Psikologların Otistiklerin Eğitiminde Rolü Nedir?

Otizm, gelişimsel bozukluklar arasında yaygın olan bozuklukların başında gelir. Çevresinde olup bitenleri anlamakta güçlük çeken, göz kontağı kurmakta zorlanan bu bireyler birçok açıdan farklı bireylerdir. Otizmli bireyler etrafındaki olayları farklı algılarlar. Çoğu zaman detaylarla ilgilenir ve çevresinde olup biteni algılamakta zorlanırlar. Nadiren göz teması kurarlar ve karşısındakinin duygularını yüz ifadelerini anlamakta ve mana vermekte zorluk çekerler.

Ülkemizde otistik çocuklara yönelik gerek kamu yatırımları gerekse sivil toplum kuruluşlarının çabalarıyla çeşitli eğitimler verilmekte ve bu çocukların günlük yaşama adaptasyonu eğitim programlarıyla sağlanmaktadır. Özellikle MEB’in OÇEM (Otistik Çocuklar Eğitim Merkezleri) kamu yatırımları alanındaki en önemli eğitim projesidir. Bununla beraber rehabilitasyon merkezlerinde ve kaynaştırma uygulamalarıyla bu çocukların eğitim ihtiyaçları giderilmektedir. Ancak kamu yatırımları maalesef otistik çocukların eğitiminde yetersiz kalmaktadır. Sivil toplum kuruluşlarının gerek eğitim programlarına sundukları katkılar gerekse otistik çocuklarla ilgili projelendirme ve kaynak çalışmaları hayati önem arz etmektedir. Otistiklerle ilgili yapılan çalışmaların pedagojik boyutu kadar psikolojik boyutu da oldukça önemlidir. Bu önemli ilişkiye binaen Yrd. Doç. Nevin ERACAR’la Otistik çocukların eğitiminde psikoloji/psikologların rolünü konuşma ihtiyacı duyduk. Aktüel Psikoloji Haber Editörü Ebru AKKOYUN kendisini Yeni Yüzyıl Üniversitesindeki çalışma odasında ziyaret etti.

Röportaj: Ebru AKKOYUN / Aktüel Psikoloji

Yrd. Doç. Dr. Nevin Eracar, Aura Psikoterapi, Sanatla Tedavi ve Eğitim Merkezi ve Otistikler Derneği kurucusu. Aynı zamanda öğretim görevlisi ve 30 yaşındaki otizm tanısı almış Ece'nin de annesi... Ece’nin otistik olması Dr. Nevin Eracar’ın otizmle ilgili faaliyetlerde güçlü bir motivasyonla yer almasını sağladı. Farklı olanların empatisini kurmada ECE’nin katkısını çok değerli buluyor ve “Otistik kızımla hayatı keşfettim” diyerek farklı bir dünyayı keşfetmede kızının önemine vurgu yapıyor.

Nevin Eracar kimdir?

Yrd. Doc. Dr. Nevin ERACAR, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü mezunudur. Mezun olur olmaz 2 yıl Kültür Koleji ve 3 yıl Ataköy Lisesinde okul psikoloğu olarak çalıştı. Aynı zamanda felsefe ve ahlak dersleri verdi. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Ana Bilim Dalında 1984 yılında doktorasını tamamladı. Doktora sırasında ve sonrasında Taksim Hastanesinde 15 yıl boyunca Nöroloji Kliniğinde Nöropsikoloji alanında çalıştıktan sonra, Mimar Sinan Üniversitesi’nde Formasyon dersleri vermeye başladı. 1986-1998 yıllarında Überlinge Moreno Institut bağlantılı Psikodrama Terapistliği Eğitimi aldı.

Meslek yaşamı boyunca konusu ile ilgili pek çok farklı faaliyet alanında çalışmalar yapan Nevin ERACAR, 1994-2001 yılları arasında, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesinde Eğitimde Psikolojik Hizmetler Ana Bilim Dalında öğretim üyeliği yapmıştır. Halen, Yeni Yüzyıl Üniversitesi Psikoloji Bölümünde öğretim üyesi ve İstanbul Kültür Üniversitesi Psikoloji Bölümünde konuk öğretim görevlisi olarak çalışmaktadır. Psikoterapi çalışmaları ağırlıklı olarak Psikodrama, Aile terapileri, Sanat terapileri ve Psikanaliz alanlarında sürmektedir. FEPTO (Federation of European Psychodrama Training Organisation) bağlantılı olarak Türkiye Grup Psikoterapileri Derneği Psikodrama Öğretim Üyeliği de yapan ERACAR, IAGP (International Asociation For Group Psychootherapy and Group Processes) üyesi ve Turkish Psychoanalitic Study Group üyesidir. 1999-2002 Arasında kas hastaları için evde psikososyal destek projesinin danışmanlık ve süpervizörlüğünü yürütmüştür. 2001-2002 Arasında Bir ders yılı boyunca Türkiye Eğitim Gönüllüleri Vakfı bünyesinde “Farklı Olanla Birlikte Yaşama” adlı bir entegrasyon modeli geliştirmiş ve uygulama eğitimleri vermiştir. 1995-2006 yılları içinde (11 yıl) MEB’de rehber öğretmenlerinin hizmet içi eğitimleri kapsamında grup lideri yetiştirme eğitim ve süpervizyonlarını yürüttü. 1997-2001 yılları arasında TRT İstanbul Televizyonu Çocuk Ve Gençlik Yayınları Bilimsel Danışma Kurulu üyeliği yapan ERACAR, 1999-2006 yılları arasında İBB’nin, “Özürlünün Sosyal Hayata Adaptasyonu Projesi”ni geliştirmiş ve uygulamıştır. Ayrıca Merck Scarp & Dhome Firmasınca yürütülen “Kendini Engelleme” başlıklı bir sosyal sorumluluk projesi içinde bedensel engellilerin iş yaşamına hazırlanması amaçlı eğitsel ve terapötik bir program uygulamıştır. (2007-2008) Halen, 1994 Yılında kurmuş olduğu Otistikler Derneği için uygulamalı projeler yürütmektedir. Otistiklerin normal toplum içinde saygı ve kabul görmesi için yaptığı çalışmalar ve özellikle entegrasyon kampları, geliştirmiş olduğu hizmet modelinin deneylendiği projelerdir. Bu yıl 26 kamp uygulaması gerçekleşmiştir. Otistikler Derneği ve kurucusu olduğu AURA Psikoterapi, Sanatla Tedavi ve Eğitim Merkezi Yönetim ve Proje Danışmanlığını ve süpervizörlüğünü sürdürmektedir. Uludağ Üniversitesi Psikiyatri A.B.D. İşbirliği çerçevesinde 2004 Yılında başlayan “Sanatla Tedavi ve Yaratıcılık” konulu sertifikalı eğitim programını sürdürmektedir. Bunların dışında, çeşitli kurumlarda gelişim ve psikoterapi yönelimli eğitimler veren ERACAR’ın makaleleri, bildirileri, kitapları ve yönettiği yüksek lisans tezleri bulunmaktadır.

EA- Otizmin psikoloji bilimiyle ilişkisi nedir?

NE -Öncelikle bir akıl sağlığı problemidir. Zihinsel, sosyal ve ruhsal gelişim ile ilgili bir aksamadır. Gelişimsel bir problemdir. Bir bozukluktur. Psikiyatrik bozuklukların en ağır olanıdır. Bunun sebebi yetirince tanınmamasıdır.

EA - Psikologlar otistik çocuklarla hangi konularda çalışabilirler?

NE - Sosyal ve duygusal gelişime uyarıcı bir hizmet sunmalıdırlar. Bunun içerisinde Oyun Terapileri, Sanat Terapileri, Sosyal Projeler vardır. Otistiğin kendini normal denilenlerin dünyasına ait hissetme arzusunu uyandıracak çalışmalar yapmalıdırlar. Yani Psikoterapi yapmalıdırlar. Bu eğitimi almayan psikologların ise ilişki kurma, otistiği anlama çabasında bulunmaları, gelişim psikoloji bilgileriyle bir parça yol alabilir. Otistiklerle oyun oynayarak ve oyunlarına katılımlarıyla yer alabilirler.

EA - Psikolojik desteğin otistik çocukların eğitiminde işlevleri nelerdir?

NE - Yaşam arzusunu güçlendirmektir. Otistiklerde diğer insanlara benzeme arzusu yoktur. Bu sayede diğer insanlara benzeme arzusunu geliştirir. Normalize olmanın yolu başka insanlara benzemek, sosyalleşmektir. Otizmde sosyo-duygusal gelişimi uyarabilirsek gelişimin diğer alanlarında da gelişme olur.

EA -Otistikler Derneği’nin faaliyetleri nelerdir?

NE - Bir entegrasyon, bir topluma dahil olma, farklı olanla yaşama deneğimi kazanma ve kazandırma derneğidir. Çalışmalarını bu bağlamda yapar. Şu andaki projeler; Altarnatif Gelişim Projesi, Günlük Yaşam Atölyeleri, Geçiş Evi Projesi, Mesleki İstihdam Projesidir. Yaz Kampları yapılıyor.

EA - Bu alanda (psikoloji) çalışan meslektaşlarınıza ve öğrencilerinize önerileriniz nelerdir ve neler söylemek istersiniz?

NE - Daha önce yapılmamış ama aynı zamanda ihtiyaç olanın yapılmasını ve vazgeçmemeleri gerektiğini öneriyorum.

Otistikler Derneği tarafından psikofilm atölyeleri yapıyoruz ve katılım herkese açık. Ayrıca ‘Kalp Pastası’ ve ‘Sevginin Mucizesi 2 filmlerini özellikle öneriyorum. Son olarak İstanbul Büyükşehir Belediyesi Engelliler Müdürlüğü tarafından İstanbul’da yaşayan engellilerin talep ve önerilerinin farklılaşan ihtiyaçlarının tartışılması sorunların dile getirilmesi ve çözüm önerilerinin sunulması amacıyla 8 Nisan 2015 Çarşamba günü “Otizmliler için Geleceği Planlama Çalıştayı” yapılacaktır. İlgi duyanları çalıştaya bekleriz.