Erkek çocuklar, büyüklerden neden oyuncak silah ister?

Şemsinur Özdemir / ZAMAN GAZETESİ

Oyuncak bile olsa silaha karşı duran bir ebeveyn olarak bu durumda ne yapacaksınız? Diyelim ki çocuğunuzu bir şekilde ikna edip silah almadan oradan çıkmayı başardınız. Peki arkadaşlarının, komşu ve akraba çocuklarının oyuncak silahlarını gördükçe aynını almanız için ısrar etmesini nasıl engelleyeceksiniz? Aile büyüklerinin hediye ettiği oyuncak tabancayı veya el bombası, tankı ve topuna kadar hazır bulunan savaş setini nasıl geri çevireceksiniz? Erkek çocukların oyuncak silahlara bu kadar meraklı oluşu, çocuğun büyüyünce de silaha ilgi duyacağını düşünen aileleri korkutuyor. Meseleyi yasaklayarak çözmeye çalışan aileler ile çocuklar arasında sürekli bir gerilim yaşanıyor. Uzmanlar ise, yasaklamadan önce çocuğu silahla oynamaya iten sebeplerin tespit edilip ortadan kaldırılması gerektiği üzerinde duruyor. Çünkü aile içinde, TV ekranlarında, masallarda ve sosyal çevresinde şiddet unsurları ile çepeçevre sarılmış bir çocuğa oyuncak silahı tamamen yasaklamak, onun zihnini şiddet kültürünün olumsuz etkilerinden korumak için yeterli olmuyor. Bilakis, çocuğun merakını artırıyor ve yasaklayan aileye karşı çocuğu hırçınlaştırıyor.

Pedagog Adem Güneş, oyuncak silah ile oynamanın asıl tehlikesinin, çocuğun silah taşıyan kişilerin karakterine ilgi duyması olduğunu belirtiyor. Elindeki oyuncak silah ile birilerinden kimlik, karakter kopyalaması yapan çocuğun davranışları değişiyor ve kendine örnek aldığı kişinin davranışlarına bürünüyor. Çocuğun silaha ilgisi onu elinde bulunduran kahramanın 'çok kuvvetli' ve 'kudretli' bir imaj ile sunulmasından kaynaklanıyor. Güneş'e göre, çocukların silahla oynamayı istemesi, yaşadığı ortamda birtakım kırıklıkların ve yanlış giden bir şeylerin olduğunu gösteriyor. Hayatının belli dönemlerinde eziklik, önemsenmeme, hakaretlere uğrama gibi davranışlarla karşılaşmış çocuk, oyuncak silahı ne kadar büyük ve korkunç olursa, kendi dünyasındaki kötülere karşı o kadar güçlü olacağını düşünüyor. Oyunlardaki kötü insanları vuruyor ve öldürüyor olmanın verdiği hazzı yaşamaya çalışıyor. Adem Güneş, çocukların silah düşkünlüğünün sebeplerini şöyle anlatıyor: "Annesi şiddet gören çocuk onu korumak için, kendi hayal dünyasında bir silahının olmasını ister. Arkadaşlarından silahı olana karşı bir özentisi varsa çocuk onun kullandığı oyuncakları, kıyafetleri ve davranışları kendisi de kullanmak ister. Şiddet içeren çizgi filmlere bakan çocuklara silah almamaya çalışmak çocuğu ikilemde bırakır. Kendisini bağladığı çizgi film karakterinin silahı varken kendisinin olmaması çocuğu kırar."

Şiddet yerine vicdan eğitimi

Çocuklar, anne-baba başta olmak üzere günlük irtibat halinde olduğu yakın çevresinin söz ve davranışlarından, sorunları çözmede şiddetin ve silahların değil vicdan ve merhamet duygusunun devreye girmesi gerektiğini öğrenebilir. Psikiyatr Doç. Dr. Kemal Sayar, çocuğa, anlayabileceği bir dille 'şiddetin ne kadar kötü olduğunu, insanlara zarar vermenin telafi edilemez bir insanlık ayıbı olduğunu, doğru ve güzel olanın her canlıya merhamet duymak ve merhametli davranmak olduğunu' anlatmak gerektiğini ifade ediyor. Burada örnek olacak kişilerin sözleriyle davranışlarının uyumlu olması gerektiğine dikkat çeken Doç. Dr. Sayar şöyle konuşuyor: "Anne-baba, şiddetin kötülüğünden bahsediyor ancak trafikte, alışverişte veya günlük hayatın herhangi bir karesinde öfkesine hakim olamıyor ve öfkesini şiddete dönüştürmese bile buna yönelik düşüncelerini dile getiriyor. Mesela trafikte sinirlenip 'çıkaracaksın, vuracaksın bunları' ya da alışverişte öfkelenip 'gel beni döv diyor' gibi ifadeler kullanması çocuğa verilen bütün mesajların ve eğitimin sıfırlanmasına sebep olur."

Çocuklar oyuncak silahlardan nasıl uzak tutulabilir?

Pedagog Adem Güneş, çocuğunun oyuncak silahlar ile adım adım şiddete doğru kaydığını düşünenlere aşağıdaki tedbirleri almadan, çocuğun silah hevesi ile mücadeleye girişmemelerini tavsiye ediyor.

Şiddet içeren (çizgi) filmlerden çocuk uzak tutulmalı.

Teknoloji ve bilgisayar oyunlarında şiddet sıfır noktasına indirilmeli.

Çocuk aile içinde örselenmemeli, ezilmemeli, ihmale uğratılmamalı.

Aile içinde şiddet yaşanıyorsa, evdeki çocuğun hatırına bu davranışlara son verilmeli.

Çocuğun mahalledeki oyun arkadaşları, şiddete meraklı ya da silahla kendini ifade eden tiplerden seçilmemeli.

Çocuğun silah merakının önüne geçebilmek için, belli bir dönem daha makul ve daha güzel oyuncaklar çokça alınabilir. Bu oyunlardan bazıları birlikte oynanacak oyunlar olabilir. (kızmabirader vs.)

Çocuğun dünyasından oyuncak silahın çıkabilmesi için, o silaha ruh veren kahramanın da çıkmasının gerektiği unutulmamalı.