Spiritüalite'nin Kritik Analizi

İnsanlar için yaşamda en ürkütücü şey hayatının kalan kısmını ağrılar içinde geçirmek olsa gerek. Eski çağlardan beri ağrıya çare arama, insanoğlunun önemli uğraşları arasında olmuştur. Gerekçeleri farklı farklı olsa da ağrılar kişinin yaşamını olumsuz etkilemekle birlikte yaşamı da çekilmez hale getirebilmekte çoğu zaman.

Üsküdar Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Müdürü Prof. Dr. Gülten Kaptan, ağrının sadece doku hasarının bir göstergesi değil, aynı zamanda baş etme yetenekleri, sosyo-ekonomik durum, kültürel geçmiş, psikolojik değişkenler, entelektüel durumlardan etkilenen kompleks bir kavram olduğunu söyledi.

Kronik ağrının kontrolünde yer alan multidisip­liner ekiplerin yalnızca psikososyal alandaki uzman­lıklarıyla gündeme geldiğini belirten Kaptan, çoğunlukla spiritüel gereksinimlerin kısıtlı olarak ele alındığını ifade etti.

Kaptan, oysaki kronik ağrının kontrolünün, psikososyal-spiritüel modelin birleştirilmesini vurguladığını kaydetti.

"Spiritüalite, Latince "spiritus"tan gelmektedir; "ne­fes almak", "canlı olmak" anlamındadır. Daha geniş tanımıyla hayatı hissetmektir. Spiritüel değerler ve inançlar bir varlık ya da güce inancın çok ötesinde bir olgudur ve sağlık, hastalık, ölüm, günah, ölüm sonrası yaşam ve başkalarına karşı sorumluluk ko­nularındaki inançları içerir."

Prof. Dr. Kaptan spiritüalite'nin bir çok hastalıkta önemli bir kavram olduğunun da altını çizdi.

"Spiritüalite, stresle baş etmede, hastalığın iyileşmesinde, depresyonun giderilmesinde, madde bağımlılığının önlenmesi ve bırakılmasında, kalp hastalıklarında ve yüksek tan­siyonu önlemede ağrı gidermede, engelleri düzelt­mede ve mortalitede azalmayı sağlamaktadır, çalışmalar bunu göstermektedir. İnsanın spiritüel yönü, fiziksel, duygusal, sosyal yönü kadar önemlidir ve bu boyutlarla ilişkilidir. Bu nedenle göz ardı edilmemelidir. Ya­şamı tehdit eden bir hastalığı olan bireylerin varoluş mücadelesi, onların kendilerini iyi hissetmelerinin temelini oluşturur. Kanserli hastalarla yapılan başka bir çalışmada yüksek düzeyde spiri­tüel iyiliğin önemli derecede fiziksel semptomların tedavisinde etkili olduğu gösterilmiştir.

Kronik hastalığı olanlarda yapılan bir çalışmada hastaların yedi spiritüel gereksiniminin karşılanmasının, çoğunlukla korkunun giderilmesi, hayatın anlam bulması ve umutların artarak kendilerini dinç hissetmelerini sağladığı bildirilmiştir. Kronik ağrısı olan kişiye güç ve ümit ve­ren, yaşamın anlamını sağlayan değerler sisteminde bozulma bireyde spiritüel distres olarak tanımlana­bilir."

Prof. Dr. Gülten Kaptan hastaların spiritüel yönelimlerine ilişkin ifadeleri ve davranış­larına ilişkin de şunları söyledi.

"Hastanın Allah'a inancı, dua etme, dini me­kanlar (cami, kilise vb), dini liderler hakkındaki ifa­deleri, Spiritüel kitaplar (Kuran, İncil vb) ve sembollerin (muska, haç vb) bulunması, cesaretsizlik, anksiyete, her zamanki spiritüel uy­gulamalara katılmasındaki yetersizlik, isteksizlik, ağlama, suçluluk ifadesi, spiritüel güveninin azal­ması, değer sistemlerini inkar etme, reddetme, yaşamın anlam ve amacını kaybet­me, umudunu, spiritüel inancını kaybetme, sevdikleriyle görüşmeyi, tedaviye katılmayı reddetme, ölmek istediğini ifade etmesi."

Hayatın kalan kısmını ağrılar içinde geçirmek son derece ürkütücüdür diyen Kaptan, kronik ağrıların ortaya çıkışında en önem­li faktörün organik bir neden olsa da ağrının gelişme­sine psikolojik, sosyal ve spiritüel faktörlerin etki ettiğini söyledi.  Kaptan;

"Feedback yoluyla sisteme geri dönüp psiko­lojik ve davranışsal reaksiyonlara yol açarak ağrının daha da kötü algılanmasına neden olabilmektedir. Bu nedenle, Spiritüel bakım, hastanın dini uygulamaları, kişisel inançları, değer­lerini destekleyen tüm bakımlar önemsenmeli ve göz ardı edilmemelidir."