Çocuklarda "cinsiyet hoşnutsuzluğu" nedir?

“Cinsiyet Hoşnutsuzluğu” nedir?

Cinsiyet hoşnutsuzluğu psikiyatri el kitabı olan DSM-5’de,DSM-4’den farklı olarak getirilen bir tanımdır. Daha önce hem çocuklar hem de ergenler ve yetişkinler için bu “cinsiyet kimlik bozukluğu” olarak tanımlanırken artık “cinsiyet hoşnutsuzluğu “olarak tanımlanmıştır. Yani bu artık bir bozukluk olarak tanımlanmıyor, bu durumun yarattığı klinik olarak anlamlı bir hoşnutsuzluktan bahsedilmektedir.  

Belirtileri nelerdir?

Bu teşhisi koyabilmek için kişinin kendi gösterdiği / deneyimlediği cinsiyet ile başkalarının o kişiye atfettiği cinsiyet arasında belirgin fark olması ve bunun en azından 6 ay sürmesi gerekir. Çocuklarda bir başka cinsiyete sahip olma isteğini sözel olarak da ifade etmeleridir. Bu durum sosyal ve diğer alanlarda anlamlı derecede sıkıntı yaratabilir, strese sokar, anksiyetelerini arttırır hatta depresyona girebilirler.

Çocuk doğduğu cinsiyette olmadığını kaç yaşında fark edebilir?

Çocuklar 3 yaşından sonra kendi cinsiyetleriyle karşı cinsiyettekilerin farklı olduğunu anlamaya başlarlar. Erkek çocukları sadece kendi cinsiyetlerinde penis olduğunu kızlar da kendilerinde penis olmadığını anlamaya başlarlar. Hatta bazı kız çocukları kendilerinde penis olmadığını fark edince ağlamaya bile başlarlar. Onlara kız erkek farklılıklarını basit bir dilde anlatmak gerekir.

Cinsiyet hoşnutsuzluğunun tedavisi bu durumun yarattığı hoşnutsuzluğu gidermek ve kişilerin kendi tercih ettikleri cinsiyeti yaşamalarına yardım etmek adına olsa da bu durum ergenlik öncesi çocuklar için, ergenlik ile 18 yaş arası ve yetişkinler için farklıdır ve farklı da olmalıdır.

Ebeveynin çocuğa yaklaşımı nasıl olmalıdır?

Ergenlik öncesi çocuklarda böyle bir durum fark edildiğinde çocuk uzmanlarına (çocuk psikoloğu,çocuk psikiyatristi ve hatta çocuk endokrinolojisi) yönlendirilmelidir. Bu çocuklar çok detaylı değerlendirmeden geçtikten sonra nasıl bir desteğe ihtiyacı olduklarına karar verilmelidir. Değerlendirmenin sonuçlarına göre çocuklar için genel olarak önerilecek yaklaşımlar aile terapisi desteği, çocuk için Oyun terapisi/danışmanlık, aile desteği veya aile danışmanlığı, cinsiyet gelişiminin takibi ve gerekirse hormon tedavisi gibi yaklaşımlar önceliklidir.  

Bu durumun çocuğun ruhsal sağlığını bozduğu nasıl anlaşılır?

Stres, anksiyete ve depresyonu azaltmak için biofeedback’ten de faydalanabilirler. Bu yaş gruplarında ameliyat ya da medikal yaklaşımlar genellikle ikinci plandadır çoğu yaklaşım psikolojik ve endokrin doktorlarının desteğine dayanır ve bu bir ekip işidir. Ameliyatın ikinci planda olmasının sebebi de bu çocukların büyük çoğunluğunun ergenliğe girdiği anda cinsiyet hoşnutsuzluğunu artık yaşamıyor olmasıdır. Psikolojik destek, çocukların ve ailelerin bu durumu konuşmak ve bu hoşnutsuzlukla nasıl başa çıkılabileceğini daha dramatik sonuçlar için acele etmeden evvel önemlidir. Özellikle ailenin bu süreçteki desteği, çocuğun kendini ve cinsiyetini keşfettiği ve hoşnutsuz olduğu dönemde çok önemlidir. Anne babanın çocuğa cinsiyet farklılıklarını anlatmasında yarar vardır.