Ergenlik çagindaki gençlerin yasadiklari evlerin çogunda dikkati çeken tartisma konularindan biri , gençlerin ayna önünde geçirdikleri zamandir. Sürekli dis görünüsü inceleyerek saatlerce saçina sekil vermeye çalisan , yüzündeki sivilceyi örtmek için ugrasan gençlerin benzer davranislari , ailenin diger üyelerinin zaman zaman sabirlarini tasirarak öfkelenmelerine neden olur.

Ergenlik döneminde ortaya çikan düsünce sisteminde ve duygusal yapidaki degisikliklere bagli olarak gençler dikkatlerini kendi üstlerine , öteki dönemlere oranla çok daha fazla yogunlastirirlar. Çevrelerindeki hemen herkesin de kendileriyle ilgilendiklerine inanirlar. Onlara göre giysilerindeki bir uygunsuzluk , görünüslerindeki bir degisiklik çevrelerin hemen dikkatini çekecektir. Ergenlik çagina has bu “ben merkezci” düsünce yapisi beraberin, ergenlik çagindaki gençlerin az ya da çok hemen hepsinde gözlenen , dis görünüslerinin yeterince iyi olmadigina iliskin kaygilari da getirir. Önceki gelisim dönemlerinde pek sikayetçi olmadiklari boylari , kilolari ciltlerindeki bozukluklar gibi birçok seyden yakinmaya baslarlar. Ergenlik döneminde , çocukluk dönemlerinde rastlanmayan bir hizla beden yapisindaki oranlarda , dis görünümünde degisiklikler ortaya çikar. Ana-babalari , ögretmenleri kendilerine karsi uygun tutumlar gösteren ergenlik çagindaki gençler , kendilerinde olan degismeleri kolayca kabullenebilirler. Ancak gençlerin hepsi çevrelerindeki yetiskinlerden destek almaya ayni sansa sahip degillerdir ve bedenlerindeki hizli degisme ayak uydurmakta güçlük çekerler. Bazilari “ çevre tarafindan kabul edilebilmek için, en önemli sey dis görünüstür” gibi hatali düsüncelere kapilirlar. Kabul görmek için , dis görünüslerini , reklamlarda , filmlerde , gençlik dergilerinde gördükleri yada akranlari arasinda popüler olduklarini düsündüklerini modellere benzetmeye çalisirlar. Bununla birlikte bu çaba genellikle geçicidir; gençlerin çogu ergenlik dönemlerinin sonlarina dogru ben merkezci düsünceden de siyrilmalarina bagli olarak ve göreceli olarak daha bagimsiz ve daha tutarli bir dis görünüsü benimsemeye baslarlar.

Olumlu bir beden imgesi gelistirmek oldukça uzun bir zaman ve deneyim gerektirmektedir. Ergen , degisik kalip ve tutumlari deneye deneye , çocuklardaki kimliginden daha farkli bir benlik kavrami gelistirmeye baslar.“Bireyin kendisi, fiziksel ve sosyal çevresiyle olan etkilesimleri sonucu sahip oldugu kendine ait birtakim duygu, deger ve kavramlar sistemi” olarak tanimlanabilecek benlik kavraminin, birey tarafindan olumlu olarak algilanmasinin ve algilanan benligin kabul edilmesinin ruh sagligi üzerindeki önemli büyüktür. Olumlu bir benlik kavramina sahip olmada beden imgesinin olumlu olmasinin da önemi büyüktür.

Yapilan arastirmalar kizlarda fiziksel olrak çekici olma ; erkelerde atletik bir vücut tapisi ile olumlu benlik algisina sahip olma arasinda olumlu iliski oldugunu göstermektedir. Olumsuz bir beden imgesine sahip olan , örnegin çok kilolu ergenler , olumlu bir benlik gelistirmede sorunlarla karsilasmaktadirlar.

Olumsuz bir beden imgesi , yani gencin kendini güzel / yakisikli olarak algilamamasi , benlik kavraminin da olumsuzluguna yol açmaktadir.?

Bu soruya verilebilecek bir yanit “ bu durumun nedeni gençlerin dis görünüsünden degil, davranislarinin niteliginden kaynaklanmaktadir.” Biçiminde baslayabilir. Gençlerin dis görünüslerinden degil, davranislarinin niteliginden kaynaklanmaktadir” biçiminde baslayabilir. Gençlerin dis görünüslerini begenmemeleri dis görünüsleri yüzünden “alay edilecekleri” korkusuyla arkadas gruplarina katilmaktan kaçinmalari, bir süre sonra onlarin arkadas gruplari tarafindan da unutulmaya baslamalarina yol açabilir.

Ancak genç artik aranmamaya baslanmasini, davranislarina degil de dis görünüsüne baglayabilir. “Dis görünüsüm nedeniyle hiç kimse benden hoslanmiyor, bu yüzden beni aramiyorlar” biçimindeki mantikdisi / irrasyonel bir düsünce biçimi, beraberinde baska bir mantik disi düsünceyi getirebilir. Genç “hiç kimse benden hoslanmiyor, beni sevmiyor , o halde ben sevilmeye deger bir insan degilim..” biçimindeki yanlis sonuçlara varabilir. Böyle hatali bir mantik isleyisi , bireyin kendini degersiz olarak görmesi sonucuna yol açabilir. Böylece de benlik kavraminin olumlu olmasi güçlesir. Aslinda temelde olumsuz beden algisindan kaynaklanan “reddedilme korkusu” bazen çok ciddi boyutlara ulasarak , gencin tamamiyle içine kapanip , bütün sosyal etkinliklerden kaçinmasina kadar uzanabilir.

Orta Dereceli Okul Ögretmenlerine Öneriler

Her gelisim döneminin beraberinde getirdigi , organizmanin uyum saglamasini ve özümsemesini gerektiren degisiklikler vardir. Uyum saglanmasi gereken degisiklikler , ergenlik döneminde en üst düzeye ulasir. Bu dönemde gencin gencin çevresindekilerden destek saglanmamasi kendisinde olusan degisiklikleri özümlemesini zorlastirir.