Özel Öğrenme Güçlüğü Belirtileri

Dr. Savaş Yılmaz / ZAMAN

Öğrenme ve algılama sorunu, çocuğun doğumu ile başlıyor. Eğitim süreci içinde edinilmiyor. Yaşam boyu devam edebiliyor. Dil gelişimi ve kullanımı, konuşma, okuma-yazma, matematik becerilerini etkileyen bir sorun olduğu için, kişinin eğitimini, mesleğini, günlük aktivitelerini etkiliyor.

Bir çocuğun zekâsı normal ya da normalin üstünde olmasına rağmen dinleme, düşünme, anlama, kendini ifade etme, okuma-yazma veya matematik becerilerinde yaşıtlarına ve zekâsına oranla düşük başarı göstermesi "özel öğrenme güçlüğü" olarak tanımlanıyor.

Özel öğrenme güçlüğü toplumda sıklığı %1-15 arasında değişiyor. Özel öğrenme güçlüğü olan çocukların anne-babalarında benzer sorunlar olma ihtimali normal ortalamadan 5-12 kat fazla. İkizlerde bir çocukta varsa diğerinde de olma ihtimali diğer çocuklara göre daha yüksek. Erkeklerde kızlara oranla daha sık görülüyor. Solaklarda normal ortalamadan daha sık gözlenebiliyor. Rahatsızlığın hiperaktivite ile birlikteliği de sık yaşanabiliyor.

Okul öncesi görülen belirtiler

Dil gelişiminde gecikmeler, konuşma bozukluğu (yanlış telaffuz, kelime dağarcığının yavaş gelişmesi... vb.)

Yetersiz motor gelişim (öz bakım becerilerinde güçlük, sakarlık, çizim becerilerinde sorun)

Bazı kavramları öğrenmede güçlükler (sayıları, alfabeyi, saati ve haftanın günlerini öğrenmede güçlük)

Okul dönemine ilişkin belirtiler

Akademik başarı: Okul başarısı yaşıtlarına ve zekasına oranla düşüktür. Bazı derslerde başarısı normal ya da normalüstü iken bazı derslerde (okuma gerektiren sözel ağırlıklı dersler) düşüktür.

Okuma becerisi: Okuma hız ve niteliği açısından yaşıtlarından geridir. Harf-ses uyumu gelişmemiştir. Bazı harflerin seslerini öğrenemez harfin şekli ile sesini birleştiremez.

Yazma becerisi: Yaşıtlarına oranla el yazısı okunaksız ve çirkindir, sınıf düzeyine göre yazı yazması yavaştır, yazarken bazı harf ve sayıları, kelimeleri ters yazar, yazarken bazı harfleri karıştırır "b-d, m-n" gibi. Heceleri atlar ya da harf/hece ekler, sınıf düzeyine göre yazılı imla ve noktalama hataları yapar. Küçük-büyük harf, noktalama, hece bölme hataları yapar. Yazarken kelimeler arasına hiç boşluk bırakmaz ya da bir kelimeyi iki-üç parçaya bölerek yazar.

Organize olma becerisi: Odası, çantası, eşyaları ve giysileri dağınıktır. Defter ve kitaplarını kötü kullanır ve yırtar, yazarken gereksiz satır atlar, boşluk bırakır, sayfanın belirli bir kısmını kullanmaz, zamanını ayarlamakta güçlük çeker, düşüncelerini organize edemez.

Oryantasyon becerileri: Sağı-solu karıştırır, yönünü bulmakta zorlanır, doğu-batı, kuzey-güney kavramlarını karıştırır. Alt-üst, ön-arka kavramlarını karıştırır, zamana ilişkin kavramları (dün-bugün önce-sonra gibi) karıştırır. Gün ay, yıl, mevsim kavramlarını karıştırır. Saati öğrenmekte zorlanır.

Sözel ifade becerisi: Duygu ve düşüncelerini sözel olarak ifade etmekte zorlanır. Serbest konuşurken düzgün cümleler kuramaz, heyecanlanır, takılır, şaşırır, sınıfta sözel katılımı azdır, bazı harflerin seslerini doğru olarak telaffuz edemez.

Öğrenme güçlüğü nasıl tedavi edilir?

Özel öğrenme güçlüğünün tedavisinde, problem olan alanlara yönelik özel eğitim desteği verilmesi gereklidir. Çocuğun hangi alanlarda güçlüğü varsa buna yönelik okuma yazma, oryantasyon (intibak), algılama vs. eğitimi planlanır. Bunun yanında ailenin tutumları konusunda bir danışmandan destek alınması çocuğun güçlüklerini ailece yenme konusunda kolaylık sağlayacaktır.