu unutmayınız. Ona olan sevginizin belli koşullara bağlı olmadığını, her durum ve koşulda sevip destekleyeceğinizi davranışlarınızla ve sözlerinizle belli etmelisiniz.

Sınavın sorumluluğunu çocuğunuza bırakmalısınız!

Çocuğunuzun yerine getirmesi gereken sorumluluklarını üstlenmemeli, onu destekleyerek yardımcı olmalısınız. Çocuğunuzun olumlu davranışlarını takdir etmeli, uygun olan her ortamda başarılarını övmelisiniz. Olumsuz davranışlarını ise yapıcı olarak eleştirdiğinizde çocuğunuzun davranışları olumlu etkilenecektir. Anne babasının kendisine güvendiğini ve onu takdir ettiğini gören çocuğun kendine olan saygısı ve güveni de artacaktır. Kaygı bulaşıcı bir duygudur. Anne babalar çocuklarının en yakınında olan temel modelleridir. Çocuk duyduğunu değil, gördüğünü öğrenir ve uygular.

Sınav döneminde sakin ve huzurlu bir aile ortamına sahip çocuklar; verimli, sakin ve basarıyla sonuçlanan bir sınav dönemi geçireceklerdir.  Öğrenciler stres, endişe ve kaygı duyguları içersindeyse sınavla ilgili olumsuz düşünceler, rutin hayat dengesini olumsuz etkiliyorsa O öğrenciler sınav stresine bağlı sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorunlar beslenme, uyku alışkanlıkları, aile ve çevreyle iletişim biçimleri aksamaya neden oluyor, öğrencide içe kapanma ya da aşırı hareketlilik gösteriyorsa sınav adayı öğrenci stres, baskı altında sınav kaygısı yaşamaktadır diyebiliriz.

Duygusal belirtiler; Güvensizlik, yetersizlik, endişe, korku, öfke, kızgınlık, gerginlik, sürekli heyecanlı olmak,  hata yapmaktan korkmak, unutkanlık duygulardır.

Düşünceler; Başarısız olacağına, aile ve çevresini mahcup edeceğine, anlamada, algılamada ve dikkatini toplamada güçlük çekeceğine, soruları zamanında çözemeyeceğine ilişkin düşüncelerdir.

Bedensel belirtiler; Titreme, baş ağrısı, baş dönmesi, göz kararması, ateşi çıkma, bulantı, kusma, ishal, kalp atışlarında hızlanma, ağız kuruluğu, ellerde terleme, nefes alış verişinde düzensizlik görülür.

Tutumlar; Hazırlıklardan, ders çalışmaktan kaçınma, vazgeçme ya da erteleme, aile ve çevresiyle ilişkilerde belirgin değişiklikler görülür.

Sınav kaygısının nedenleri!

• Yeterli düzeyde çalışmama ve hazırlık yapamama
• Bedensel ihtiyaçları arasında uyku, beslenme yeterli düzeyde karşılayamama ve aşırı çalışma, dinlenememe
• Başarısızlığı ile ilgili düşünceleri takıntılı hale getirerek zorlayıcı ve sınırlayıcı yaklaşımlar
• Bir başka öğrenciyle karşılaştırmalı ebeveyn tutumları
• Aile ve çevrenin yüksek beklentileri
• Ezberci, yetenekleri dikkate almayan eğitim sistemi

Sınav kaygısıyla baş etme yolları!

• Sağlıklı beslenme; Alkol ve zararlı maddelerden uzak durmak, sebze ve meyve, protein ve vitamini yükse yiyecekleri düzenli bir şekilde tüketmek
• Düzenli uyku uyumak ve iyice dinlenmek
• Başarılı olacağına inanacak olumlu pozitif duygular hissetmek, her türlü sınırlayıcı duygu ve düşüncelerden uzaklaşmak
• Gevşeme egzersizleri, doğru nefes alış veriş teknikleri geliştirmek
• Stres ve kaygıyı motivasyonu arttırıcı yönde kullanmak
• Ebeveynler yeterli düzeyde onay ve takdir ederek öğrencinin güven duygusunu artırmalıdır
• Sınavla ilgili hazırlıkları tamamlamış olmak
• Sınavın bir son olmadığını başarı şansının her zaman var olabileceğini düşünmek
• Eğer kaygı duygusu var ise kabul edip profesyonel yardım almak