Kardeşler arasında eşit davranın

İsa HALİS* / ZAMAN

Adil davranmak eşit davranmak demek değildir. Adaletle davranmak; gerektiği kadar, uygun ölçülerde, hak ettiği ölçüde çocuğa ilgi ve şefkat göstermektir. Ama eşit davranmak her kardeşe benzer ilgi ve şefkat göstermektir.

Küçük çocuklar adaletle davranmanın erdemini kavrayamazlar. Siz yeni doğanla fazla ilgilenirseniz (Halbuki bu ilgi adil bir ilgidir. Zira bebek daha fazla ilginize muhtaçtır.) bu ilgi büyük çocuğun dikkatinden kaçmaz ve rahatsız olmaya başlar. Hatta "gerileme" dediğimiz, çocukların bebeklik dönemi davranışlarına tekrar dönmelerine sebep olur. Mesela, yürüyen bir çocuk, evdeki emekleyen kardeşine fazla alaka gösterildiğini fark ederse kendisi de tekrar yürümekten vazgeçerek emeklemeye başlayabilir. Çünkü ona göre emekleyenler daha çok sevilmektedir.

Kardeşler arası şiddet sebeplerinin başında kardeş kıskançlığı gelmektedir. Kendisine yönelecek ilgi, alaka, şefkat hatta paranın bir bölümüne ortak olan kardeş, zaten imkânları kısıtlayan bir unsur olarak algılanır. Bir de kendisinden çok paya sahip olduğu düşünülürse kıskançlık ve öfke tavana vurabilir. En ufak etkileşim krizinde kardeşler birbirine şiddet uygulayabilirler.

Eşit davranmamak kıskançlık duygularını körükler. Kıskanma da insan fıtratında bulunan ancak, dinî, ahlakî ya da sosyal değerlerle bastırılmış bir özelliktir. Hatta ünlü bir düşünürün ifadesiyle ancak, "Babalar evlatlarının kendilerinden üstün olmasına razı olurlar." Kıskançlık ya da haset krizlerinin sosyal hayatı nasıl tarumar ettiğine, yetişkinler binlerce örnekle şahittirler.

Korkulmayan bir ev olmalı

Taklit, şiddet davranışının temelindeki en önemli faktörlerden biridir. Çocuklar davranışlarının çok önemli bir kısmını taklitle kazanır. Küçük çocuklar; yetişkinlerin saldırgan davranışlarını taklit ederler. Gözledikleri davranışları taklit etme eğilimindedirler. Çocuk, bir davranışın uygun olup olmadığını ayırt etme yetisinde değildir. Ailesinin değerleri, tutumları ve davranışları çocuk üzerinde büyük etkiler bırakır. Şiddet ve saldırganlığın bir yöntem olarak kullanıldığı ailelerde çocukların da şiddete daha yatkın oldukları bilinmektedir.

Evdeki şiddet çocuklar için dehşet verici ve korkutucudur. Çocuklar korku duymadan, sevgi içinde yaşayabilecekleri güvenli bir eve muhtaçtırlar. Şiddet ortamında yetişen çocukların, ileride mutlaka şiddet gösterecekleri iddia edilmese de problemlerini şiddet yoluyla çözmeye daha çok temayül gösterecekleri söylenebilir. Evinizi şiddetten uzak, emniyetli bir yer haline getirmek için elinizden geleni yapın ve kardeşler arasındaki kavgaları kesinlikle engelleyin. Anne-baba arasındaki öfke ve saldırganlık dolu kavgaların da çocuklar için kötü örnekler oluşturacağını unutmayın.

* Pedagog, Celal Bayar Üniversitesi Demirci Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Öğretim Görevlisi