Kızlarda Ergenliğin Bedensel Belirtileri

Ergenlik döneminde hem erkeklerde hemde kızlarda önemli değişimler yaşanmaktadır. Bu değişimler konusunda ailelerin ve kişinin bilgi sahibi olması oldukça önemlidir. Anne ve babalar, öğretmenler, aşağıdaki belirtiler konusunda bilgilendirilmelidir:

Memeler

Memelerin büyümesi ilk belirtidir. Genellikle 10 yaşlarında başlar. Seyrek olarak başlangıçta büyüme tek taraflı olabilir. Bazen memelerde ağrı hissedilebilir.

Memelerin büyümeye başladığı sıralarda cinsel bölgede ve bir süre sonra da koltuk altı bölgesinde kıllanma başlar. Memelerin büyümeye başlamasıyla boy büyümesi de hızlanır, bu hızlı büyüme bir yıl kadar sürer.

Onüç yaşında bir genç kızın memelerinde gelişme belirtisi görülmüyorsa, sağlık ocağı hekimi durumu kesinleştirmek için çocuğu muayene etmeli, sonra ikinci basamağa sevk etmelidir.

Vajen

Vajende oluşan beyaz bir akıntı da ilk belirtilerdendir. Bu yaşta kız çocuk külotunda beyaz lekeler görebilir.

Vücut yapısı

Giderek belinin inceldiğini, kalçalarının biraz genişlediğini, saçlarının ve derisinin daha yağlı olduğunu farkedebilir.

Deri

Derisinde sivilceler ve siyah noktalar oluşabilir. Derisini korumak için ergenlik yaşlarında deri temizliğine çok dikkat etmesi de kendisine öğretilmelidir.

Adet Görme (Menstrüasyon, Regl olma)

Bu yaştaki genç kızlar ve aileleri, adet görme hakkında bilgilendirilmelidir. Bu bilgilendirme, aşağıdaki noktaları kapsamalıdır:

Tanım, özellikler

Adet görme uterustan belirli aralıklarla kanama olmasıdır. Adet, doğurganlık özelliğinin ilk belirtisi olarak kabul edilir. Bazı kız çocuklarda adet günleri yaklaştıkça karın ve sırt ağrıları olabilir.

Adet, göğüslerin büyümeye başlamasından 1,5-2 yıl sonra, 12-13 yaşlarda başlar.

En erken ve en geç adet görme yaşları

Ancak 9 yaşında adet görenler olabildiği gibi, 15 yaşında hala adetleri başlamamış kızlar da vardır. Bu nedenle ergene arkadaşlarından daha erken yaşta adet görmeye başlamışsa ya da henüz adet görmemişse kaygılanmaması gerektiği söylenmelidir.

En uygunu, ona her bireyin farklı olduğunu ve herkesin vücudunun kendine uygun bir zamanda olgunlaştığını söylemektir.

Adet görmemenin anormal kabul edilme yaşı

16 yaşını tamamladığı halde adet görmediği belirlenen genç kızlar, ocak hekimiyle birlikte yeniden değerlendirilerek ve 2-3 üncü basamağa sevk edilirler.

Adet görme ve yumurtlamanın oluşması

Pek çok genç kızda ilk adetler, henüz yumurta hücreleri tam olgunlaşmadan ve yumurtlama (ovülasyon) olmadan başlar. Bu yumurtasız adet dönemi 1-2 yıl kadar sürebilir. Genellikle bu başlangıç döneminde adetler düzensizdir.

Adet döngüsü (siklusu)

Adet kanamasının süresi genellikle 4-5 gündür;
2 ile 7 gün arasında değişebilir.

Bu kanama dönemine adet (menstrüasyon, regl) denir.

Bu döngünün süresi, adet görme aralıkları, kişiden kişiye değişiklik gösterir. Bazı kızlar 21 günde bir, bazıları ise 35 günde bir adet görebilirler. Bir genç kızda adet aralıklarının aydan aya birkaç günü aşan bir değişiklik göstermesinde, genç kız ocak hekimiyle birlikte değerlendirilerek 2-3. basamağa sevk edilir.

Adet döngüsünde düzensizlik nedenleri

Başlangıçta ergenin menstrüasyon döngüsü düzenli değilse, endişelenmemesi söylenmelidir.

Bu düzensizlik 1 yıl, hatta 2 yıl sürebilir. Daha sonra da zaman zaman düzensizlik olabilir. Adet gecikmeleri;

• seyahat,
• ev değiştirme;
• hastalık,
• aşırı spor yapma,
• bir konuda kaygılanma

gibi nedenlerle de görülebilir.

Ergen düzenli adet görürken kanaması bir ay ya da daha fazla gecikirse, ailesine söylemesi kendisine öğretilmelidir.

Aile de durumu ya ebe-hemşireye bildirecek, ya da çocuğu sağlık ocağına getirecektir.

Adetin başlama belirtileri

Bazı genç kızlar adet göreceğini önceden anlayabilir. Kendisini hasta ya da neşesiz hissedebilir. Göğüsleri şiş ve duyarlı olabilir. Kramp şeklinde alt karın ağrıları ya da sırt ağrıları olabilir. Bu ağrılar, kanama başladıktan sonra da bir süre devam edebilir ve bazen ilaç almayı gerektirecek kadar şiddetli olabilir.

Adet Kanaması Sırasında Vücut Bakımı

Ped kullanma

Ergene, adet gördüğünde kanamanın yayılmaması için emici özelliği olan petler kullanmayı öğretmek gerekir. Genç kızlar için külota yerleştirilecek sıhhi petler en uygun koruyucudur. Bunlar en az günde 4 kez (sabah, öğle, okuldan sonra ve yatmadan önce) değiştirilmelidir.

Kanamanın daha fazla olduğu ilk 1-2 günde petleri daha sık değiştirmek gerekebilir. Sıhhi petlerin değiştirilmesinin ihmal edilmesinin olumsuz sonuçlara yol açabileceği, ergene öğretilmelidir.

Kanama az da olsa, ergen aynı peti 8 saatten uzun kullanmamaya dikkat etmelidir.

Kullanılmış petleri tuvalet kağıdına, naylon bir torbaya, ya da bir gazeteye sardıktan sonra çöp kutusuna atması öğretilmelidir. Başkalarını düşünerek petleri çöp kutusuna açık olarak atmamaya özen göstermelidirler.

Petler asla tuvalete atılmamalıdır.

Kanama miktarı

Kullandığı petlerin sayısı ergene çok kan kaybettiğini düşündürebilir. Bunun aldatıcı olduğu kendisine öğretilmelidir. Tüm adet döneminde atılan kan ve doku, birlikte yaklaşık bir çay bardağı kadardır (120 ml.). Bunun az bir kısmı kandır.

Kanın niteliği, rengi

Adet kanamasının, zaman içinde farklı renklerde olabileceği genç kıza söylenmelidir. Başlangıçta akıntının rengi kahverengimsi olabilir, daha sonra kırmızıya, sonuna doğru da yeniden kahverengiye dönüşebilir. Akıntıda pıhtı gibi oluşumlar görülebilir, bunlar dökülmüş doku artıklarıdır.

Vücut temizliği

Adet kanaması süresince ergen, vücut temizliğini ihmal etmemeyi öğrenmelidir.

Hergün duş yapmakta hiçbir sakınca yoktur. 11k 1-2 günden sonra, kanama azaldığında denize girebilir. Taharetlenme sırasında dışkıdaki mikroplar parmaklarla kolaylıkla vajinaya ve idrar yollarına bulaşabilir ve iltihaplanmaya yol açabilir.

Tuvalet temizliğinin, dışkı mikroplarını öne bulaştırmayacak biçimde önden arkaya doğru yapılması alışkanlığını kazanmak, kızlar ve kadınlar için önemli bir temizlik kuralıdır. Özellikle adet kanaması olan günlerde de bu alışkanlığa özen gösterilmelidir.

Günlük hareketler ve spor

Adet kanaması süresince hareketlerini kısıtlamasına gerek yoktur. Aşırı kanama olmadıkça her türlü spor yapılabilir.

Adet dönemi için kayıt tutma

Ergenin adet döngüsü düzenli olmayabilir ya da kendine özgü döngüyü belirlemek isteyebilir.

Hangi gün adet göreceğini önceden bilmek, yanında sıhhi pet ya da benzeri bir gereç bulundurmayı sağlar.

Bunun için kanama günlerini kaydetmek yararlı olur. Bunu yapmanın kolay bir yolu takvim üzerinde işaretlemektir.