Fransa’da nasıl psikolog olunuyor ?

Fransa’da psikolog olabilmek için 5 yıl süren bir üniversite eğitimi gerekmektedir. Üniversite eğitimi öncesi, Genel ve Teknolojik lise eğitimi vardır ve bu eğitim süreci üç sınıftan oluşuyor. Lise bir, lise iki ve lise üçüncü sınıf olarak adlandırılırlar. Lise üçüncü sınıfın yıl sonuna gelindiğinde, “Baccalauréat” (BAC) diye isimlendirilen lise bitirme sınavı mevcuttur. Bu diploma yüksek öğrenime devam edebilme olasılığını sağlıyor. Fransa’da Türkiye’nin tersine üniversiteye girebilmek için kazanılması şart koşulan Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) gibi herhangi bir sınav’dan geçmek ayrıca puan ve not değerlendirmelerine göre tercih listesi hazırlamak gibi şartların yerine getirilmesi gerekmemektedir. Fransa’da, öğrenciler BAC diplomalarını aldıktan sonra seçtikleri bölümü okuyabilmek için istedikleri herhangi bir üniversiteye direk olarak kayıt olabilirler.

Psikoloji okumak isteyenler, BAC diplomasını aldıktan sonra psikoloji bölümü’nde lisans yapmaları gerekir. 3 yıl süren lisans eğitimi’nde  çeşitli başlıklar altında, klinik psikoloji, psikanaliz, biyoloji, farmakoloji (embilim – pharmacology), istatististik, ingilizce, diferansiyel psikoloji (differential psychology), sosyal psikoloji, insan ve hayvan fizyolojisi, gelişim psikolojisi (developmental psychology), etoloji (Hayvan Davranış Bilimi – Etology) gibi dersler verilmektedir. Her yıl 2 sömestr’e (6 aylık bir dönem) ayrılmıştır. Bir sonraki yıla geçebilme hakkını kazanabilmek için yıllık ortalama notu en az 10/20 (60 kredi) olması gerekmektedir. Lisans eğitimi süreçi içerisi’nde öğrenciye lisans 1. yada lisans 2. sınıflarında sınıf’ta kalabilme hakkı verilmiştir. Üst üst’e kaydedilen başarısızlık durumları’nda ise, öğrencinin dosyası okul tarafından değerlendirmeye alınmasının ardından “psikoloji öğrenimine devam edebilir” izini alınması gerekmektedir.

3 yıl psikoloji öğrenimin ardından, “lisans diploması” verilir. Ve daha sonrasında da mastır eğitimine devam edilir. Mastır 1 ve Mastır 2 olarak ayrılmak üzere mastır eğitimi 2 yıl sürmektedir.  Mastır’a devam eden öğrenciler uzmanlık alanı seçmeleri gerekmektedir. Psikopatoloji ve klinik psikoloji, sosyal psikoloji, nöropsikoloji, kognitif psikoloji (Psychology congnitive), gelişim psikolojisi, en yaygın uzmanlık alanlarına verilen isimlerdir. Ayrıca, mastır eğitimi “Profesyonel eğitim” ve “ Araştırma eğitim” olmak üzere iki çeşit parkur’a ayrılır. Profesyonel eğitim parkuru’nun özelliği, iki yıl süren mastır eğitimi boyunca öğrenciler seçtikleri uzmanlık alanında kendilerini teorik ve pratik olarak geliştirme imkanı sunulmaktadır. Profesyonel parkur’u mezûniyet sonrası hızlıca aktif hayata atılmayı hazırlar. Yeni mezunlar böylece elde ettikleri diploma ile çeşitli psikolojik merkezler ve klinikler’de ya da kendi özel muayenehane’lerini açarak çalışabilme hakkına sahip olurlar.

Araştırma parkuru’nun amacı ise,  esas itibarıyla geleceğin psikolog doktorlarına kaliteli araştırmacı formasyonu vermektir. “Araştırma Mastırı” doktora’ya yönelmek isteyen öğrenciler için tez araştırmaları’nda hazırlık yılları olarak da algılanabilinir. Bazıları kamuoyu araştırmasına yönelirken bazıları ise akademisyen ünvanını alarak yüksek öğrenim’de eğitimci olmayı seçer. Bu arada, araştırma eğitim parkuru’nun en önemli özelliği doktora’ya yol açtığı gibi aynı zaman’da da bu mastırı seçenlere teorik ve teknik bilgileri öğreterek profesyonel alanda kariyer yapabilme imkanı da sağlamasıdır.
Mastır yıllarının bir başka özelliği ise, stajlardır. Psikoloji mastırı’nın birinci ve ikinci yılı’nda öğrencilerin staj yapması gerekmektedir. Bu stajlar yıl boyunca grupça görülen teorik ve vak’ka değerlendirme dersleri ile eşleştirilerek sürdülmektedir. Stajın süresi her üniversite’nin psikoloji fakültesine göre değişir. Mastır birinci yıl için ortalama 200 saat gerekirken ikinci yıl içinse yaklaşık iki katı istenilmektedir. Staj dönemini değerlendirmek üzere öğrenciler’den stajlarının bitiminde dosya halinde “staj raporu” istenilmektedir.

Mastır eğitimi’nin lisans eğitimin’den bir başka farkı ise, tez araştırmaları gibi, “Mémoire” adı verilen daha ufak çapta bir araştırma yapmaktır. Öğrencilerden istenilen çalışma birinci yılda yaklaşık 40 sayfa iken ikinci yılda ortalama 100 sayfalık bir araştırma – çalışması istenilmektedir. Bu çalışmalar fakülte’de öğretim görevlisi profesörlerin gözetimi altında yapılmaktadır. Öğrenci seçmiş olduğu konu’da uzman olan bir profesörle birlikte araştırmalarını sürdürür ve “mémoire”ını yazar. Mémoire araştırmasını bitiren öğrenci, yıl sonun’da, başta birlikte çalıştığı profesör’ü olmak üzere bir jüri oluşturulur ve araştırmasını yapmış olduğu konuyu anlatmak üzere mülakat’dan geçer.

Uzman Psikolog ünvanı

Uzman Psikolog ünvanı, 25 ve 26 temmuz 1985 tarihleri’nde Journal Officiel’de (Resmi Gazete) yayınlanan fransız Anayasası’nın 85-772 numaralı kanunu’nda belirtilmiştir.
Bu kanunda belirtilen her türlü yeterlilik şartlarını yerine getiren her kişi psikologtur. Yeterlilik şartları ise şöyle sıralanmaktadır : Psikoloji Lisansı ve Mastırı mezunu olmak (bac +5 / bac sınavı’nın ardından 5 yıl süren üniversite eğitimin’den mezun olmak). Bu diplomaları alamayan profesyoneller psikolog ünvanını hiç bir şekilde hak iddia edemezler.

Profesyonel alanda çalışabilmek için psikolog ünvanı ve statüsü gerekmektedir.
Psikolog, diplomalı bir profesyoneldir ve bu ünvanın her türlü gasp durumu’nda kişi tahkikat sonucu ceza ve adli soruşturma hükmü giyer.

Ayrıca, çalışan psikologlar, “Adeli” referans numaralarını almaları gerekiyor. Bunun için de Sağlık ve Sosyal İşleri Bölgesel Müdürlük (DASS – Direction Départementale des Affaires Sanitaires et Sociales / Departmental Directorate of Health and Social Affairs). bürosuna başvurarak kayıt olmaları şarttır. 

Adeli (Automatisation des Listes) Listelerin Otomatikleştirilmesi anlamına gelir.

Alınan Adeli numarası profesyoneller için referans numarası olmakla birlikte bölgesel resmi psikolog listenin oluşturulması ile idari icraatlar derlemeleri’nin oluşturulması işlevi görür. Ayrıca, 11 ocak 1972 tarih’inde çıkartılan 72-38 numaralı kararname ve 5 şubat 1952’de yayınlanan genelgeye göre, kayıtlı psikologlara mesleği hakkında demografik bilgiler verilmesini sağlar. Bir başka özelliği ise sivil halkın sağlık savunmasını ve güvenliğini sağlamak için tertibatların hayata geçirilmesinde büyük bir rolünün olmasıdır.