İnternet Kullanımı, Chatleşme Ve Sanal İletişim

21. yüzyıl her alanda olduğu gibi insan ilişkilerinde de derin ve köklü değişimlerin yaşandığı bir dönemdir. Değişimdeki hızın baş döndürücü olması kontrolü ve takibi zorlaştırmaktadır. Bundan dolayı değişime maruz kalan olay ve olgularla ilgili sonucu ve kessin etkileri tahmin etmek oldukça zordur. Değişimle beraber yaşamımıza yeni kavramlar girmektedir. 10- 15 yıl öncesine kadar bir çoğumuzun ismini dahi duymadığı Chat; bilişim teknolojilerinin hızlı bir biçimde değiştiği, geliştiği bu dönemde insanın olağan iletişim ihtiyacını gidermenin en kolay ve görece ucuz yollarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır.

Evet Sanal iletişimin tanımından yapısına kadar, netleşmeyi bekleyen birçok problem vardır. Bu netliğin değişimde ki hıza bağlı olarak uzun bir süre sağlanamayacağı görülmektedir. Bu anlayışla olaya yaklaştığımızda İnternet ortamındaki sanal iletişim ve ilişkilerin gidişatı ve etkisi konusunda son sözü söylemek oldukça zordur. Ancak sanal iletişimin birçok kişinin hayatına girmesiyle beraber bu iletişim tarzı birçok akademik kuruluşun ve akademisyenin ilgisini çekmiştir. Yapılan araştırma sonuçları Sanal iletişimin tanımı, yapısı, etkisi konusunda bizlere bilimsel bilgiler sunmaktadır. Ancak yapılan bu araştırmaların yeterli olduğunu söylemek mümkün değildir. Araştırmaları yetersiz kılan temel nedenler konusunda şunlar söylenebilir:

o  Chatleşme aracı olarak kullanılan birçok program, görsel ve işlevsel formlarını yenilemektedir.

o  Birçok Chat programı çoklu ortam araçlarıyla ilişkilendirilmiştir.

o  Yaygınlığı her geçen gün daha artmaktadır.

o  Araştırmalara katılan denekler gerçek yaşamla bağları zayıf olan kişiler olduğundan beklentiye dönük cevaplar verebilmektedirler. Buda araştırmaların sağlıklı sonuca ulaşmasını olumsuz etkilemektedir.

o  Yeni bir kavram olduğu için kaynaklar yetersizdir.

Chatleşme zararlımıdır?

Cansız olan her nesne fayda ve zarar açısından nötr bir işleve sahiptir. Bilgisayar da, donanım dediğimiz birçok elektronik aygıtın bir araya gelmesiyle belli bir takım işlevleri yerine getiren bir nesneler bütünlüğüdür. Bu açıklama bilgisayarı kullanmak yararlı mı zararlı mı sorusunun cevabı olarak düşünülebilir. Kişinin oto kontrolü, hayata yüklediği anlam, inancı ve inancının yaşamındaki etkisi, aile ilişkileri, gelecek tasavvuru, chatin başında geçen süre… vb chatleşmenin zararları hususunda belirleyici faktörlerdir. Yaygınlığını ve kullanıcıların eğilimini göz önünde bulundurarak şu an ki yapısıyla büyük bir zararı olduğunu söylemek mümkündür. Elbette yararları vardır. Ancak yarar ve zarar açısından karşılaştırıldığında zararının etkisi daha büyük bir orana sahiptir. İlk zamanlar gençler ve zamanı bol olan kişiler arasında yaygınlaşan Chatleşme zamanla yetişkinler, ev hanımları, çocuklar, eğitim düzeyi yüksek kişiler arasında da yaygınlaşmıştır. Artık zamanı kısıtlı olanların vaktini bile alan bir tüketim kültürüne dönüşmüştür.

Chatleşmenin Bireye etkisi

Chatleşme Geçici doyum için vazgeçilmez bir ortamdır. Artık birçok insanın hayatında sanal sohbet bir yaşam tarzına dönüşmüştür. Gerçek yaşamda güçsüz ve aciz olan kişiler, internet ortamında daha cesur olurlar.

Sanal iletişim bastırılmış duyguların önünü açar, karşılıklı olması halinde karşıdaki insanın, mahremiyet sınırlarını ihlal etmesine göz yumar. Sanal dünyada gerçek yaşam ile sanal yaşam yer değiştirir. İkisinin arasına kalın bir duvar girmiş olur. Hakikati yansıtmayan, kişinin gerçek benliğinden uzak ve yapay sahte duygu ile geçici rahatlamalar yaşanır.  Bu rahatlamalar kalıcı alışkanlığa dönüştüğünde kullanıcıları kendisine mecbur bırakır. Bu durum gerçekten kopuş ve kendisinden kaçış gibi derin patolojilere sebep olabilir. Ayrıca Zihinsel kirlenmenin yanında zaman israfı, Aile ilişkilerinde yalnızlaşma, duygusal ilişkilerde eşiyle yetinememe, var olan eş yerine daha farklı alternatifler arama ve bulma gibi olumsuzluklara sebep olmaktadır.

Gençliğin dinamizmi, enerjisi ve potansiyeli sohbet odalarında karşılığı olmayan bir tüketime dönüşmektedir.  İnternet ve sanal sohbet çoğu zaman kullanıcıların hoşuna gider. Ancak iletişimin gerçek yaşamda ve gerçek mekânlarda devam etmemesi durumunda kalıcı bir olumlu benlik imajının oluşmasına etkisi yoktur. Amerika'da yapılan bir araştırma, Chat’ın geçici bir hoşluk yarattığını ama uzun vadede yalnızlık hissini ve depresyonu arttırdığını ortaya çıkarmış.

 Sohbetin yapıldığı zaman için doğrudan zarardan bahs etmek her zaman mümkün olmayabilir. Ancak, İnsan yaşamı bir süreçtir. Bu sürecin bugünü, yarınını oldukça etkilemektedir.  Dolayısıyla sanal sohbetin bir yaşam tarzı haline gelmesi gerçek hayata adaptasyonu zorlaştırır. Suni gündem oluşturur, yapay ilişkilere ve gerçekle bağların zayıflamasına sebep olur. Üniversiteyi kazanabilecek zihinsel yeterliliğe sahip olan bir genç, bu potansiyelini sohbet odalarında harcadığı için geleceğini heba etmiş olur. Yüksek zihinsel potansiyele sahip bireylerin reel karşılığı olmayan bu tüketim kültürüne bulaşmaları ülkelerin ve insanlığın üretim potansiyelini de olumsuz etkilemektedir. Çok zeki olan bir genç, zamanını internetin başında sanal sohbet ederek tükettiğinde, başarıda ki çaba faktörünü ihmal etmiş olacağı için iyi bir üniversiteyi kazanamaz. Zeki birisinin üniversiteyi kazanamaması durumunda – üniversitelerin öğrenci seçiminde kontenjana göre öğrenci aldıklarını düşünürsek- çok çaba sarf edip zekâ potansiyeli daha az olup ama daha çok çaba sarf edenlere bırakmış olacaktır. Çaba ve samimiyetin her zaman başarı için bir öncül olamayacağı gerçeğinden hareket edersek bu durum Sektörlerde daha niteliksiz insanların söz sahibi olmalarına sebep olur. Buda üretimi ve özgünlüğü baltalar.

Topluma ve Aileye Etkisi

Chatleşmenin toplumsal etkisi konusunda şimdilik çok fazla şey söylemek mümkün değildir. Çünkü toplumsal etki bireysel etkinin yaygınlığına ve nesiller üzerindeki etkisine bağlıdır. Bir olgunun toplumsal etkiye dönüşebilmesi için 15-20 yıllık bir zaman diliminin geçmesi gerekebilir. Bu süre içinde sanal ortamda tanışan ve evlenen ailelerin çocukları olacaktır. Bu çocukların sanal iletişime yükleyecekleri anlam elbette farklı olacaktır. Bu farklılık yavaş yavaş bir yaşam tarzına dönüşecektir. Gençliğin dinamizmi, enerjisi ve potansiyeli sohbet odalarında karşılığı olmayan bir tüketime dönüştüğü için toplumların insan gücü kaybı yaşanacak. Bu durum gelişmenin en büyük handikaplarından biri olarak durgunlaşmaya, gerilemeye ve tehdide dönüşebilir. 

Zamanının çoğunu internetin başında geçiren bireylerin baba veya anne rolüne sahip olmalarıyla farklı iletişim tarzları meydanı gelecektir. Çocuğunun zamanını verimli kullanamamasından şikâyetçi olan bir baba, gençlik yıllarında zamanının çoğunu chat yaparak geçirmişse, chatleşmenin olumsuzluklarını çocuğuna izah ederken tutarlı olmadığının farkında olarak kendi içinde çatışma yaşayacaktır.  

İnsanlar Sanal Sohbete Neden ihtiyaç duyar

Bu sorunun cevabını yukarıda çeşitli satır aralarına serpiştirdik. Genel Eğilimle ilgili analitik bir değerlendirme yapacak olursak şunlar söylenebilir. İlkel arzular her insanda vardır. Bu arzular sürekli doyum sağlama eğilimindedirler. Karşı cinsi arzulamak ilkel benliğin bir arzusudur. Alt benlikte, kişi karşı cinsi biyolojik olarak arzular. Onun yanında olmak onunla iletişime geçmek kişiyi hoşnut eder. Sorumsuzluk ve kuralsızlık alt benliğin hoşlandığı bir başka durumdur. Kişi saldırgan olmak ister. Kişi bu saldırgan içgüdüsünü bazen dijital oyunlarla bazen sanal odalarda küfür ederek ya da sataşarak deşarj etmeye çalışır.  Sanal âlemde sanal sohbetler; bu duygulara (cinsellik, saldırganlık ve sorumsuzluk) doyum sağlar. Üst benliğin bu noktada güçsüz olması kişide oto kontrol kaybına sebep olur. İnsanların sanal sohbete ihtiyaç duymalarına sebep olan faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz:

-          Gerçek hayattaki boşluğu doldurma ihtiyacı

-          Yalnızlıktan dolayı Vakit geçirme ve oyalanma

-          Bilinçaltındaki cinsellik ve saldırganlık içgüdüsü için doyum ihtiyacı

-          Toplumsal kurallar karşısında bilinçaltındaki anarşist eğilimler

-          Karşı cinsten arkadaş edinme ve duygusal doyum ihtiyacı

-          Tanıdık ortamda ifade edilemeyen düşüncelerin sorumluluğun az olduğu bir ortamda daha rahat ifade edilmesi… vb

Özetlemek Gerekirse Chat’ın ve İnternetin Zararları ile Faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz.

1.                       İnsanoğlu bilgiyi kazanma, bilginin temelini sağlam bir zemin üzerine bina etme işlevini daha çok çocukluk yıllarında yerine getirir. Bireyin topluma kazandırılması erken yaşlarda şekillenir. Erken dönemde sağlam bir zemin üzerine bilişsel ve duyuşsal sorumluluklar inşa edilmezse bu sorumsuz ve tüketen bir neslin oluşması demektir. Üretimin olmadığı bir toplumda kalıcı bir ilerlemeden bahs etmek mümkün değildir. Sanal sohbetler bu temelin atılmasını aşırı zaman israfından dolayı engellemektedir. Dolayısıyla internette zaman israfı tüketen bir neslin ortaya çıkmasına sebep olur.

2.                       Rumuz kullanımı veya sahte isim kullanma kolaylığı nedeniyle internette gerçekleşen ilişkilerde kişiler ahlâk sınırlarını zorlayan davranışlarda bulunabilirler.

3.                       Chat’ta konuşma ile yazı arasında gidip gelen bir dil kurulması, bu sınırların kimi zaman karşıdaki tarafından kaba/aşırı ciddi/sulu/kırıcı olarak algılanabileceği kadar birbirine geçmesi iletişimde sorunlar yaratabilir.

4.                       Aile kurumuna son verebilir. Evliliği dağılan yetişkinler gittikçe artmakta.

5.                       Geçici bir rahatlama sağlar ileride gerçek yaşamla entegrasyonu zorlar.

6.                       kitle iletişim araçlarıyla hadd safhaya ulaşan yalnızlaşma ve izolasyonu arttırır. Aile içi iletişimi olumsuz etkiler.

7.                       internetteki içeriğin veya bazı yaklaşımların özellikle çocukları araştırmaktan alıkoyduğu; bilgiyi çok kolay erişilebilen hazır paketlere dönüştürerek çocukların araştırma eğilimini körelttiği de görülüyor.

8.                       Ahlaki yozlaşmaya sebep olur.

9.                       Çoğu gerçek zamanlı, 24 saat devam eden bilgisayar oyunları yüzünden, dünya şimdi yeni bir sosyal problem yaşıyor: Oyun

Neler Yapmalısınız.

Kontrollü bir şekilde interneti kullanmak ve Chatleşme zarar vermez. Otokontrol olmalı. İnternette geçecek zaman ve sohbetler belirli saatlerle sınırlandırılmalıdır.

İletişim için Chat kanallarını kullanmak yerine, sadece tanıdıklarınızın MSN Messenger adreslerini listelerinize ekleyip, geçici ve kısıtlı bir süre sohbet edebilirsiniz. Tanımadığınız mail adreslerinin listeleme talebini olumlu onaylamayınız.

İnternette tanışılan kişilere Resimlerinizi yollamayınız. Çünkü bir internet kullanıcısı şunu ifade ediyor: … kız rumuzları ile Chat odalarına girip bize fotoğraflarını yollayan erkeklerin 1-2 dakikada kafalarını kesip, yine internetteki porno sitelerden indirdiğimiz fotoğraflara monte edip onlara geri yolluyorduk.” Bu durum bayanlar içinde aynı -hata daha fazla-  riski taşımaktadır. Photoshop çıktıktan sonra birçok yorumcu resmin delil olma özelliğini kaybettiğini söylüyor. Yani Photoshop’la dileyen dilediğini dilediği kılığa sokabilir.

Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz: İnternetin ve chatleşmenin zararları daha çok şahsidir. Ama faydaları ise umumidir. Şahsi zararlar artarsa toplumsal yaraya dönüşür. Toplumsal yara sağlıksız nesiller demektir.