İdrar Yolu Enfeksiyonlarına Dikkat!

Soğuk kış aylarının gelmesiyle idrar yolu enfeksiyonu görülme oranları da artıyor.
Anadolu Sağlık Merkezi’nden Üroloji Uzmanı Dr. Aslan Demir, özellikle havaların soğumasıyla birlikte artışa geçen idrar yolu enfeksiyonları ile merak edilen soruları yanıtladı:

- İdrar yolu enfeksiyonları nasıl oluşuyor?
İdrar yolu enfeksiyonları her zaman mikrobik olmayabiliyor. Soğuk, idrar yollarında bir tahrişe neden olduğundan, bu tahriş mikrobik idrar yolu enfeksiyonuna yatkınlığa neden oluyor. İdrar torbasının ve idrar kanallarının içerisinde jel niteliğinde glikozaminoglukan denilen koruyucu bir tabaka bulunuyor. Bu tabaka adeta idrarın idrar torbasıyla olan temasını engelliyor. Böylece idrar, idrar torbasının duvarıyla direkt temasa geçmediği için idrar, idrar torbasına herhangi bir zarar vermeden bir süre bekleyebiliyor. Glikozaminoglukan tabakasının fonksiyonu çok önemli. Bu tabakada bozulma olmaması gerekiyor.

- Soğuk nasıl etki ediyor?
Tam olarak tanımlanamasa da soğuklarla birlikte bir takım değişiklikler meydana geliyor. Soğuk idrar torbasını tahriş ederek, idrar yolu enfeksiyonlarına yatkınlığını artırıyor. Kişinin özellikle soğuk havalarda kronik bir soğuğa maruz kalması -örneğin her gün yarım saat soğuk havada işe gitmesi gibi- ya da herhangi bir sebeple uzun bir süre soğuğa maruz kalma durumunda da bu tabakada bir takım bozulmalar olabilir.

- Yetersiz sıvı alımının etkisi var mı?
İdrar yolu enfeksiyonlarında günlük sıvı alım miktarıda çok önemli. Günlük sıvı miktarını yeterince almayan kişilerin idrar yolu enfeksiyonu geçirme riski daha fazla görülüyor. Çünkü sıvı alınmadığı zaman idrar konsantrasyonu daha fazla olduğu için, idrarın  idrar kanallarındaki kimyasal etkisi de daha fazla oluyor. Mikrop olsun ya da olmasın tahriş olduğu için tıpkı idrar yolu enfeksiyonu varmış gibi belirtiler ortaya çıkıyor.

- Belirtileri neler?
Kişinin hayat kalitesini bozan ve ağrıya yol açan idrar yolu enfeksiyonlarında hasta, idrar yaparken yanma, 2 saatten daha yakın aralıklarla idrara çıkma, kesik kesik işeme, ani işeme hissi ile sık sık idrarı varmış gibi hissetme, tuvalete gittiğinde ise sadece birkaç damla idrar yapma, kötü kokulu idrar yapma ve bazen de idrarda kan görme yakınmalarıyla doktora başvuruyor.

- Daha çok kimlerde görülüyor?
İdrar yolu enfeksiyonları kadınlarda erkeklere oranla daha fazla gözleniyor. Bunun temel nedeni ise anatomik yapı. Bir erkek senede bir kere, kadın ise senede iki kere idrar yolu enfeksiyonu geçiriyorsa bunu normal karşılamak gerekiyor. Bu durum kadın/erkek anatomisinin farklılığına bağlanabilir. Ancak bundan daha sık görülüyorsa enfeksiyon oluşumunu kolaylaştıran, böbrek hastalığı, diyabet, anatomik yapıda bozukluk olup olmadığını araştırmak gerekiyor.

- Kadınlarda daha fazla görülmesinin sebebi nedir?
Sebep, kadın ile erkek arasındaki anatomik yapı farklılığı. Kadınlardaki idrar kanalının erkeklere oranla kısa olmasından dolayı, kadınlar daha kolay etkilenir. Örneğin deniz veya havuz gibi ortamlardan erkek kolay kolay enfeksiyon kapmaz. Çünkü dış idrar kanalı erkekte daha uzun olduğundan mikrop idrar torbasına kolay kolay ulaşamaz. Kadındaki kanal kısa olduğu için mikrop idrar torbasına çok daha rahat ulaşır. Cinsel birleşme de kadınlarda idrar yolu iltihabına yol açabilir. Cinsel ilişki esnasında meydana gelen travmalar da enfeksiyona olan eğilimi arttırır. İlk kez cinsel ilişkide bulunan ya da her zamankinden daha yoğun cinsellik yaşayan pekçok kadında yanma başlar. Özellikle balayında görülen bu durum nedeni ile tabloya ‘balayı sistiti’ denir.

- Kadınlarda idrar yolu enfeksiyonlarına yol açan diğer etkenler neler?
Tuvalet alışkanlıkları etkenlerden birisi. Tuvalet sonrası temizliğin arkadan öne doğru yapılması anüs çevresindeki mikroorganizmaları dış idrar kanalına yaklaştırır. Bu nedenle temizlik konusuna kadınların özen göstermesi, ön ve arka bölge temizliğini önden başlamak kaydıyla ayrı ayrı yapmaları gerekir. Ayrıca hamilelik sırasında meydana gelen hormonal değişimler, idrar yollarınI etkileyerek daha hassas bir yapı kazanmasına neden olabiliyor. Gene hormonal değişimlere bağlı olarak yaşlı kadınlarda da idrar yolu enfeksiyonu biraz daha sık görülebiliyor.

- Erkeklerde farklı nedenler görülebiliyor mu?
İdrar yolu enfeksiyonlarının ortaya çıkmasında erkeklerde de yine sıvı alım oranı ve soğuk gibi ortak faktörler söz konusu. Ancak erkekler açısından risk oluşturan bir başka nokta ise, korunmasız olarak farklı kişilerle yaşadıkları ilişkiler. Erkeklerin farklı kişilerle girdikleri korunmasız cinsel ilişkilerden kaptıkları çeşitli mikroplar eğer vaktinde ve gereği gibi tedavi edilmemişse bu mikrop prostata kadar giderek burada kronik bir prostat iltihabına neden olabiliyor yani uykuda kalıyor. Sıvı alımının düştüğü durumlarda, soğuğa maruz kalınması halinde bu mikroplar uyanıyor ve kişide idrar yolu enfeksiyonuna benzer şikayetler yaratıyor. Bu duruma kronik prostat iltihabı deniliyor.

- İdrar yolu enfeksiyonları nasıl tedavi ediliyor?
Eğer basit idrar yolu iltihabı ise gerekli tetkiler sonrasında antibiyotik tedavisi uyguluyoruz. kadınlarda basit idrar yolu enfeksiyonlarında genellikle 3 günlük kısa antibiyotik tedavisi uygulanırken, erkeklerde de çoğu zaman benzer bir tedavi uygulanır ama eğer yakınmaları uzun bir süreden beri var ise bu durumun kronik prostat iltihabı olacağı düşünülerek tedavi daha uzun süre tutulur. çünkü erkeklerde görülen kronik prostat iltihabı tedaviye dirençli olduğundan kolay tedavi olmaz, tedavisi uzun sürer. 30-45 gün süreyle antibiyotik kullanımı öneriyoruz. ancak medikal tedavinin yanında hastaların bazı noktalara dikkat etmesi de gerekiyor. Bunların başında sıvı alımını yüksek tutmak geliyor. Özellikle erkekler, tahriş gücü yüsek gıdalardan olduğu için acı ve ekşiden uzak durmalı. Ayrıca bu sorunu yaşayan kişilerin hergün bir leğene dayanabilecekleri kadar sıcaklıkta su koyarak, içinde 15 dakika beklemelerini öneriyoruz. Bir başka yöntem sıcak su termoforları. Bunların içine sıcak su koyarak- direkt tene temasından kaçınarak- erkeklerin bacak arasına, kadınların da göbek altına uygulamalarını öneriyoruz. Erkeklerde özellikle kronik prostat iltihabı varsa düzenli olarak boşalmalarını istiyoruz. Çünkü sonuçta prostat bir salgı bezi ve salgıyı boşaltmadığı taktirde yine enfeksiyona yatkınlık artabiliyor.

Koruma Amaçlı Neler Yapılabilir?

• Her iki cins açısından günlük sıvı alımının 2 litreden az olmamalı,
• Tahriş gücü yüksek ekşi ve acı gıdalardan uzak durulmalı,
• Özellikle soğuk havalarda özellikle ayaklar olmak üzere vücudun genel olarak sıcak tutulmasına özen gösterilmeli,
• Önden arkaya doğru tuvalet temizliği yapılmalı,
• Kabızlık eğer varsa giderilmeli

Belirtiler Neler?

• Sık sık ve azar azar idrara çıkma
• İdrar yaparken yanma
• Kasık ağrısı
• Kötü kokulu idrar
• Bulanık idrar
• Kanlı idrar
• Ateş
• Böğür ağrısı