Mobbing nedir? Mobbinge uğramak ne demek?

Mobbing nedir? Mobbinge uğramak ne demek? İş yerinde mobbing nasıl olur? Son dönemin en çok konuşulan konularından biri bu. Latince kökenli 'mobbing' sözcüğü; psikolojik şiddet, baskı, kuşatma, taciz, rahatsız etme veya sıkıntı vermek anlamlarına geliyor. 'Yıldırma' veya 'iş yerinde psikolojik terör' de diyebiliriz. Özellikle hiyerarşik yapılanmış gruplarda ve kontrolün zayıf olduğu örgütlerde, gücü elinde bulunduran kişinin ya da grubun, diğerlerine psikolojik yollardan, uzun süreli sistematik baskı uygulamasına 'mobbing' denir.

Ters mobbing nedir? 

Ters mobbing, bir astın veya grup olarak astların üstlerine, kendilerine yapılan mobbing, kişisel anlaşmazlıklar veya politik oyunlar sonucunda kasıtlı olarak psikolojik tacizde bulunarak, işten ayrılmadan ziyade üstün hiyerarşik pozisyonunu bozmayı hedeflediği bir yıldırma eylemidir. Ters mobbingin uygulanmasında en yaygın olan yöntemler; asttan üste sabote etme, talimatlara uymama, kasti yanlış işlem yapma, asılsız söylentiler çıkarma ve bilgi saklama gibi eylemlerdir.

Mobbing uygulayanlar nasıl davranır? 

Aşırı denetleyici, korkak ve nevrotik, hep güçlü olma isteği içinde ve iktidar açlığı içinde olan, kötü niyetli ve hileli eylemlere başvurmaktan çekinmeyen, antipatik, düşmanlıktan hoşlanan, can sıkıntısı içinde zevk arayışında olan kişiler; mobbing uygulayanların ortak özelliğidir.

Mobbing'ten nasıl korunabilirsiniz? 

Mobbing genellikle 'inkar ve görmezden gelme' mekanizmasıyla işler. Bu yüzden mücadelenin hukuki boyuta taşınması gerekebilir. Dava açmadan önce yapılan girişimlerin mobbingi durdurmaması, hukuki yollara başvurmak için gereken delillerin toplanmasına yardımcı olur. Mobbing için başvurulabilecek hukuki yollar, çalışanın statüsüne göre değişir. Mobbing genellikle işçi ve işveren arasında ortaya çıkan bir iş hukuku problemi olarak kabul edilse de, devlet memurları ve diğer kamu çalışanlarına uygulanan sistematik psikolojik taciz de mobbing kapsamda değerlendirilebilir. İşçi ve kamu personeli olarak çalışan mobbing mağdurları, uğradıkları şiddetin tespiti ve (varsa maddi) zararlarının tazmini için dava açabilirler.

Mobbing kanunlarda açıkça suç olarak tanımlansa d,a mobbing amacıyla yapılan bazı eylemlerin cezalandırılması için adli mercilere başvurmak mümkün. Örneğin bir kamu görevlisinin görevini kötüye kullanması, kamu görevlisine (psikolojik) işkence uygulanması, özel hayatın gizliliğini ihlal edilmesi (soyunma odasının kamerayla izlenmesi) ve cinsel taciz şeklinde bir mobbing'in ceza kanunlarında yaptırımları mevcuttur. Diğer yandan "İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi Hakkındaki Başbakanlık Genelgesi", mobbingin kamuda ve özel sektörde mücadele edilmesi ve önlem alınması gereken bir çalışma hayatı sorunu olduğunu ortaya koyar. 

Kimlere mobbing yapılır?

Genellikle en yaratıcı, etik ve yetkin olanlara mobbing uygulanır. Bunun nedeni, diğer çalışanların işyerinde kendi pozisyonuna tehdit olarak algılamasıdır. Denetim otoriteleri aynı zamanda mobbing için önemli bir hedeftir. Bu durumlarda astlar, birbirleriyle işbirliği yaparak denetleyicilerini zayıflatırlar. Kadınlar, genç işçiler ve yaşlı çalışanların hedef alınma riski ve sosyal hizmet, sağlık ve eğitim gibi alanlarda mobbing oranları özellikle yüksektir.

Mobbing yöntemleri

Tüm mobbing eylemlerinin, kötü niyetli niyet ve işyerinin düşmanlık ve taciz duygusu gibi, bu eylemlerin mağdur için yaptığı gibi, ortak noktaları vardır. Bazı mobbing örnekleri:

– Belirli bir çalışan hakkında bir söylenti yaymak

– İşçinin ofiste tecrit edilmesi

– Çalışanın görevlerini yerine getirmesini zorlaştırmak

– Çalışanın işten ayrılmasını sağlamaya çalışmak

– Konuşurken sözünün kesilmesi

– Küskünlükler

– Yok sayılma

– Lakap takma

– Görmezden gelinme

– Yapılan işin sabote edilmesi

– Sürekli suçlanma ve eleştirilme

– Uygunsuz şakalar yapılması

– Statünün Küçümsenmesi

– Cinsel tacize maruz bırakılması

– Sözlü ya da yazılı tehdit

– Kaba ve kötü sözlerle rencide edilme

– Motivasyonun kırılmaya çalışılması

– İş performansının dışında işler verilmesi

– Alışılmış iş düzenini bozularak farklı işlere yönlendirilmesi

Mobbing etkileri 

Mobbing, kurbanların moralini ve iş performansını etkileyebilir. Yönetim, mobbing olaylarını ele almak için bir şey yapmayıp davranışın devam etmesi ve büyümesine izin verirse, etki yoğunlaşır. Mobbing’in kurban üzerindeki etkileri şunlardır:

– İşte motivasyon kaybı

– Günlük görevlerine odaklanamama

– Meslektaşlarına güvensizlik

– Artan kaygı ve stres

– Zorbalık yapan taraflar için görevlerin yerine getirilmemesi ve / veya istifa etmek (genellikle işvereni gerçek neden hakkında bilgilendirmeden).

Böylece işyerindeki mobbing nedeniyle aksamalar olabilir. Mobbing, iş gücünün bütünlüğünü bozabilir ayrıca her boyuttaki işletmeyi etkileyebilir. Bu da yıllar içinde kârda önemli kayıplara neden olabilir.

Mobbing nasıl ispatlanır? 

Mobbing'e maruz kalanlar;

– Alo 170,

– Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı,

– TBMM,

– Anayasa Mahkemesi,

– Başbakanlık İletişim Merkezi (BİMER),

– Kamu Görevlileri Etik Kurulu,

– Kamu Denetçiliği Kurumu,

– Türkiye İnsan Hakları Kurumu

– İl, İlçe İnsan Hakları Kurulları’na başvurabilirler.

Mobbing'e uğradığını düşünen çalışan kendisine uygulanan davranışlarla ilgili deliller toplamaya başlamalıdır. Bu noktada şahitler, maaş kesme varsa bordrolar, kamera kayıtları, e- mailler, kullanılan ilaç faturaları, verilen işlerle ilgili belge ve örnekler alınarak delil sunulabilir. Çünkü yargıya intikal eden davalarda delil etkin yargılama için önemlidir. Kamu ve özel sektör ayırt etmeksizin tüm çalışanlar şikayet ve bilgi almak için 7 gün 24 saat ALO 170 Hattına başvurabilirler. 

İşverenler, nasılsa açığa çıkmaz düşüncesiyle mobbingi neredeyse kendilerine hak görmekte ve bu durum sık sık kullanılan bir yöntem olduğu için, çalışanların haklarını sonuna kadar savunması ve geri adım atmaması gerekir. Çünkü atılan her geri adım, mobbing uygulayanı daha da güçlendirecektir.

Mobbing cezası

Mobbing adli bir suçtur. Türk Ceza Kanunu'nun 105. maddesinde “Bir kimseyi cinsel amaçlı olarak taciz eden kişi hakkında mağdurun şikâyeti üzerine, üç aydan iki yıla kadar hapis cezasına veya adli para cezasına hükmolunur. Bu fiiller; hiyerarşi, hizmet veya eğitim/öğretim ilişkisinden kaynaklanan nüfuzu kötüye kullanılmak suretiyle ya da aynı işyerinde çalışmanın sağladığı kolaylıktan yararlanılarak işlendiği takdirde, yukarıdaki fıkraya göre verilecek ceza yarı oranında artırılır. Bu fiil nedeniyle mağdur; işi bırakmak, okuldan veya ailesinden ayrılmak zorunda kalmış ise verilecek ceza bir yıldan az olamaz” denir.

Yine aynı kanunun 109. maddesinde “Bir kimseyi hukuka aykırı olarak bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyetinden yoksun bırakan kişiye, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir. Kişi; fiili işlemek için veya işlediği sırada cebir, tehdit veya hile kullanırsa iki yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Bu suçun kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle kamu görevinin sağladığı nüfûz kötüye kullanılmak suretiyle işlenmesi halinde yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza bir kat artırılır” denmektedir.

Ayrıca yukarıda yazılı cezaların yanı sıra çalışanın maddi ve manevi tazminat davası hakları saklı kalmak kaydıyla hukuki hakkını araması yolları sabittir.

Kaynak