Fetişizm Bir Cinsel Sapkınlık Mıdır?

Hürriyet Gazetesi'nden Çiğdem İŞLER Psikiyatri Uzmanı Dr. Ali Hilmi Yazıcı ile Fetişizmin tanımını, sınırlarını ve cinsel yaşama etkilerini konuştu: Söz konusu röportajda yer alan ayrıntılar şöyle:

Çiğdem İŞLER / hurriyet.com.tr

Tarihte ilk olarak Fransız Psikolog Alfred Binet tarafından tanımlanan fetişizm, "Cansız bir nesnenin veya bir vücudun bazı organlarının tahrik edici olarak algılanması" şeklinde tarif ediliyor. Uzmanlara göre neredeyse herkes, bazı nesnelere cinsel uyarımı artırması anlamında özel değerler yüklüyor.

Özellikle iç çamaşırları, özel giysiler, cinsellikle bilinç altında eşleştirilmiş aksesuarlar bazı insanlar için vazgeçilmez değer taşıyor. Ya da doğrudan cinsel organ olmamasına karşın insan bedeninin bazı kısımları kendi başına uyarıcı hale geliyor.

Kıyafetlerin içinde bulunulan ortamın partnerinin statüsünün, davranışlarının ve görünümünün insanları çok farklı şekillerde etkilediğini belirten Psikiyatri Uzmanı Dr. Ali Hilmi Yazıcı, "Fetiş, kimi zaman cinsel uyarıyı artırır ve doyumlu bir deneyime giden yolu kolaylaştırır. Kimi zaman da büyüyü kaçırır ve tatminsizliğe sebep olabilir." diyor. Dr. Yazıcı, konuyla ilgili soruları şöyle yanıtladı:

- Fetiş ve fetişizm nedir?

Cinsel uyarımın saplantılı bir şekilde eşleştiği, kendi başına bir cinsellik aracı olmayan  'nesne'ye fetiş denir. Fetişizm ise normal hayatın sürdürülmesine, sağlıklı ve doyumlu cinsel yaşamın hayata geçmesine engel olacak kadar fetiş uğraşlarının hayata egemen olması halidir. Bu düzeyde Fetişizm psikiyatride parafili olarak tanımlanan cinsel uyum bozuklukları sınıfında bir rahatsızlıktır.

- 'Fetiş'ler zararsızdır o zaman.

Birçok insan için fetiş nesneleri sorun yaratmaz. Hatta insanlar fetişlerini severler ve eğlenceli bulurlar. Bu konu hakkında konuşmak her ne kadar rahat olmasa da insanlar bu özellikleri için bir uzmana gitmezler. Onlar için fetiş nesneler fantazi dünyalarının vazgeçilmez parçasıdır. İleri düzeylere geldiğinde bireyin kendisi ve cinsel hayatında muhatap olduğu insanlar için ciddi sorunları beraberinde getirebilir. Tüm gün bunları düşünerek zaman kaybedilebilir. Evlilikler zedelenebilir ve fetişler olmadan asla cinsel uyarım ve doyum sağlanamaz hale gelebilir. Bu yüzden bazı evli insanlar evlilik dışı ilişkilerde bu ihtiyaçlarını tatmin etme yoluna gider.

- Fetiş tutkusu genelde erkeklerde görülür. Kadınlarda da görülüyor mu?

Evet, çoğunlukla erkeklerde görülür. Ancak son yıllarda kadınlar da giderek artan bir şekilde cinselliklerinde fetiş nesneleri ile ilgileniyor. Bunda özellikle internet ortamı ve içinde yaşanılan kültür etkili.

- Ne gibi nesneler fetiş objesi olabilir?

Akla gelebilecek her tür nesneden bahsedebiliriz. Bu nesneler genelde insan vücudu ile direkt ya da dolaylı şekilde bağlantılıdır. Fetiş nesnesi arzu edilen kişiden bağımsız kendi başına erotik bir anlam kazanır. Aynı zamanda fetiş fantazileri veya doğrudan nesneleri masturbasyon sırasında kullanılır. Bazı insanlar cinsel yaşamlarında fetişleri renk ve heyecan unsuru olarak görürler. Onlar olmadığı zamanlarda da sağlıklı bir cinsel yaşam sürdürebilirler. Bir grup insan ise cinsel yaşamları sürmesine karşın fetişleri olmadan orgazm deneyimi yaşamakta zorlanırlar.

- Fetişi olan bir kişinin, fetişist olmayan partneri nasıl karşılıyor bu durumu?

Bazı eşler, eşi memnun olsun diye, çok zorlayıcı olmayan durumlarda bu taleplere uyum gösteriyor. Aslında bunu kendisi için de doyumlu bir cinsel birliktelik olacağını düşündüğü için yapıyor. Bazı eşler de çok ters karşılıyor. Bu talep yüzünden korkuyor, yapılanın sapık bir davranış olduğunu düşünüyor ve eşinden şiddetle uzaklaşıyor. İyi bir
cinsel yaşamın vazgeçilmez unsuru olan iyi bir iletişim, bu noktada da eşlerin birbirlerini anlaması açısından çok önemli.

- Fetişi olduğu halde bunu gizli yaşayan var mı?

Evet. Katı ahlaki değerleri olan birtakım insanlar hayatları boyunca fetişlerini yaşama geçirmiyor, kendi iç dünyalarında bununla yaşıyor. Çünk farkedilmesi durumunda 'sapık' olarak damgalanmak korkuyor.

- Fetişizm'in sebepleri neler?

Altında yatan sebepler tam olarak bilinmiyor. Çocukluk yıllarından itibaren bazı nesnelerin cinsel uyarıcı olarak eşleşmesi, öğrenme ve deneyim kuramı ile açıklanıyor. Fetişizmin hastalık düzeyinde olduğu bireylerin aile öykülerine baktığımızda, kısıtlı anne-baba sevgisi, ihmal edilmişlik ve sosyal izolasyon ortaya çıkıyor. Fetişizmin farklı bir alt türü de var ki bunun adı da transvestik fetişizm. Bu durumda birey -çoğu kez erkekler ve homoseksüeller- yöneldiği karşı cinse ait giysileri ve eşyaları üzerinde kullanarak cinsel uyarım ve doyuma ulaşıyor. Kadın çamaşırları ve kadın ayakkabıları giymekten özel zevk duyan erkekler, cinsel yolla ya da masturbasyonla doyuma ulaştıktan sonra bir an önce bu eşyaları üzerinden çıkarma ihtiyacı hissediyor.

- Fetiş türleri nelerdir?

En yaygın fetiş türü ayakkabı ve ayak fetişi. En çok bilineni de yüksek ökçeli kadın ayakkabıları. Bununla beraber her tür ayakkabı şekli bazı insanlar için çekici olabiliyor. Çoraplar, jartiyerler, parlak materyalden dar kıyafetler bunların arasında sayılabilir. Ayak ve ayakkabı fetişizmi bazı uzmanlara göre gizli sado-mazokizmin bir sonucu olarak açıklanır. İkinci sırada giysi ve iç çamaşırları geliyor. Dar jeanler, korse, kaplan desenli dar giysiler, özel renkli çamaşırlar, saplantılı şekilde tutturulan özel gecelikler sayılabilir.

Özel materyal fetişleri farklı bir gruba girer, saten, ipek, deri, lastik ve metalik kıyafetler gibi. Yine bu durumlarda bu maddeden üretilmiş çarşaflar, çamaşırlar olmadan cinsel yaşamı sürdüremeyen bireyler vardır. Vücut kısımları fetişizmi grubunda yine ayak fetişi en sık olanıdır. Ayrıca meme (küçük-büyük), kulak, saç ve özel saç renkleri (kızıl), çiller, eller, ense, burun gibi organlar, kendi başına aşırı zihin uğraşı haline gelebilir ve özel şekillerde olmadıklarında cinsel yaşam sürdürülemez hale gelebilir.

Aksesuarlar da cinsel haz unsurları olabilir, piercingler, gözlükler, eldivenler, sigara gibi objeler mesela. Bazen tuhaf eşya ve aksesuarlara da rastlanılır. Çocuk bezi gibi. Tıbbi durum fetişleri grubunda da sakatlık halleri, kolsuz bacaksız insan bedenleri, tıbbi cihaz ve gereçler cinsel haz araçları olarak deneyimlenebilir.

- Fetiş sevdasının yaşanılan ülkeyle ilgisi var mı?

İçinde yaşanılan kültürel ortamla ilgili olduğu biliniyor. Özellikle kapalı toplumlarda ve tesettürün yaygın olduğu ülkelerde vücudun gizlenen veya az görülen kısımları, o toplumun bireyleri için cinselliği çok çağrıştıran unsurlar haline gelebiliyor.

- İnternet nasıl etkiliyor?

Günümüzde özellikle internet ortamında fetiş grupları oluşturuluyor ve binlerce benzer tutkuları olan insan isimlerini açık hale getirmeden paylaşımlarda bulunuyor. Özellikle batı ülkelerinde bu amaçla dernekler ve kulüpler de kurulmuş. Tabii bu insanları sapkın ya da hasta olarak damgalamak doğru değil.

- Fetiş düşkünlüğü tedavi gerektiren bir noktaya ne zaman gelir?

Ancak kaliteli ve sağlıklı bir yaşama engel oluyorsa. Bu durumlarda fetişizm sanki bir bağımlılık gibi yaşanır. Fetiş nesneleri olmadığında ya da küçük bedensel detaylar karşılanmadığında cinsel hayat yaşanamaz hale geliyorsa profesyonel destek gerekir. Bazı insanlar hayatın diğer alanlarında fetişlerini düşünerek çok zaman kaybederler ve insan ilişkileri de bundan zedelenir. Fetişizm nedeniyle insanlar sosyal saygınlıklarını zedeleyecek uğraşlar ve arayışlar içine girebilir. Şiddetli olgularda yalnızlık ve sosyal içe çekilme sık görülen bir durum. Seyrek olmamakla beraber fetişizm diğer cinsel davranış sorunları ile beraber karşımıza çıkabilir. Fetişistlerin transvestizm ve sadomazokizm özelliklerini birlikte göstermesi yaygındır. Fetişizm böyle durumlarda bu alanda özelleşmiş psikiyatr ve klinik psikologlar tarafından tedavi edilir.

- Hangi yöntemler kullanılıyor?

Davranış ve çift terapisi, analitik psikoterapi ve ters şartlandırma (aversive therapy) en çok kullanılan yöntemler.

Çok ağır olgularda seks dürtülerini geçici süre baskılayacak ilaçların kullanımı yoluna gidilebilir. Bu sayede cinsel dürtülerin yokluğunda hasta, hayat alışkanlıklarını yeniden yapılandırma yoluna gidebilir.