Aile ve toplumsal hayatımızda ilişki içinde olduğumuz çocuklarımızı tanımalı, psiko-sosyal gelişim özelikleri bilmeli, gelişim sürecinde meydana gelen değişimi izleyebilmeliyiz. Böylece çocuklarımızın kişilik gelişimini destekler, geliştirir ve çocuklarımıza rehberlik ederiz.

Çocuğun kişilik gelişimi

Bir çocuk, kişiliğini anne babasının kendisine verdiği terbiye ve davranış biçimiyle yansıtır. Çocuğun kişiliği, içinde yaşadığı toplumla sıkı ilişkilerden ve çok kuvvetli duygusallıktan oluşur. Aile sistemi içerisinde, aile üyelerinin kuşaklar boyu aktararak getirdiği duygu, düşünce ve davranış özellikleri çocuğun normlarını, değerlerini oluşturarak kişilik gelişiminin niteliğini ve özelliğini belirler. O halde kişilik, bir kişinin kendine özgü özelliklerinin meydana getirdiği hal, şahsiyet, kimlik, insana mahsus hareket, insanca davranış, insaniyettir. Ayrıca çocuğun yetenekleri, arkadaşlık ilişkileri kişisel özellikleri olarak tanımlanır. Kişilik çocuk ile çevre arasındaki ilişkinin, iletişimin ve etkileşimin sonucu olarak değerlendirilir.

Aile içi iletişim                                                                 

• İletişim ‘sevgi’ temeli üzerine kurulmalıdır.
• İletişim ‘güven, saygı ve karşılıklı anlayışa’ dayanmalıdır.
• Ebeveyn çocuğunun kişilik özelliklerini tanıma, davranışlarını anlama çabası içinde olmalıdır.
• Ebeveyn çocuğunun düzeyine uygun yaklaşım geliştirebilmelidir.
• Çocuğu tanımak, psiko-sosyal gelişim evrelerini bilmek.
• Çocukla fiziksel temas kurmak, beden diline dikkat etmek.
• Çocuğa sorumluluk vermek, ödül ve cezada denge kurmak.(ödül de;  kişiliği değil, davranışları ödüllendirilmelidir. Ceza da; hatasıyla orantılı bedel ödetilmelidir.)
• Akıl vermek, eleştirmek, suçlamak, yargılamak ve emir vermekten kaçınılmalıdır.
• Arkadaşları tanımalı, arkadaşları içerisinde ilişkiye özen gösterilmelidir.
• Çocuğun sorunları karşısında sorun odaklı değil çözüm odaklı yaklaşılmalıdır.
• Çocuğun bireyselliğini ve bağımsızlığını desteklemek.

Etkili iletişimteknikleri

• Karşınızdaki kişiyi anlamaya çalışın.
• Dinleme becerisine sahip olun.
• Anlayışlı ve hoşgörülü olun.
• Öfke ve kızgınlık duygularınızı kontrol edin.
• Duygularınızı yöneltme becerisini geliştirin.
• Organize olmayın, organize edin.
• Karşınızdaki kişinin anlayabileceği düzeyde iletişim kurun.
• Karşılıklı konuşurken yüz yüze göz göze iletişime önem verin.
• Konferans verir gibi konuşmayın
• Karşınızdaki kişinin düşüncelerini ifade etmesine izin verin.
• Rehber Anne-Baba yaklaşımı
• Açık iletişim
• Sağlıklı ebeveyn modeli

Çocuklar anne ve babayı örnek alırlar!

Birey, çocukluk döneminden itibaren, çevresinde yaşayan insanların davranış ve tutumlarını taklit eder. Bu taklit önce anne ve baba imajı ile başlar. Kişilik doğrudan doğruya anne babanın çocuğu ile karşılıklı kurduğu ilişkiden etkilenir. Ebeveynlerin gerek kendi aralarında gerekse çocuklarıyla kurdukları iletişim biçimi, çocuğun gelecekte tutum ve davranışlarını belirlemektedir. Çocuğun gelecekte anne ya da baba rolünün temelleri ebeveyn-çocuk ilişkilerinde atılır. Kişilik zamanla olgunlaşır, çocuğun fiziki yapısı, zihinsel ve duygusal bakımdan gelişir. Önceleri duygu ve heyecanlarını denetleyemeyen çocuk büyüdükçe duygu ve heyecanlarını nasıl denetleneceğini öğrenir.

Fatih Kılıçarslan/Sosyal Hizmet Uzmanı

Aileder Yönetim Kurulu Başkanı