Beyninizi Diri Tutmak İçin 25 Pratik Yol

1. Kelime öğrenin
Araştırmalar gösteriyor; zekânın kelime bilgisiyle doğrudan ilişkisi var. Yanınızda sözlük taşıyın, her gün yeni bir sözcük öğrenin: ‘Müşerref’ olun, ‘murtabit’te kalın.

2. Hikâye anlatın
Kendi kendinize kaldıkça karmaşık hikâyeler anlatın ya da daha iyisi yazın. Karakterler yaratın, sokaklar, evler, ağaçlar... Zihninizde sürekli resimler çizdiğiniz, ayrıntılarla boğuştuğunuz için işe yarayacaktır.

3. Test yapın
Beyninizin hangi faaliyetlerde eksik kaldığını öğrenmek için test yaptırın. Hafıza, problem çözme, hız, dikkat ya da esneklik gibi konuların hangisinde eksikseniz onun üzerine gidin ve eksiklikle ilgili antrenmanlar yapın.

4. Navigasyon kullanmayın
İngiltere’de yapılan bir araştırmaya göre taksi şoförlerinde beyin fonksiyonlarıyla ilgili rahatsızlıklar, diğer meslek sahiplerine göre daha az. Bunun sebebi tüm gün verilen adreslere ulaşmak için sarf ettikleri zihinsel efor. Yeni yollar öğrenmek ve bu yolları hatırlamak zihinsel gelişime bire birmiş. Harita okuyun, yolların fotoğrafını çekin ama illa ki hatırlayın.

5. Meditasyon yapın
Zihni iyi şeylerle doldurmak için önce boşaltmak gerek. Bu yüzden meditasyon yapmakta fayda var. Alternatif meditasyon yöntemleri için profesyonellerden yardım da alabilirsiniz.

6. Bulmaca çözün
Gazetelerin hafta sonu eklerindekilere göz atsanız bile yeter. Çengel ya da kare bulmaca kesmezse sudokuya geçin. Basitten karmaşığa, kolaydan zora ilerleyin.

7. Sıkı bir kahvaltı
Annelerimiz boşuna dememiş okula giderken, “Kahvaltını etmezsen dersi anlamazsın” diye. Doğruymuş. İyi bir kahvaltı, gün içinde anahtarları nereye koyduğunuzu ya da her gün gördüğünüz ofis arkadaşınızın adını hatırlamak için elzemmiş.

8. Parçaları birleştirin
‘Venezüella neredeydi?’, ‘Bu Mona Lisa’nın gözbebeği olabilir mi?’, ‘Papatyanın bir yaprağı eksik’ derken, zihin çaktırmadan açılıyor. İster dünya haritası, ister çiçekli böcekli bir manzara resmi... Yeter ki, yap-boz’daki parçalar birleşsin.

9. Enstrüman çalın
Çocuklar üzerinde yapılan bir araştırmada, enstrüman çalan çocukların IQ’sunun çalmayan çocuklara oranla 7 puan yüksek olduğu ortaya çıkmış. Hemen bugün bir enstrüman çalmayı öğrenin. Çocuklarınıza da öğretin. Onları milli enstrümanımız olan blok flüte mahkum etmeyin.

10. Makale okuyun
Daha önce hiç ilginizi çekmeyen konularda makaleler okuyun. Google Random bunun için iyi bir yol. ‘Arıların sindirim sistemi’ ya da ‘kamp çadırı kurma teknikleri’ hakkında yeni şeyler öğrenin.

11. Anılar, anılar
Eski fotoğraflara, mektuplara bakmak, “Yıl 85, yer Bodrum” deyip, “Bu da ilk aşkım” diye göstermek zihinsel gelişimde işe yarıyormuş. Hatıralar da, kişinin bütünlüklü bir zihinsel yapı kurması için şartmış. Eski defterleri arada bir açın ama siz yine de içlerinden en güzellerini hatırlamaya bakın.

12. Oyun oynayın
Bilgisayar, Playstation ya da Wii oyunları zihinsel gelişim konusunda işe yarıyormuş. Saatlerce oyun oynayın demiyoruz ama haftada birkaç kez, PES’te Messi olup top sürmekte ya da Wii’de Alice olup Harikalar Diyarı’nda dolaşmakta fayda var.

13. Evinizi tanıyor musunuz?
Gözlerinizi kapatıp zihninizde evinizin içinde gezin. Tüm eşyaları tek tek nereye koyduğunuzu, masanızın üzerinde nelerin olduğunu, mutfakta her zamanki yerinde duran o şişenin üzerinde ne yazdığını hatırlayabilecek misiniz? Cevap hayırsa, bundan sonra evinizi fotoğrafik hafızaya alın, hatırlayın. Bunu pek çok başka şey için de yapabilirsiniz. Misal, sevgilinizin bedeni. Her ayrıntı canlı mı?

14. Hesap makinesi kullanmayın
Basit matematiksel işlemler için zihninizi kullanın, mesela telefonunuzdaki hesap makinesini değil. Başlangıçta zor gelebilir ama yaptıkça keyif alırsınız.

15. Dil öğrenin
İnsanların kendilerini ifade etme ve problem çözebilme yetenekleri, bildikleri dil sayısıyla doğru orantılı. Ayrıca araştırmalarda yeni bir dil öğrenme sürecinin kişiye hayatındaki başka alanlarda da epey motivasyon kazandırdığı düşünülüyor. Bir lisan, bir insan...

16. Özel günleri hatırlayın
Doğum- günleri, yıldönümleri gibi özel günleri kendi kendinize hatırlayın. Bunun için önceden ayarlanmış sistemler kullanmaktansa arkadaşlarınızın ve ailenizin özel günlerini ezberde tutmaya çalışın.

17. Ben dün ne yedim?
Her gün bir önceki gün neler yediğinizi hatırlamaya çalışın ve bunun bir listesini çıkarın. Sabah ne yediğinizi hatırlamak bile çok güçken bir önceki günü hatırlamak hafızayı epey çalıştıracaktır.

18. Rutini değiştirin
Akşam eve farklı bir yoldan gitmek de olur, bilgisayarınızdaki pencereleri her gün olduğundan farklı bir sırayla açmak da... Alzheimer tedavisinde olmazsa olmazdır: Mesela bilgisayar faresi her zamankinden farklı elle kullanılır, rutin kırılır, zihin çalışır.

19. Anlatın
Yeni öğrendiğiniz bilgileri ya da unutmak üzere olduğunuz bir anınızı hatırlamaya ve başkalarına anlatmaya çalışın. Yeni öğrendiğiniz bir bilgiyi sesli olarak ifade ettiğinizde zihninize çok daha etkili bir şekilde kazımış olursunuz.

20. Dinlenin
Ne kadar okursam zihnim o kadar açılır, ne kadar araştırırsam idrakım o derece kuvvetlenir demeyin. Sürmenaj olmadan önce durup biraz nefes alın, dinlenin.

21. Seks yapın
Hormonlar da zihni etkiliyor. Erkekler için net konuşmak mümkün değilse de kadınlar için mümkün. Yapılan araştırmalar düzenli seks yapan kadınların hafızalarının daha güçlü olduğunu ve problem çözme konusunda daha becerikli olduklarını gösterdi. Sebep, östrojen seviyesinin yükselmesi.

22. Şarkı sözü ezberleyin
Durup bir düşünün, kaç şarkının sözlerini ezbere söyleyebilirsiniz? Sonuç üzüntü verici değil mi? Hemen şimdi bir şarkı defteri edinin. Dinlediğiniz şarkıları hatırlayıp yazmaya çalşın. Bunu sevdiğiniz pek çok şarkı için tekrarlayın. Hem artık şarkılara doğru dürüst eşlik de edebilirsiniz.

23. Yeni şeyler dinleyin
Güzel müziğin yaratıcı düşünceyi tetiklediği malum ama güzel de olsa hep aynı şeyleri dinlemek zihni bir süre sonra tekrara düşürüyormuş. Uzmanlar uyarıyor: Yeni şeyler dinleyin, güzel şeyler dinleyin, müzik çalarınızdaki nostalji klasörünü silin.

24. Belgesel izleyin
İkinci Dünya Savaşı hakkında dört ciltlik bir kitabı okumak zor ama aynı bilgileri içeren bir belgesel film tam yutmalık. Timsahların avlanma dürtüleri hakkında bir makale zorlayabilir ama filmi çekilse izlenir. Belgesel izleyin, kısa yoldan öğrenin. Üstelik araştırmalar, okunarak öğrenen bilgilerdense görülerek öğrenilen bilgilerin daha geç unutulduğunu gösteriyor.

25. Ara verin
En kötüsü yorgun ve pes etmiş bir zihni iteklemeye çalışmak. Zihninizi yorgun hissettiğinizde mutlaka ara verin, bir kahve için. Araştırmalar, kahve, çay gibi kişiye ara verdiğinde kendisini iyi hissettirecek dış etkenlerin, tekrar çalışmaya dönüldüğünde odaklanmaya yardımcı olduğunu söylüyor.