Online Terapide Uluslarlarası Kriterler Nelerdir?

Türk Psikologlar Derneği "Online Terapi Hakkında Uluslararası Bazı Yönlendirmeler" başlıklı bir çalışma yayımladı. Online terapi hizmetlerinin uluslararası alanda hangi kriterler çerçevesinde verildiğinden olası etik problemlere geniş bir yelpazede bilgi içeren çalışma başta APA ve EFPA olmak üzere uluslararası güvenirliği olan kurumların temel yaklaşımlarını içeriyor. İşte ayrıntılar

Alıntı Kaynağı: http://www.psikolog.org.tr/tr/blog/www/online-terapi-hakkinda-uluslararasi-bazi-yonlendirmeler-x397/

Tele-Psikolojik Hizmetler için Ofis ve Teknoloji Kontrol Listesi

Video konferans hizmetlerinin danışanlarınız için uygun olup olmadığını değerlendirin:

• Danışanın klinik ve bilişsel durumunu göz önünde bulundurun – danışan etkili bir şekilde katılım sağlayabilir mi?
• Danışanın video konferans için teknolojik kaynaklara sahip mi – ör. web kamerası veya akıllı telefon?
• Danışanın teknolojiyi kullanma rahatlığını düşünün – sisteme giriş yapabilir ve teknolojiyi etkili bir şekilde kullanabilirler mi?
• Danışanın özel bir tele-psikoloji seansı için fiziksel alanı var mı?
• Ebeveyn/veli izni gerekli mi? Eğer öyleyse, edinin.
• Yüz yüze seans yerine tele-seansa karar verirken; danışan güvenliğini (ör. intihar eğilimi) ve sağlık endişelerini (örneğin viral risk; hareketlilik; bağışıklık fonksiyonu), toplum riskini ve psikoloğun sağlığını göz önünde bulundurun.

Teknoloji:

• Sizin ve danışanın video konferans için yeterli internet bağlantısı var mı?
• Danışanla nasıl giriş yapacağını ve teknolojinin nasıl kullanılacağını konuştunuz mu?
• Herkese açık veya güvenli olmayan bir WiFi değil, şifre korumalı, güvenli bir internet bağlantısı kullanıyor musunuz? Danışanınız? (Kullanmıyorsanız, bu hacklenme riskini artırır.)
• Hacklenmeyi önlemek için, virüsten/kötü amaçlı yazılımlardan koruyan programlarınızın güncel olup olmadığını kontrol ettiniz mi? Danışanınız kontrol etti mi?

Seans Ortamı:

• Seansın yapılacağı ortam gizlilik sağlıyor mu? Yeterince sessiz mi? 
• Odanın iyi aydınlatılmış olduğundan emin olun. Örneğin önünüzdeki bir pencere sizi gölgede bırakabilir veya düşük görünürlüğe sebep olabilir.
• Kameranızı iyi bir şekildeki göz teması kurabilecek ve kameraya ve ekrandaki danışana kolayca bakabilecek şekilde yerleştirin.
• Arka plandaki kişisel eşyalarınızı veya dikkat dağıtıcı unsurları kaldırmaya özen gösterin.
• Görüntü ve ses kalitesini kontrol edin. Birbirinizi görebiliyor ve duyabiliyor musunuz? Hiç kimsenin sesinin kapalı olmadığından emin olun.
• Her iki kişi de mümkün olduğunca iyi göz teması kurmalı ve anlaşılır bir şekilde konuşmalıdır.

Seans Öncesi:

• Tele-sağlık seanslarının potansiyel risklerini/faydalarını danışanlarla konuşun.
• Danışanınızdan veya yasal temsilcisinden imzalı aydınlatılmış onam formu alın. Psikolog veya danışan karantina altındaysa, bilgilendirilmiş onam formu elektronik olarak imzalanmalıdır; bunun için DocHub veya DocuSign'ı kullanabilirsiniz.
• Teknik zorluklar durumunda uygulamak için bir planınız var mı? Kriz durumu için bir planınız var mı? Hangi iletişim bilgileri elinizde mevcut? Danışanın bulunduğu yerdeki kaynakları (ör. acil servis) biliyor musunuz?
• Bu seansın nasıl faturalandırılacağını tartıştınız mı? Danışan geç kalırsa veya katılmazsa faturalandırılır mı?
• Reşit olmayan danışanlar söz konusu olduğunda, yetişkinin nerede bulunacağını belirleyin.

Sanal seansın başlangıcı:

• Gerekirse danışanın kimliğini doğrulayın.
• Danışanın yerini ve ulaşılabilecek telefon numarasını doğrulayın.
• Bulunduğunuz yerdeki ve danışanın bulunduğu yerdeki gizliliğin önemini gözden geçirin.
• Sanal ziyarette mevcut tüm bireylerin kameranın görüş alanı içinde olması gerekmektedir, böylece psikolog kimlerin katıldığının farkında olabilir.
• Kimsenin oturumu izinsiz kaydetmeyeceğini doğrulayın.
• Bilgisayarınızdaki veya akıllı telefonunuzdaki tüm uygulamaları ve bildirimleri kapatın. Danışandan da aynısını yapmasını isteyin.

EFPA’nın Avrupa'daki Psikologlar için Korona Virüsü (COVID-19) ile İlgili
Önerdiği İlkeler ve Olası Eylemler

Korona virüsü veya Covid-19 artık Avrupa çapında önemli bir halk sağlığı sorunudur. EFPA, psikologlar için çatı oluşturan bir kuruluş olarak, üye derneklerindeki psikologlar için bazı ilkeleri ve olası eylemleri sizinle paylaşmak istiyor.

İlk basamak psikolojik desteğin sağlanması:

Psikologlar olarak, gereksiz kaygıyı önlemek ve virüsten etkilenen insanları desteklemek ve bununla birlikte virüs hakkında doğru iletişim kurmaya yardımcı olmak için psikolojik bilgimizi kullanmayı ilk önceliğimiz olarak görüyoruz. Bu nedenle, virüsle ilgili iletişime nasıl yaklaşacağınıza dair bazı yararlı ipuçları aşağıda Psikolojik İlk Yardım olarak verilmiştir.

1. Yerel duruma yanıt verin: Durum ülkeden ülkeye çok farklı olduğundan, lütfen ülkenizin özel durumuna göre hareket edin. Bu nedenle üye derneklerimizi yerel sağlık yetkilileri ile iletişime geçmeye ve resmi değerlendirme ve yönergelerini uygulamalarına ön ayak olmaları için teşvik ediyoruz.
2. Gerçekleri öğrenin: İnsanların doğru bilgileri almaları için yardımcı olun. Hükümetler, ülkenizdeki virüs hakkında objektif bilgiyi başvurabileceğiniz web siteleri aracılığıyla sağlamaktadır. Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (ECDP), Korona virüsü hakkında düzenli güncellemeler sunan özel bir web sitesine sahiptir.
3. Çocuklarla iletişim kurun: Korona virüsüne dair haberleri dürüst ve yaşa uygun bir şekilde paylaşın. Ayrıca ebeveynler çocukların rutinlerine ve günlük programlarına odaklanmalarını sağlayarak sıkıntılarını yatıştırmalarına yardımcı olabilirler. Çocukların kendi duygularını nasıl yöneteceklerine dair ipuçları için ebeveynlerinin davranışlarını ve duygularını gözlemleyeceğini unutmayın.
4. Güvenli bir şekilde bağlantıda kalın: Sosyal ağların korunması, bir normallik duygusu ve duyguları paylaşmak ve stresi azaltmak için değerli çıkış noktaları sağlayabilir. İnsanları resmi web siteleri hakkında yararlı bilgileri arkadaşları ve aileleri ile paylaşmaya teşvik edin. Karantina durumunda, insanlar uzaktan da iletişim kurabilirler.
5. Karantina ile başa çıkma: Kriz, Travma ve Afet psikolojisi ile ilgili Krizle Mücadele ekibimizin eski üyesi Prof. Atle Dyregrov, karantina durumu ile baş etmek zorunda olan insanları destekleme konusunda çok yararlı bilgiler sağlayan bir metin yazdı (https://krisepsykologi.no/how-to-cope-with-quarantine-isolation/ bağlantıya tıklayarak metne ulaşabilirsiniz). Lancet de, karantinanın psikolojik etkisi ve nasıl azaltılacağı hakkında ilginç bir inceleme yayınladı (https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(20)30460-8/fulltext bağlantıya tıklayarak ilgili yazıya ulaşabilirsiniz).
6. İnsanları ekstra yardım istemeleri konusunda destekleyin: İnsanlar, iş performanslarını ya da kişiler arası ilişkilerini olumsuz yönde etkileyen yoğun endişe, devamlı üzüntü veya diğer devam eden reaksiyonları için eğitimli ve deneyimli bir ruh sağlığı uzmanına danışmalıdırlar.
7. Güvenliği teşvik edin: İnsanlar kişisel korunma, çevresel, sosyal mesafe ve seyahat ile ilgili önlemler hakkındaki yönergeleri izleyerek güvenliklerini artırabilir. (Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (ECDP) tarafından açıklanan yönergeye bağlantıdan ulaşabilirsiniz: https://www.ecdc.europa.eu/en/news-events/online-micro-learning-activities-on-COVID-19)

Bu yönergelerin çoğu yerel sağlık yetkilileriniz tarafından değiştirilmektedir. Onlarla tekrar iletişime geçmenizi ve genel nüfusu desteklemek için bu yönergeleri kullanmanızı öneririz.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) de benzer şekilde faydalı yönergeler yayınlamıştır. (Bağlantıdan ulaşabilirsiniz: https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/risk-communication-for-healthcare-facilities.pdf?sfvrsn=2a5b0e0b_2)

Online Danışmanlık Sağlanması
Karantinanın sosyal mesafe önlemlerinin alındığı dönemde değer kazanan çevrimiçi danışmanlık sağlanması hakkında bir kılavuz da bulunmaktadır: http://www.efpa.eu/covid-19/provision-of-online-consultation

Online danışmanlıklar, özellikle görüntülü sohbet yoluyla psikolojik destek ve terapi, uygulanabilir, çevrimiçi bir alternatif sunar. Çoğu psikolog hala yardım ve destek arayan danışanları ile yüz yüze iletişim kurmayı tercih etmektedir.

Ancak sadece kendi sağlığınızı değil, aynı zamanda yardımınızı isteyenlerin ve bir bütün olarak toplumun sağlığını korumak için alternatifler mümkün olduğunca araştırılmalıdır. Araştırmalar, bu tele-danışmanlıkların etkinliğinin biraz daha az optimal olduğunu, ancak genellikle geleneksel terapiye benzer etkileri olduğunu göstermektedir.

Online Danışmanlıkta Dikkat Edilmesi Gerekenler ve Önlemler:

Bu seçeneği danışanlarınızla (tercihen telefonda) görüşün, gerekçenizi açıklayın ve şimdilik çevrimiçi danışmanlık kullanmanın önemini vurgulayın. İdeal olarak, bunu sadece yüz yüze görüştüğünüz danışanlar ile yapın, böylece herhangi bir acil durumda (örn., kendine zarar verme veya intihar riski gibi durumlarda) gerçek dünyada nasıl en uygun şekilde müdahale edeceğinizi bilirsiniz.

1. Hem sizin hem de danışanınızın rahatsız edilmeyeceğiniz özel bir mekânda olduğunuzdan emin olun.
2. Teknik sorunlar için yeterli zaman sağlayın.
3. Telekomünikasyon için özel olarak hazırlanmış profesyonel video konferans araçlarına güvenin. Facebook Messenger, WhatsApp, Skype veya Telegram gibi programlara güvenmeyin. Herhangi bir şüphe durumunda, uygun araçlar (ör. Norveç'te Skype for Business’a izin verilir, İsveç'te Zoom) için üye derneğinizle veya ulusal makamlarla iletişime geçin veya ilgili düzenlemelere başvurun.
4. Herkese açık bir bilgisayarı kullanmayın, bir oturumdan sonra oturumu kapatın ve işletim sisteminizi ve/veya uygulamalarınızı güncel tutun.
5. Bilgisayarınızda bir güvenlik ihlali fark ederseniz, danışanlarınızı bilgilendirin, polisi bilgilendirin ve bir IT güvenlik uzmanından yardım isteyin.

Etik ve etkili uygulama yönergeleri uzun süredir uygulanmaktadır. (EFPA http://ethics.efpa.eu/download/91e1fdcfb3e0879e15620d2decdbd590/  ve American Psychological Association - https://www.apa.org/practice/guidelines/telepsychology yönergelerine bağlantılara tıklayarak ulaşabilirsiniz.)

How To Make The Most of Telepsychology and Steer Clear of Common Pitfalls

Yeterlilik:

Telepsikoloji hizmetleri sunan psikologlar, hem teknoloji hem de potansiyel etkileri açısından ne yaptıklarını bildiklerinden emin olmak için makul adımlar atmalıdır. The Trust'ın CEO’su Jana N. Martin, “Teknolojinin hızlı bir şekilde gelişmesiyle, tek seferlik eğitim yeterli değil” diyor. “Bir yıl önce en ileri teknoloji olan şey artık olmayabilir” diye uyarıyor. “Ben şifrelemenin nasıl kullanılacağına dair bir atölyeye katıldım, bu yüzden iyiyim’ diye düşünebilirsiniz” diyor. "Ancak, teknolojide, şifrelemede ve siber saldırılardaki değişimin güvenli ve gizli terapi hizmeti verilmesini nasıl etkileyebileceğine dikkat etmeliyiz."

Terapistler ayrıca danışanlarının teknoloji kullanımı hakkında bilgili olduklarından emin olmalılar. Campbell örneğin, "Bir danışanınızın yanlışlıkla bir e-post grubuna özel/kişisel bilgilerini göndermesini istemezsiniz" diyor.

Hizmet standartları:

İlkelerimiz, psikologların yüz yüze hizmet için geçerli olan aynı etik ve mesleki standartları karşılamalarını gerektirmektedir. Bazen bu tele-psikolojinin kullanılmaması anlamına da gelebilir. Martin, “Giderek artan kanıtlar bazı tele-psikoloji biçimlerinin yüz yüze terapi kadar etkili olabileceğini gösterse de, tüm danışanlar için uygun değildir.” Tele-psikoloji, bazı bireyler, bazı tanı grupları veya çok küçük çocuklar gibi bazı yaş grupları için uygun olmayabilir.

Martin, bir psikoloğun tele-psikoloji konusundaki deneyiminin ve danışanlar için halen mevcut olan diğer destek seviyesinin karar vermede kilit faktörler olduğunu söylüyor. Klinik olarak gözetim altındaki şizofreni veya psikoz hastaları ile tele-psikoloji kullanmanın aynı tanı grubundan hastalarla ev ortamı gibi denetimsiz ortamlarda tele-psikoloji kullanmaktan daha az riskli olduğunu söylüyor Martin, "Tele-sağlık alanında yeni olan bir terapist için zor bir vaka ile yeni bir yöntemle çalışmak stresli ve zor olabilir" diyor Martin. "Psikologların birçok faktörü dikkate alarak her danışan için en uygun olanı tam olarak incelemeleri faydalı olur."

Gizlilik ve veri güvenliği:

Teknoloji kullanımının doğasından kaynaklanan gizlilikle ilgili özel durumlar söz konusudur.  İlkelerimiz, gizliliği korumak ve danışanları potansiyel riskler konusunda uyarmak, kişisel bilgileri korumak ve veri ve teknolojiyi uygun bir şekilde kullanmak için güvenlik önlemleri almak gibi konularda makul çabayı göstermelilerdir. Bu, psikologların asla Skype veya FaceTime kullanmaması gerektiği anlamına geliyor - ki bu da birçok terapist için bilinmeyen bir bilgi, diyor Teksas Women’s University okul psikolojisi bölümünden Yrd.Doç.Dr. Ronald S. Palomares. Palomares, "İnsanlar bu uygulamalarda kabul ediyorum’u tıkladıklarında ana şirkete, yapılan tüm yayınları/iletişimleri teslim etmeyi kabul ettiklerini düşünmüyorlar" diyor. "İnsanlar oturumlarının kaydedilip yayınlanabileceğinin farkında değiller."

Bilgilendirilmiş onam:

Bilgilendirilmiş onam, tele-psikolojiye özgü kaygıları ele almalıdır. İlkelerimize göre psikologların hem kendilerinin hem de danışanlarının yetkileri dâhilinde bilgilendirilmiş onam için geçerli olan yasaları ve düzenlemeleri bilmeleri gerekiyor. Tele-psikolojinin potansiyel gizlilik risklerini kapsamanın yanı sıra bilgilendirilmiş onam süreci ayrıca danışanların bilgilerinin nasıl saklanacağı, erişileceği ve korunacağı hakkında bir açıklama da içerebilir. Eklenmesi gereken bir diğer önemli konu da teknoloji hatalarından sonra ne olacağıdır. "Ya görüntü pikselleşir veya ses kesilirse?" diyor Maheu. "Bunları da planlamalı ve dâhil etmelisiniz."

Ölçme ve değerlendirme:

Çoğu test aracı ve değerlendirme, yüz yüze kullanım için tasarlanmıştır. Sonuç olarak, ilkelerimiz psikologları bu amaçlarla tele-psikolojiyi kullanarak testlerin düzgün yapıldığından emin olmanın yollarını bulmaya çağırmaktadır. Martin, "Bir kişinin odada göremediğiniz birinden cevap veya yardım alıp almayacağını bilmiyorsunuz" diyor. Bu endişeleri ele almanın bir yolu, tele-sağlık topluluğunda, danışanlara teknik destek de sağlayabilecek birini bulundurmaktır.

İzolasyonda Psikoterapi Uygulamaları

İzole Olarak (Uzaktan) Psikoterapötik Uygulama ve Çalışma:

Siz (terapist) sağlık nedenlerinden ötürü yüz yüze görüşmelere katılamıyorsanız öneriler:

• Bu durumu henüz gerçekleşmeden danışanlarınızla ele alın; sizin ve danışanınızın kontrolü dışında gerçekleşebilecek olaylar nedeniyle terapi kesilirse ne gibi düzenlemeler yapabileceğinizi tartışın.
• Bu düzenlemenin bir parçası olarak danışanlarınıza hangi bilgileri vereceğinizi ve bu bilgilerin nasıl iletileceğini düşünün. Örneğin, uygun olmadığınız zamanlarda danışana göndereceğiniz basit kısa bir mesaj bazıları için yeterli olabilir. Bazı danışanlaraysa bunun alışıldık terapi düzeninizden geçici olarak bir değişim olduğuna dair daha fazla bilgi/güvence vermenizi gerekebilir. Kendinize şu soruyu sorun: "Danışanımla yüz yüze terapi yapamazsam buna nasıl tepki verecektir ve onlara bu bilgiyi söylemenin en iyi yolu nedir?”
• Danışanlarınızla 'normal' terapi düzenine geçişin ne kadar sürebileceği veya onları bu konuyla ilgili olarak ne zaman güncelleyebileceğinizle ilgili bilgi paylaşın; böylece danışanlarınız habersiz ve sizinle ilgili endişe içinde kalmazlar. Danışanlarınızı tekrar normal terapi sürecine ne zaman döneceğinizi bilmediğini belirtmek bile hiçbir güncelleme paylaşmamaktan daha iyidir. 
• Danışanlara psikoterapötik destek sağlayabiliyorsanız ancak fiziksel olarak yüz yüze yürütmeniz olanaksız ise - sizin ve danışanlarınızın çevrimiçi terapiyi güvenli bir şekilde yürütmek için gerekli araçlara, yetkinliğe ve olanaklara sahip olup olmadığınızı ve bunun hem sizin hem de danışanlarınız için uygun olup olmadığını değerlendirin.
• Süpervizörünüzü durumdan haberdar edin.
• Danışanlarınıza her zamanki psikoterapötik desteğinizi sağlayamazsanız ve danışanlar sunduğunuz diğer düzenlemeleri kabul etmiyorsa, danışanlarınızdan ücret talep etmeyin.

Danışanınız sağlık nedenlerinden ötürü yüz yüze terapi seanslarına katılamıyorsa öneriler: 

• Danışanlarınız hangi psikoterapötik desteğe ihtiyaç duyuyor olabilirler ve bu destek sizin fiziksel sağlığınız etkilenmeden - güvenli bir şekilde nasıl verilebilir?
• Sizin ve danışanınızın çevrimiçi terapiyi güvenli bir şekilde yürütmeniz için gerekli araçlara, yetkinliğe ve olanaklara sahip olup olmadığını ve bunun sizin ve danışanınız için uygun olup olmadığını değerlendirin.
• Danışanlarınızla yaptığınız ücret düzenlemelerini değerlendirin ve bunların danışanlarınızın yokluğunda hala uygulanabilir olup olmadığını ve eğer uygulanabilirse danışanınızla psikoterapötik ilişkinizi nasıl etkileyebileceğini inceleyin.

Kaynak: http://www.psikolog.org.tr/tr/blog/www/online-terapi-hakkinda-uluslararasi-bazi-yonlendirmeler-x397/