Erken çocukluk döneminin başlamasından itibaren, ergenlik çağına kadar süren hatta çoğu zaman ergenlik çağından sonrada devam eden, hem çocuğun- gencin, hem de ailesinin ve yakın çevresinin gündelik yaşama adaptasyonunu zorlaştıran ve psikolojisini kötü yönde etkileyen bazı davranış problemleri bulunmaktadır.

Bu problemler çocuklarda ve ergenlerde farklı şekillerde kendisini gösterirler.
Çocuklarda kardeş kıskançlığı, okul ve ders problemleri, yas yaratan ani bir durumla baş gösterebilirken, ergenlerde; ikili ilişkilerde sorunlar, anne-baba iletişimsizliği, mesleki kaygılar ile ortaya çıkabilirler.

EN ÇOK GÖRÜLEN DAVRANIŞ PROBLEMLERİ

1-)Tikler, Yüzde veya vücudun çeşitli bölgelerinde istemsiz olarak ortaya çıkan çeşitli kas hareketleridir.
Kişinin sosyal ortamlarda kendisini rahatsız hissetmesine yol açar.

Neler Yapılabilir?

Tiklerin tedavisinde çok yönlü yaklaşım zorunludur. Çocuk-ergen ve aileye birlikte danışmanlık verilmelidir. Tik davranışı gösterdiğinde çocuğa müdahele edilmemelidir. Çocuğa karşı olumsuz davranışlardan ve şiddetten kaçınılmalıdır. Çocuk eleştirilmemeli ve onunla sağlıklı iletişim kurulmaya çalışılmalıdır.

2-)Asosyallik-Utangaçlık: Günümüzde birçok çocukta ve gençte yaygın olarak görülen bir problemdir ve kişi dış dünyayla iletişim kurmada sıkıntı çeker.

Neler Yapılabilir?

Çocuğun veya gencin hoşlandığı etkinlikler üzerinden gidilerek onun rahat sosyalleşebileceği ortamlar hazırlanabilir. Çocuğa sınıfta ve evde destekleyici -cesaretlendirici türde konuşmalar yapılmalı ve etkinliklere teşvik edilmelidir. Onur kırıcı ifadelerinden kaçınılmalı, çocuk diğer kişilerle kıyas yapılmamalıdır.

3-)Yalan Söyleme: Doğru olmayan ifadeler içeren söz ve davranışlardır.

Neler Yapılabilir?

Hem anne-babalar hem de öğretmenler çocuğun söylemiş olduğu yalanın içeriğine bakmalıdırlar. Çocuk veya genç kendisini ya da bir başkasını korumak içinde yalan söylüyor olabilir. Çocuğa ilişkin beklentilerde gerçekçi olunmalıdır ve onu yalana sevkedecek beklentilere girilmemelidir. Fevri hareket edilmemeli ve durumun nedeni anlaşılmaya çalışılmalıdır.
Çocuğa aşağılayıcı söz ve davranışlarda bulunulmamalı, çocuk olumlu davranışlarından dolayı takdir edilmelidir.

4-)Hırsızlık, Çalma Problemi: Kendine ait olmayan maddi değeri olan ya da maddi değeri olmayan bir eşyayı kendinde barındırma.

Çalma problemi de çocuklarda ve gençlerde en yaygın görülen problemlerden biridir.

Neler Yapılabilir?

Öncelikle çocuğun iftiraya maruz kalmaması için, çocukla konuşulmadan durum iyi tespit edilmelidir. Daha sonra durum doğrulanırsa çocuğun çalmış olduğu objenin ne olduğuna bakılmalıdır ve en kısa sürede çalınan eşyanın sahibine teslimi sağlanmalıdır.

Çocuklara toplumdaki ahlaki kurallardan bahsedip bu durumun onun için zedeleyici bir durum olduğu güzel bir dille anlatılmalıdır.
Anne-babaların çocuklara davranışları tutarlı olmalı ve çocuğun her istediği şeyin olamayacağı bilgisi verilmelidir. Çocuğa düzenli harçlık verilmeli ve bununla idare etmesi sağlanmalıdır.

5-)Alt Islatma ve Dışkı Kaçırma: Gündüz ve gece istemdışı oluşan alta kaçırma problemi ergenlik dönemine kadar devam edebilmektedir.

Neler Yapılabilir?

Öncelikle çocukta organik bir bozukluk olup olmadığı tespit edilmelidir. Çocuğun yatma süresinin 3-4 saat öncesinde sıvı kısıtlanması yapılmalıdır. Bir çizelge tutulup çocuğun altına yapmadığı günler için çocuğu motive edici tarzda küçük ödüllendirmeler yapılmalıdır. Çocuğa ilgi ve sevgi hem sözel hem de fiziksel açıdan gösterilmelidir. Alarm sistemi kullanılabilecek bir diğer tedavi yöntemidir. Önemli olan bir diğer nokta, çocuk küçük yaşta verilen tuvalet eğitimlerinde korkutulmamalıdır. Aşırı titiz uygulamalardan kaçınılmalı ve çocuk cezalandırılmamalıdır.

6-)Tırnak Yeme-Parmak Emme: Sadece stresli anlarda ya da herhangi bir durum olmaksızın gün içinde aralar vererek ya da devamlı bir şekilde parmaklarla veya tırnaklarla oyalanılarak yapılan davranış bozukluğudur.

Neler Yapılabilir?

En etkili tedavi yöntemi 3-4 yaşlarına kadar ebeveynlerin bunu görmezden gelmesidir.
Davranışa neden olan durum sakince tespit edilmeye çalışılmalıdır. Cezalandırıcı davranışlardan kaçınılmalı ve çocuğa bu durumun yaratabileceği sonuçlar sakin bir dille anlatılmalıdır. Dikkati dağıtmak için çocuk ellerini kullanacağı farklı bir etkinliğe yönlendirilebilir.

Değerlendirme

Tüm bu saymış olduğumuz problemler, çocuk ve genç davranış problemlerinde en çok görülen sorunlardır. Problemleri ortadan kaldırmak için hem çocuklarla hem de gençlerle sakin bir dille konuşulmalı ve problemin asıl nedeni saptanmaya çalışılmalıdır. Sorun görmezden gelinmemelidir. Çocuk bu problem dışındaki olumlu davranışlarından motive edilmeli ve bu sorunu ortadan kaldırmak için cesaretlendirilmelidir.

Birçok müdahale yaptığınız halde problem ortadan kalkmaz ya da ilerlerse mutlaka bir ruh sağlığı uzmanına başvurmanız gerekmektedir.
Bununla birlikte, en büyük desteğin ilgi ve sevgi olduğu, aynı zamanda bunu ifade etmenin iyileştirici güç olduğu unutulmamalıdır.