Çocuklarda İnat

Kaç yaşında olursa olsun, hayatının belirli bir düzende olması ve tutarlı kuralların konması, çocukların kişilik gelişimlerine katkıda bulunur, çünkü çocuklar, kişilik gelişimlerinin ilk dönemlerini tamamlayana kadar onlara sınır ve kural koyan, çeşitli düzenlemelerle hayatlarını güvenli hale getiren ebeveynlere ihtiyaç duyarlar.

Okul öncesi dönemde olması gereken kurallar

Okul öncesi dönem; çocuğunuzun dış dünyayı keşfe başladığı, hem kendinin hem de etrafın sınırlarını tanımaya çalıştığı bir dönemdir. Artan fiziksel hareketlilik ve yetkinlikle birlikte, çocuğunuz, konan her kuralı test etmek isteyebilir. Önemli olan, çok sayıda ve çeşitli kural koymak yerine, kuralları ve sınırları net olarak belirlemenizdir. Çocuğu korumak ve günlük hayatın düzenini sağlamak için yapılan düzenlemeler, anne-babanın sıkı takibini gerektirir. Bu dönemde;

• Yemek yeme, uyuma ve öz bakım konularında kurallar belirleyerek bu kuralları, çocuğunuza da kısaca açıklamalısınız.

• Çocuğunuz, vurma, itme, tükürme gibi zarar verici davranışlarına izninizin olmadığını mutlaka bilmeli ve siz de, ebeveyn olarak bu konuda önleyici bir tavır izlemelisiniz.

• Mülkiyet duygusu, izin isteme, yabancılarla olan ilişkiler, vücudumuzun özel bölgeleri gibi konularda da kendi aile kültürünüze uygun kurallar koyabilirsiniz. Bu dönemde kurallar; kısa, net, somut, anlaşılır olmalı ve mutlaka tutarlı bir biçimde takip edilmelidir.

Okul çağı çocukları için kurallar

Çocukların okula başlamaları ile birlikte sorumluluk alanları da genişler. Öz bakım, okula hazırlık, ödev yapma gibi yeni sorumluluklar, yeni kuralları da beraberinde getirir. Bu dönemde; çocuğunuzun yatma ve uyanma saatini, yemek yeme düzenini belirleyin, okul alışkanlıkları ve ödev yapma sistemleri konusunda bazı kurallar koyun ve düzenlemeler yapın.

Bu yaş grubunda özellikle;

• Koyduğunuz kurallar, çocuğunuzun psikolojik olgunlaşma düzeyine uygun olmalı.

• Gerekirse bazı kuralları çocuğunuzla birlikte belirlemelisiniz.

• Kuralları neden koyduğunuzu kısa cümlelerle anlatmalı, ancak çocuğunuzun ikna olmasını beklememelisiniz.

• Kuralları, özel durumlardaki küçük esneklikler dışında, her durum için aynı şekilde uygulamanız gerekir.

2,5 yaş inatlaşma dönemi

2,5 yaş dönemi, aynı ergenlikte olduğu gibi, çocukların kurallara en çok direndikleri dönemdir. Bu dönemde çocuklar; konan her kurala karşı çıkar ve negativist bir tavır sergilerler. Anne-babanın her isteğine karşı çıkar, inatlaşır; kışın çorapsız, yazın kazakla dolaşmak isterler, çünkü bu şekilde, hem anne-babanın, dış dünyanın sınırlarını test ederler hem de kişiliklerini geliştirme yolunda ilk adımlarını atarlar.

Bu dönemin; inatlaşmalar, çekişmeler ve kuralları zorlamalarla geçeceğini bilmeniz ve küçük pratik yöntemlerle biraz daha sabırlı davranmanız en uygun yaklaşımdır. Kuralları net olarak koymanız, uzun açıklamalar yapmak yerine, çocuğunuza kuralları hatırlatmanız, onun inatlaştığı durumlarda dikkatini başka bir yöne çekerek çekişmeyi büyütmemeniz de size yardımcı olabilir. Ev içinde, dışarıda, yuvada, misafirlikte koyduğunuz kurallar için, diğer bireylerin de sizin tavrınızla benzer tutumlar içinde olmaları önemlidir. Aksi halde kurallar, çocuğunuzun kafasının karışmasına, hatta kuralları en çok uygulayan ebeveynden uzaklaşmasına sebep olabilir.

Öneriler

• Kuralları önceden belirlemeniz gerekir. Çocuğunuz hangi kuralın ne zaman geçerli olduğunu bilmelidir. Böylece beklentileriniz karşılıksız kalmaz.

• Çocuğunuzun hatırlamakta zorluk çektiği kurallar için; küçük yaşlarda resimli tablolar, büyük yaşlarda ise, yazılı anlaşmalar kullanabilirsiniz.

• Eşinizle aranızdaki tutarlılık, aynı söyleme sahip olmanız, birbirinizi şikayet mercii olarak kullanmamanız da, çocuğunuzun kurallara uymasını kolaylaştırır.

• Çocuğunuz, koyduğunuz bir kurala uymuyorsa, önce sakin bir ses tonu ile uymasını istediğiniz kuralı tekrarlayın. Bunu yaparken, onunla aynı seviyede olmayı ve göz kontağı kurmayı unutmayın.

• Kuralı tekrarlarken, “Lütfen, rica etsem, yalvarırım…” gibi söylemler yerine, kararlı, ancak sert olmayan bir ses tonu ile , “....... yapmanı bekliyorum.” deyin. Böylece çocuğunuz, sizin kararlı ve yetkin olduğunuzu görecektir.

• Yüksek ses, bağırma, şiddet uygulama, aşırı öfkelenme gibi tavırlar, çocuğunuzun kurala uymasını kolaylaştırmadığı gibi, sizden korkmasına ve ilerleyen zamanlarda anne-babalık becerilerinize saygı duymamasına sebep olabilir.

• Çocuğunuz hala inatlaşıyorsa, kurallara uymayı reddediyorsa, davranışının sonucunu yaşayacağı duruma onu yönlendirin. “Peki, üstüne hırkanı giymediğin ve hava çok soğuk olduğu için, bu şekilde dışarı çıkmıyoruz.” diyerek, davranışının sonucunu yaşamasını sağlayın.

• Çocuğunuzda inatlaşma, bazen size karşı tavır, bazen ilgi ihtiyacı, bazen ise, uygun olmayan tavırlarınızdan kaynaklanabilir.

AnneyizBiz / Uzman Psikolojik Danışman Seçil Akaygün Cüntay