Ebeveyn kavgası çocuğu kısa bırakıyor

Acıbadem Kadıköy Hastanesi Çocuk Endokrinoloji Uzmanı Prof. Dr. Abdullah Bereket, çocukların sağlıklı büyümeleri ile ilgili en çok merak edilen soruları yanıtladı:

 Çocuklar en hızlı hangi dönemlerde büyüyor? Çocuklarda, en hızlı büyüme süreci ilk bir yaş döneminde gerçekleşiyor. İlk yıl, bebeklerin doğum kiloları üçe katlanıyor, boyları yaklaşık 25 cm artıyor. Bu rakam ikinci yılda 10 cm, üçüncü yılda sekiz cm, dördüncü yıldan itibaren de yılda beş cm'e iniyor. Eğer boy uzaması beş santimin altına inerse, patolojik bir problem olabileceği düşünülmeli...
 Hızlı büyümede en çok dikkat edilmesi gereken dönem hangisi? Kızlarda 9-14, erkeklerde de 11-16 yaş arasını kapsayan ergenlik süreci... Ergenlik döneminin sonlarına doğru kemiklerdeki büyüme plakları kapanıyor. Bunun sonucunda da büyüme önce yavaşlıyor, ardından tamamen duruyor. Böylece erişkin boya ulaşılmış oluyor. Dolayısıyla büyümenin izlenmesinde her yaşta önemli olmakla birlikte, hızlı uzama periyotları dediğimiz ilk dört yıl ve ergenlik dönemi büyük önem taşıyor. Çünkü bu dönemlerdeki olumsuz durumlar, büyümeyi daha çok etkiliyor.

ANNE BABANIN BOYU ÖNEMLİ

Genetik faktörler, boy uzamasında ne kadar etkili oluyor? Genetik faktörler, çocuğun fiziksel büyümesini belirleyen en önemli etkenlerden... İstisnalar olmakla birlikte, genellikle çocuğun boyu, anne ve babasının boyu ile orantılı oluyor. Beslenme, spor ve hormonlar çocuğun genetik potansiyeline ulaşmasını ve belki bu potansiyeli birkaç santim geçmesini sağlayabiliyor.

Peki bu etmenler, boy uzamasında bariz değişikliklere sebep oluyor mu? Hayır. Bunu bir örnekle açıklamak gerekirse, büyüme için gerekli koşullar ne kadar iyi sağlanırsa sağlansın, bir Japon bir İsveçli'nin boyuna ulaşamıyor. Bu örneğe benzer şekilde, aynı ırktaki farklı ailelerde de boylar birbirinden farklı olabiliyor. Dolayısıyla çocuğun boyunu ve gelişimini değerlendirirken genetik (ırksal ve ailesel) potansiyelin göz önüne alınması gerekiyor.

BÜYÜMEYİ HİPOFİZ SAĞLIYOR

 Çocuğun büyümesinde hormonlar nasıl bir işlev görüyor? Hangi hormonlar büyümeden sorumlu? İnsan vücudundaki salgı bezlerinden büyüme ile gelişmeyi ve diğer pek çok yaşamsal işlevlerini düzenleyen hormonlar salgılanıyor. Büyümeyi düzenleyen hormonların başında ise beyindeki hipofiz bezinden salgılanan büyüme hormonu geliyor. Büyüme hormonu ve bunun etkisiyle vücutta üretilen bazı büyüme faktörleri, kemik uçlarında yer alan büyüme plağındaki kıkırdak hücrelerinin bölünmesini ve çoğalmasını sağlıyor. Ayrıca tiroid hormonları da büyümeyi destekleyen hormonlardan...

CİNSİYET HORMONU GELİŞİMİ DÜZENLİYOR

 Büyümeyi etkileyen belli başlı faktörler neler? Vücudumuzdaki organlar büyüme için ne kadar önemli? Öncelikle genetik, ardından beslenme büyük önem taşıyor. Büyüme ve tiroid hormanlarının dışında cinsiyet hormonları da büyümeyi düzenliyor. Ayrıca büyürken vücuttaki kalp, akciğer ve böbrek gibi organ sistemlerinin de sağlıklı olmaları gerekiyor.

ÇOCUKLARDA İKİ YAŞ BÜYÜME İÇİN DÖNÜM NOKTASI

Beslenme, çocuğun gelişmesinde nasıl bir rol üstleniyor? Normal büyüme ve genetik boy potansiyelinin en iyi şekilde kullanılabilmesi için, çocuğun yaşına uygun kalori alması ve dengeli beslenmesi son derece önemli... Özellikle büyümenin hızlı olduğu ilk iki yıl içindeki beslenme bozuklukları, kronik ishal ve yetersiz beslenme, büyümenin geri kalmasına neden olan faktörlerden...

 Peki neden özellikle ilk iki yıl içindeki gelişimi bu kadar önemsiyorsunuz? Çünkü bebekler ilk iki yıl bu hızlı büyüme periyodunda iyi beslenemez ve yeterli kilo alamazlarsa daha sonra bu açığı kapatmaları mümkün olmayabiliyor. Çocuklar, sırf bu nedenle kısa boylu kalabiliyor. Bu yüzden bebeklik dönemindeki beslenme ve kilo artışı bizim için çok önemli...

YAKINDA TAKİP EDİN!

Çocuğun gelişimi sırasında nelere dikkat edilmeli? Eğer kilosu artıyor ama boyu uzamıyorsa, dikkatli olunmalı. Bu durumda, tiroid bezinin yetersiz çalışması söz konusu olabiliyor. Büyürken tiroid hormonunu es geçmemek gerekiyor. Çünkü büyüme için son derece önemlidir.

ESRA TÜZÜN / Sabah