ÇENEYİ DOĞRU KULLANMA FORMÜLÜ

NTV - Farkında olmadan günde tam 2 bin defa kullandığınız çenenizin ağrıları dayanılmaz bir hal aldıysa bir an önce doktora gidin. İhmal edildiğinde kalıcı sorunlara neden olabilen çene eklemi hastalıklarının en etkili ilacı; bir uzmandan çeneyi doğru kullanma eğitimi almak ve evde yapılacak bilinçli çene egzersizleri...

Hiç farkında olmadan en fazla kullandığımız eklem olan çenemiz, bazen başımıza olmadık dertler açabiliyor! Yapılan araştırmalar, her 100 kişiden 20’sinin çenesinin ağrıdığını gösteriyor. Ama son derece basit nedenlerden kaynaklanan bu ağrılar çoğu zaman önemsenmiyor. Oysa ihmal edilen çene eklemi hastalıklarının tedavisi zaman geçtikçe zorlaşıyor, geç kalınması ciddi bozukluklara yol açabiliyor ve hayat kalitesi ileri derecede bozulabiliyor. Medical Park Fatih Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. İbrahim Halil Ural; çene eklemi hastalıklarından (temporomandibuler eklem bozuklukları) korunma ve tedavi yollarını anlattı:

Çene rahatsızlıkları nasıl ortaya çıkar?
Çene ekleminin, boyunda omurgaya ve ağızda dişlere yakın olması nedeniyle, bu bölgelerdeki rahatsızlıklar çene eklemini kolayca etkileyerek şikayetlere neden olabilir. Normal bir kişi çene eklemini; çiğneme, yutma, soluk alıp verme ve konuşma sırasında günde yaklaşık 2 bin defa kullanır. Alt çenenin hareketleri, boyun ve çene kaslarının ortak hareketi ile oluşur. Alt çene kemiği; aşağı, yukarı, öne ve yanlara doğru hareket edebilmektedir. Bu düzenin bozulması, çene ekleminde oluşan veya oluşabilecek bir bozukluğun da habercisi olabilir.

Tanı nasıl konulur?
Çene eklemi hastalıklarında en önemli teşhis yöntemi muayenedir. Gereğinde sadece fizik tedavi doktoru değil, aynı zamanda diş hekimliği, plastik cerrahi hatta psikiyatrist değerlendirmeleri de gerekebilmektedir. İyi bir muayene sonucunda problem çok büyük oranda teşhis edilir. Ancak bunun yanında röntgen, MRI gibi radyolojik incelemelerinin de teşhiste önemini vurgulamak gerekmektedir.

ÇEKİRDEK ÇİTLERKEN, TIRNAK YERKEN DİKKAT!
Çene eklemindeki ağrıların nedenleri nelerdir?
Sürekli dişleri sıkmak, diş gıcırdatma (bruksizm)
Duruş bozuklukları (özellikle başın öne doğru eğik olduğu duruşlar)
Çenenin kapanış bozuklukları ve dişlerdeki hastalıklar
Tek taraflı çiğneme alışkanlığı
Psikolojik sebepler
Travmalar, soğuğa maruz kalmak, zorlanmalar (örneğin sert veya büyük bir lokma ısırmak).
Genel bağ dokusu gevşekliği, tırnak yeme, sakız çiğneme, devamlı ağızdan nefes alıp verme, çekirdek yeme, pipo içme, uzun süre telefonla konuşma, keman çalma vb. gibi parafonksiyonel davranışlar
Tümör, infeksiyon ve iltihaplı romatizma gibi hastalıklar

ÇENENİZ KULAĞINIZA VURABİLİR!
Çene eklemi hastalıklarında görülen şikayetler nelerdir?
Kaslarda hassasiyet ve ağrılar: Çene bölgesinde veya yanaklarda hissedilen ağrılardır. Genellikle diş sıkma nedeniyle ortaya çıkar. En çok görülen şikayetlerden biridir.
Çene hareketlerinde değişiklik ve kısıtlılık: Eklem anatomisinin bozulmasına ve/veya ağrıya bağlı olarak ortaya çıkabilir.
Eklem sesleri: Eklem diskinin yerinden kayması veya aşırı kireçlenmeye bağlı olarak ortaya çıkar.
Ağızda kayma: Eklemlerde ortaya çıkan anatomik ve fizyolojik bozukluklar, ağız açılışında ve kapanışında bozukluklara yol açar.
Çiğneme düzeninin bozulması: Ağrı, ağız hareketinde değişiklik ve tek taraflı çiğneme gibi etkenler çeşitli çiğneme bozukluklarına yol açar.
Ağzı açamama: Ağrıya, eklem anatomisinde değişikliklere ve ileri derecede kireçlenmelere bağlı oluşabilmektedir.
Sıkıntı, karamsarlık ve diğer psikolojik bozukluklar: Ağrı, ağız hareketlerinin kaybı ve beslenme bozuklukları sonucu sıkça karşılaşılmaktadır.
Kulak çınlaması, baş dönmesi ve halsizlik gibi şikayetler: Çene ekleminin özellikle boyun hareketleri ile yakın ilişkisi sonucu ortaya çıkmaktadır.
Kulak, boyun, dişler, hatta burun ve göze doğru yayılan ağrılar: Çene ekleminden çeşitli bölgelere doğru yayılan ağrılar sıkça görülmektedir.

EVDE ÇENE EGZERSİZLERİ YAPARAK AĞRILARI YENİN
Çene eklemi hastalıklarında hangi tedavi yöntemleri uygulanıyor?
Çene eklemi hastalıklarında; çeşitli tedavi yöntemleri bulunmakla birlikte, bunların en önemlisi hastanın doktoru tarafından yeterli ve doğru bir şekilde bilgilendirilmesidir. Çene eklemini doğru kullanmayı bilmek, çoğu hastalığın önüne geçer veya tedavisini kolaylaştırır. Bu nedenle bu hastalıklarda, doktorun ve hastanın üzerine düşeni doğru yapması, tedavinin büyük oranda başarılı olması sonucunu doğurur. Hasta eğitiminin yanı sıra kullanılan yardımcı yöntemler de mevcuttur. Bunlardan bazıları şöyledir;

Ev programı ve egzersiz: Hastanın evde yapacağı egzersizleri ve günlük hayatında dikkat etmesi gereken durumların eğitimini içeren tedavinin en önemli kısımlarından biridir.
Fizik tedavi: Ağrıların kontrolünde, kasın gevşetilmesinde ve ağız açıklığının sağlanmasında en önemli tedavilerden biridir.
İlaç tedavisi: Çeşitli ilaç grupları kullanılabilir. Bunlar arasında bir diş hekiminin önereceği ağrı kesiciler, kas gevşeticiler ve antidepresanlar sayılabilir.
Soğuk ve sıcak tedavi: Ağrıyı azaltmakta ve egzersizlerin uygulanmasını kolaylaştırmada önemli yöntemlerden biridir.
Eklem içine injeksiyon: Özellikle eklemde kayganlığın arttırılması, eklem içinde ağrı oluşturan reaksiyonların azaltılması amacıyla çeşitli enjeksiyon uygulamaları kullanılabilir.
Psikoterapi: Psikolojik etkenlerin en aza indirilmesinde önemli bir etkiye sahiptir.
Splint: Gece alt çeneye takılan splintler, eklem açıklığını sağlamakta ve diş sıkmayı önlemekte kullanılır.
Manipülasyon: Eklem diskinin yerinden kayması sonucu oluşan çene kilitlenmesinin açılması veya kasların gerilerek gevşetilmesi amacıyla kullanılır.

ÇENEYİ DOĞRU KULLANMANIN PÜF NOKTALARI:
Duruş şeklinizi geliştirin: Dudaklar kapalı, dişler açık!
Çiğnerken, çenenizin her iki yanını (sağ ve sol) tarafını eşit kullanın.
Dişinizi gıcırdatmayı ve sıkmayı bırakın.
Sakız çiğnemeyin, çerez yemeyin.
Sert ve zor çiğnenen yiyeceklerden uzak durun.
Doktorunuzun önerdiği ilaçları kullanın.