Sosyal medya bağımlılığı alkol ve uyuşturucudan kötü

İş saatlerinde bile Facebook'a ya da Instagram'a girmeden edemiyorsanız, telefonunuz sinyalsizken ya da elinizin altında değilken endişeleniyorsanız yardıma ihtiyacınız var demektir.

Son yıllarda telefonlarını ellerinden bırakamayan sosyal medya kullanıcıları uzmanlardan yardım almaya başladı. Danışmanlar terapi, uzak tutma, farkındalık sağlama gibi yöntemlerle telefonda geçirilen zamanı sınırlamaya çalışıyor.

Bu terapilerin saati 150 doları buluyor; telefon bağımlılığı daha ciddi boyutta olanlar kamp tarzı yerlerde birkaç gün geçirmek zorunda kalabiliyor ve bunun masrafı 500 doları geçebiliyor.

Medya Psikolojisi Araştırma Merkezi yöneticisi Pamela Rutledge, "İnsanlara bu cihazları kullanma kursları veriyoruz, ama çoğu insan akıllı telefonunu satın alıp çıkıyor" diyor. "Oysa her tür sosyal platformu güvenli kullanmak için belli becerilere ihtiyaç vardır."

Houston'da terapist olarak çalışan Nathan Driskell, sosyal medya bağımlılığı yüzünden başvuruların yüzde 20 arttığını ve hastalarının yarısının bu şikayetle kendisine başvurduğunu söylüyor. Bilgisayar oyunlarına bağımlılık sorunu için başvurularda ise düşüş olmuş.

Tıp yayınları, sosyal medya bağımlılığını resmi bir hastalık olarak tanımıyor. Bu tartışmalı bir konu. Fakat Driskell gibi bazı terapistler bu hastalarını da diğer bağımlılık tedavilerinde kullandıkları yöntemlerle tedavi ediyor.

Bazı yönleriyle Facebook, Snapchat ve diğer dijital platformların neden olduğu psikolojik etkileri tedavi etmesi diğer bağımlılık tedavilerinden daha zor olabilir. "Alkol ve uyuşturucu bağımlılığının tedavisinden daha zor, çünkü çok daha angajesiniz ve bunu yaparken kimse kötü olduğunu düşünmüyor" diyor Driskell. Hastalarını en az altı ay boyunca haftada bir görüyor ve seans başına 150 dolar alıyor.

New York merkezli Talkspace adlı şirket ise internet üzerinden terapi olanağı sunuyor. 2016'da sosyal medya bağımlılığını da gündemine alan şirket 12 haftalık kapsamlı bir terapi uyguluyor.

Ayda 138 dolara mesajlı terapi, 396 dolara ise canlı bağlantılı terapi hizmeti veriliyor. Kişilere telefonlarını mantıklı kullanma yönünde telkinler yapılıyor. Çoğu insan telefon bağımlılığı sorununu kendi başına çözemeyince terapiye başvurma ihtiyacı duyuyor.

Şirketin yöneticisi Linda Sacco'ya göre, "Tedaviye ihtiyaçları olduğunu düşündüklerinde, telefonda geçirdikleri zamanı sınırlamaya çalışmış, ama başarılı olamamış ve kendilerini daha da kötü hisseder bir halde oluyorlar. Terapi görmek isteyenler bu bağımlılığın yaşamlarını ele geçirdiğini fark etmiş olanlar."

Bazılarına göre ise kötü sosyal medya alışkanlıklarını işyeri sorunu olarak ele almak gerekir. 2014'te Londra'da Digital Detox Company adlı şirketi kuran Orianna Fielding, çalışanlarının sosyal medya kullanımını düzene koymaları için şirketlerle çalışma yürütüyor. "Teknoloji ile ilişkimizin çerçevesini yeniden çiziyoruz" sözleriyle hareket eden şirket bir günlük seans için 748 dolar alıyor.

Uzmanlar sadece farkındalık yaratma ve dijital detoks olarak adlandırılan yöntemlerin kendi başına yetersiz olduğu görüşünde. Hafta sonu için ya da bir haftalık arınma programlarında doğal ortamlarda teknolojik cihazlardan uzak zaman geçirmenin iyi bir ilk adım olacağını söylüyor Driskell.

Fakat diğer bağımlılıklar gibi burada da müşterilerin davranışlarını kontrol etmeyi öğrenmesi için altı aylık bir tedavi gerekebiliyor. "Aklınızdan çıkarmak için arınma/detoks iyi olur; ama sonra eski ortama ve eski yaşamınıza geri dönüyorsunuz" diyen Driskell bunun yol almayı engelleyeceğini belirtiyor.

Uzmanlar sorunun ortaya çıkmasını beklemektense baştan teknoloji ile sağlıklı ve belli kurallara uyan bir alışkanlık geliştirmenin daha doğru olduğuna inanıyor. Bazıları da sorunu teknoloji ya da sosyal medya bağımlılığı olarak adlandırmaktan ziyade "denge eksikliği" olarak görüyor.

• Bu makalenin İngilizce aslını BBC Capital sayfasında okuyabilirsiniz.