Cinsel taciz skandalı yüzünden Nobel Edebiyat Ödülü bu yıl verilmeyecek

Akademi, üyelerinden birinin eşi hakkındaki cinsel taciz iddialarıyla çalkantı içindeydi.

Kriz bu üyenin yanısıra Akademi'nin başkanı ve dört diğer üyesinin de istifasını getirdi.

Akademi bu durumda 2018 Edebiyat Nobeli'nin 2019 yılı ödülüyle birlikte gelecek yıl açıklanacağını bildirdi.

İlk kez 1901 yılında ödül veren Nobel Akademisi hiç bu kadar büyük bir krizle karşı karşıya kalmamıştı.

Akademi ödülün açıklanmasını erteleme kararının gerekçesi olarak "kamuoyunun güveninin yitirilmesi"ni gösterdi.

Bazı Akademi üyeleri, geleneğin devamı açısından ödülün verilmesi gerektiğini söylüyorlardı ama kurumun ödül verebilecek durumda olmadığını söyleyen üyeler ağır basmış görünüyor.

2. Dünya Savaşı sırasında 6 yıl Nobel ödülü verilememesi dışında, 1935 yılında da ödüle değer bir aday bulunamadığı bildirilmişti.

Krize yol açan skandal

Tartışmalar geçen Kasım ayında İsveç Akademisi'nin fonlarıyla kültürel bir proje yürüten Fransız fotoğrafçı Jean-Claude Arnault, 18 kadın tarafından cinsel taciz ve saldırı ile suçlandığında başladı.

Üstelik iddia edilen sadırıların önemli bir kısmı İsveç Akademisi'ne ait binalarda olmuştu.

Arnault ise iddiaları reddediyordu.

İlginç olan Arnault'un eşi yazar Katarina Frostenson'un da Akademi üyesi olmasıydı.

Kurum bu nedenle Prostenson'un ödül komitesinden çıkarılması önerisini reddedince tartışma daha da büyüdü.

Buna ek olarak çıkar çatışması tartışmaları ve Nobel adaylarının isimlerinin sızdırılması da komite içindeki ayrılıkları derinleştirdi.

Sonunda bir dizi istifa yaşandı. İstifa edenler arasında cinsel taciz skandalına eşinin adı karışan yazar Prostenson ile Akademi başkanı Profesör Sara Danius da var.

Şu anda komitede 11 üye kalmış bulunuyor. Bunlardan biri Kerstin Ekman 1989'da Akademi, Salman Rüştü'nün Şeytan Ayetleri kitabı hakkında yayınlanan "fetva"yı kınamayı reddettiğinden bu yana oy kullanmıyor.

Halbuki Akademi yönetmeliğine göre yeni bir üye atayabilmesi için komitenin en az 12 üyeyle toplanması gerekiyor.

Teknik olarak ise Akademi üyeliğine gelen bir kişi bu görevi "ömür boyu" sürdürüyor ve çalışmalara katılmayı reddedebilmekle birlikte istifa edemiyor.

İsveç Kralı Karl Gustaf, kuralları değiştirerek üyelerin istifasını mümkün kılacağını söyledi.

Şimdi ne olacak?

Bu durumda 2019 yılında iki ödül birden açıklanacak.

Bu ilk kez olmuyor. Mesela 1939 yılında ödül açıklanmamış ancak o yılın ödülü daha sonra Amerikan oyun yazarı Eugene O'Neill'e verilmişti.

Akademi'nin kararında cinsel tacize karşı #MeToo kampanyası da etkili olmuş olabilir. Cinsel taciz iddiaları nedeniyle ödül verilse bile, kazanan kişinin ödülü kabul etmesi konusunda zorluk çıkabilirdi.

Akademi daha önceki açıklamasında Nobel Edebiyat Ödülü'nün itibarının zedelendiğini kabul etmiş ama kamuoyunun güvenini kazanmak için ciddi bir çalışma yapılacağını vaadetmişti.