Sağ Ve Sol Beynin İşlevsel Farkı

İnsan beyninin yaratılış itibarıyla bir öğrenme programıyla yüklü olarak dünyaya geldiğini ifade eden Dr. Yavuz, "Beynimiz doğuştan genetik kodlarımızla gelen yazılımın yanı sıra aile, çevre ve sonradan edinilen bilgilerin yani eğitimin katkıları ile şekillenmektedir. Ama yine de hayatımızın kendi rotasını bulmasında, doğuştan gelen yapısal özelliklerin ve yüklenmiş olan yazılımın rolü büyüktür. Beynimizin sağ ve sol hemisferleri (yarımküreleri) bilgiyi farklı şekilde işler.

Genelde her birey beyninin bir tarafını ağırlıklı olarak kullanır. Fakat düşünme ve öğrenme işlemleri her iki tarafta dengeli olarak kullanıldığında gerçek verimine ulaşır. Bu nedenle daha az kullanılan tarafı, eğitim ve kişisel gelişim ile güçlendirmek gerekir. Nitekim beyin hemisferleri arasındaki bağlantıları gelişmemiş insanlar, beyinlerine ne kadar bilgi depolamış olurlarsa olsunlar, düşünce, muhakeme ve akıl yürütme becerilerini geliştiremezler" dedi.

REEM Nöropsikyatri Merkezi kurucusu Dr. Mehmet Yavuz, beynin genel olarak bir bütün olsa da sağ ve sol yarımkürelerin üstlendikleri farklı misyonların var olduğunu belirterek, "Ancak sol beynin, sağ beyinden daha önemli görevler üstlendiğini söyleyebiliriz. Sol beyin daha baskındır. Konuşma merkezi ve duygudurum merkezi soldadır. Sağ beyin özellikle boyut ve hacim değerlendirmelerinde ön plana çıkar, bilgiyi şekil ve hayal gücü ile işlemede önemli görevler üstlenir. Bu da demektir ki, estetik zekâ yani mimari ve mühendislik işleri için sağ beyine çok ihtiyaç vardır.

Buna karşılık matematik işlemleri için de sol beyine ihtiyaç duyulur. Ünlü mimar ve mühendislerin sağ beyinlerinin çok gelişmiş olduklarını söyleyebiliriz. Aynı şekilde müzikle uğraşan, müzik icra eden ya da enstrüman çalan müzisyenlerde sağ beyin daha iyi gelişmiştir. Şairlerde ve ressamlarda da sağ beyin özellikleri baskın durumdadır. Bu nedenle sağ beyin fonksiyonları iyi olmayan kişilerden iyi şair ya da besteci çıkmayabilir.

Korpus kallosum ne kadar iyi gelişmiş ise insanın beyinsel yeteneklerini sergilemesi ve beynini bir bütün olarak en üst seviyede kullanabilme ihtimali o kadar artar. Eğer korpus kallosum iyi gelişmemişse o zaman sağ ve sol beyinden hangisi baskın ise kişi o özellikleri ön plana çıkararak hayatını sürdürür. Toplumda lider kişilerin, beynini bütünsel olarak iyi kullanmayı beceren kişiler olduğunu söyleyebiliriz. Bu kişilerde korpus kallosum iyi gelişmiştir. Aslına bakılırsa sözünü ettiğimiz kişilerin hangi eli daha iyi kullandıkları çok da önemli değildir. Çünkü onlar, her iki hemisferlerini, her durumda çok iyi kullanabilirler. Dolayısı ile korpus kallosumun yetersiz geliştiği kişiler, lider olma vasıflarını taşıyamazlar" diye konuştu.

Sol Yarım Küre Vücudun Sağlığını Sağ Yarım Küre İse Solunu İdare Eder

Beynin ve vücut ilişkileri çapraz yürüdüğünü kaydeden Dr. Yavuz, "Beyin korteksinde hareketlerimizle alakalı motor lifler, üst boyun bölgesinde çapraz yaptığı için; sağ beyin vücudun sol tarafını, sol beyin ise vücudun sağ tarafını idare eder. Bu nedenle beyninin sağ tarafındaki damarları tıkananların sol taraflarında, sol tarafında tıkanıklık olanların sağ tarafında felç görülür. Günlük hayatında sol elini kullanan ve solak olanların sağ beyinleri baskın durumdadır. Eğer kişi sağ elini kullanıyorsa o zaman da sol hemisfer baskındır. Aslında hem sağ hemisfer hem de sol hemisfer matematikle ilgilenir. Ancak sağ hemisfer daha çok matematiğin geometri, sol hemisfer ise cebirsel bölümü ile ilgilenir.

Bazı kişiler doğuştan sağ beyin hâkimiyetli olup sol ellerini baskın kullandıkları halde, anne baba baskısıyla bir takım yeteneklerini sağ elleriyle yapmaya eğitilmiş olabilirler. Örneğin solak biri, sağ eli ile yazmaya yönlendirilebilir. Bu kişiler, kalemi ya da kaşığı sağ elleriyle kullansalar da güç kullanmayı gerektiren durumlarda asıl yetenekli oldukları sol ellerini tercih etmektedirler. Dolayısıyla bu kişilerin, sağ beyinleri baskın olduğu halde, bazı yetenekler için beynin sol tarafını da randımanlı kullanabilmeleri mümkün olur. Her iki beyin yarımküresini de yerine göre kullanmayı öğrenen kişilerin ise, liderlik vasıfları güçlenmektedir" dedi.

Sağ Yada Sol  El Kullanımına Göre Meslek Seçimi

Dr. Yavuz, daha sonra şunları kaydetti; "Sağ elini kullananlarda, sol beyin özelliklerinin, sol elini kullananlarda ise sağ beyin özelliklerinin baskın olduğunu söylemiştik. Buradan şu netice çıkıyor ki, solak olan bir çocuğun, mimarlığa ya da güzel sanatlara yönlendirilmesi gerekir. Bu çocuğun fen ya da konuşma becerisi gerektiren avukatlık veya pazarlama gibi bir meslekle uğraşması hata olabilir. Çünkü sol hemisfer konuşma becerilerinde rol oynar. Dolayısıyla solak olanlardan iyi avukat ya da pazarlamacı çıkmayabilir. Eğer solak bir kişi hukuk mesleğini seçmişse bu kişi, avukatlığı değil; estetik muhakeme yeteneğini yönelten sağ hemisferden dolayı, hâkimliği tercih etmelidir. Böyle bir karar anında, sağ elini kullananların avukatlığı, sol elini kullananların ise hâkimliği seçmeleri gerektiğini söyleyebiliriz.

Maalesef eğitim sistemimiz tamamen sol beyin özelliklerini geliştirmeye yöneliktir. Matematik, fen, mantık ve dil becerilerine ağırlık verilmektedir. Çocuklarımız, muhakeme, hayal gücü ve estetik bakış açısından yoksun yetişmektedir. Hâlbuki sosyal zekâyı oluşturan bu unsurlar, gelecekteki başarılar için çok önemli mihenk taşlarıdır.

Çocukları sağ-sol el kullanımlarına ve sağ ya da sol beyin özelliklerine bakmaksızın bir eğitim sistemine zorlamak, onların yetenekli olmadıkları alanlara kaymalarına, böylece asıl başarılı olacakları ve severek yapacakları mesleklerden uzaklaşmalarına neden olmaktadır. Bu anlamda ilköğretimde rehberlik ve danışmanlık birimlerine çok iş düşmektedir. Çocuk ve ailesi ile yakın iletişimde olarak, sağ beyin, sol beyin özelliklerine göre çocuğu, asıl yetenekli olduğu alanlara yönlendirmek önemlidir. Buna ek olarak, örneğin sağ beyin özellikleri baskın olduğu için matematik dersinde istenen düzeyde olmayan çocuğa, aile tarafından yüksek not için baskı yapılması, telafisi zor psikolojik problemlere de neden olabilmektedir."

Sağ-Sol Beyin Testi

Dr. Yavuz, kişilerde hangi hemisferin daha belirleyici olduğunu gösteren testlerle ilgili olarak ta şöyle bir örnekleme yaptı:  Okuldayken hangi dersleri daha çok severdiniz?

Türkçe, resim, sosyal vb. Fenle ilgili olanları.

Hangi tip sporları yapmaktan hoşlanırsınız?

Takım sporlarını

Tek başına yapılan sporları,

Gördüğünüz rüyaları hangi sıklıkta hatırlarsınız?

Çoğunlukla hatırlarım,

Ender olarak hatırlarım.

Ellerinizi ve mimiklerinizi konuşurken ne sıklıkta kullanırsınız?

Çok kullanırım

Çok az kullanırım.

İki elinizin parmaklarını birbirine geçirerek kapatın. Hangi elinizin başparmağı üstte kalıyor?

Sağ, Sol.

Şu an saatin kaç olduğunu tahmin edin, şimdi saate bakın, yanılma payınız ne kadar?

On dakikadan fazla, On dakikadan az.

Aşağıdakilerden hangisini daha kolay hatırlarsınız?

İnsanların yüzlerini, İnsanların isimlerini.

İki gözünü açık tutarak elinizdeki kalemi, bir cam kenarı veya kapı kenarı ile hizalayın. Önce sol gözünüzü, sonra sağ gözünüzü kapatın. Hangi gözünüzü kapatınca kalem daha az oynuyor?

Sağ gözümü kapatınca, sol gözümü kapatınca

Değerlendirme:

"A" ların sayısı fazla ise SAĞ, "B'' lerin sayısı fazla ise SOL beyniniz daha gelişmiştir... Eğer A'lar ile B'ler aynı sayıda ise her iki beyin yarımküresini de iyi kullanıyorsunuz demektir."