Oyun oynamayan çocuklar uyumsuz ve kavgacı oluyor

ÜNAL LİVANELİ / ZAMAN

Oyun oynamasına fırsat tanınmayan çocuklar, biriken enerjiyi harcayamadıkları için depresyona girebiliyor. Oyundan mahrum kaldığı zaman toplumsal kuralları, paylaşmayı ve beklemeyi öğrenemeyen çocuklar, kavgacı ve uyumsuz oldukları için yaşıtları tarafından dışlanıyor.

Sorumluluk almayı, işbirliğini ve diğer insanlara saygılı olmayı oyunla öğrenen çocuklar, girişimci olma, tehlikeyi göze alma, karar verme ve problem çözme yeteneğini de oyunla geliştiriyor. Bunların yanı sıra, özgüven gelişimi, duygusal ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamada kendine yetebilme gibi nitelikler de kazanıyor. Yaşlarına uygun oyunlara yönlendirilen çocuklar, toplum içindeki sosyal rolünün ve kendini diğer bireylerden ayıran özelliklerin farkına varıyor. Oyun sırasında kendisini ve çevresiyle ilgili bilgileri ifade etme imkanı buluyor.

Memory Center Nöropsikiyatri Merkezi'nden Çocuk Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Dr. Serdar Alparslan, çocukların fiziksel, zihinsel, dil ve sosyal kapasite gelişiminde oyunların büyük öneme sahip olduğunu vurguluyor. Miniklerin sosyal kuralları oyun içinde öğrenerek hayata hazırlandığını belirten Alparslan, oyun oynayamayan çocukların depresyona girebileceğini dile getiriyor. Psikiyatr Serdar Alparslan'a göre, vücudunda biriken negatif enerjiyi oyunla harcayamayan çocuklar, agresifleşerek çevreye şiddet uygulamaya başlıyor.

Çocuğun dikkatini yoğunlaştırmasına oyunların imkan sağladığını dile getiren Alparslan, şu bilgileri veriyor: "Oyun sırasında dikkatini bir noktaya toplama deneyimleri yapan çocuk bunu günlük yaşantısına da aktaracaktır. Oyun oynayan çocuk, zaman ve mekan kavramlarına ait bilgileri çok doğal bir ortam içinde öğrenir. Grup oyunlarında bekleme, devam etme, başlama, bitirme gibi durumlar zaman kavramının hayat içinde özümlenmesini sağlar. Ayrıca, bahçede, sınıfta değişik köşelerde yapılan etkinlikler de mekan kavramının gelişimini destekleyici niteliktedir. Bunların yanı sıra, çocuk oyun materyallerini değişik durumlarda kullanarak, renkleri birbirine karıştırarak, nesneleri bir kaba doldurup, boşaltarak materyallerin özellikleri hakkında bilgi edinir."

Psikiyatr Serdar Alparslan'a göre, sosyal oyun ortamında kendini korumayı öğrenen çocuk, anne babaların aşırı müdahaleci olması durumunda bunu öğrenemez. Hep anne baba desteğine ihtiyaç duyar. Bu da özgüveninin gelişmesini engeller. Klinik Psikolog Hande Ertaş, yeteneklerini iyi tanımanın, çocukların davranışlarını kontrol ve gelişimlerini takip etmede kolaylık sağladığını söylüyor. İçe kapanık çocuklarda çoğunlukla özgüven sorunu bulunduğunu aktaran Psikolog Ertaş'a göre, özgüvenin gelişmesi için çocuk, kendini ifade edebileceği ve yeteneklerini ortaya koyabileceği aktivitelere katılmalı. Ertaş, uyum sorunları yaşayan çocuklara sosyal uyumu destekleyici grup sporları veya şiddete eğilimini azaltmaya faydalı bireysel sporlar öneriyor.

Oyuncak alırken nelere dikkat edilmeli?

Oyuncaklar çocuğun yaşına uygun olmalı. Kolayca kopup, çocuğun ağzına atacağı küçük parçaları olmamalı. Sivri uçları, kesici kenarları bulunmamalı. Parmaklarının sıkışabileceği ek yerleri olmamalı. Gözlerine zarar verebilecek çıkıntıları olmamalı. Çocuğunuza uygun büyüklükte ve ağırlıkta olmalı. Zehirsiz boyalarla boyanmış olmalı. Oyun değeri olmalı ve sadece yıkıcı deneyler yapmak için kullanılmamalı. Oyuncaklar düzenli olarak gözden geçirilmeli, hasarlı ve kırık olanlar atılmalı. Oyun alanının tabanı yumuşak, etrafı çitle kaplı olmalı. Oyun alanından zehirli bitkiler temizlenmeli. Bozuk paralar, kibrit, çakmak, sigara izmariti oyun alanında olmamalı. Oyun araç ve gereçleri yere güvenli bir şekilde sabitlenmeli.

Oyuncakların birçok faydası var

Tırmanma, itme ve çekme aleti, büyük top, yuvarlanma minderi ve bisiklet gibi oyuncaklar büyük kasların gelişimini destekler. Renkli kağıtlar, makas, dikiş panoları, boncuk, ip ve boş kutu gibi oyuncaklar küçük kasların gelişimine yardım eder. Farklı özelliklerdeki dokunma panoları, yıkanabilir, kırılmaz bebekler, ses çıkaran oyuncaklar duyu ve kasların gelişimini destekler. Yap-boz, takmalı-sökmeli oyuncaklar, boncuk, halka, anahtar, kilit, ayna, büyüteç, mıknatıs, boncuklu hesap tahtası ve kitap gibi oyuncaklar da belleği çalıştırır, problem çözme becerisini geliştirir.