Mesleğin kendisinden kaynaklanan sorunlar
Bilindiği üzere Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık mesleği diğer branşlara göre yeni sayılmaktadır. Yeni olması hasebiyle PDR formasyonundan kaynaklanan bir takım sorunlar mevcuttur. Bunların başında Teori ile pratik arasındaki çatışma çakışma yada uyumsuzluk gelir.
Teoriler uygulama alanlarından direk beslenmeyebilir. Uygulama alanları ile ilgili bir takım ön seziler ya da hipotezler ileri sürülür. Daha sonra çeşitli veri toplama teknikleriyle bu hipotezler sınanır. Elde edilen veriler analiz edilir. Ve uygulama alanlarıyla ilgili ilkeler çizilir.
Rehberlik ve psikolojik danışmanlık mesleğinde bu durumu uygulama alanında fazlasıyla görmek mümkündür. Buda meslekle ilgili kimlik sorunu başta olmak üzere bir çok sıkıntıya sebep olmaktadır.
Rehberlik ve psikolojik danışmanlık mesleğinin özünde danışmanın asli görevi şudur. Eğitim başta olmak üzere çeşitli kurumlarda, danışanların gelişim süreçleri hakkında bilgi verir, toplumsallaşma sürecine katkı sağlar. Bireyin gelişim sürecinde kendini gerçekleştirmesine katkı sağlar. Bu ifadelerin uygulamadaki karşılıkları ise şunlardır. Bir rehber öğretmenden okulda şunlar beklenir.
Sınav kaygısıyla baş etme
Başarısız öğrencilerin ve başarısızlığa sebep olan nedenlerin tespit edilmesi
Gelişim dönemleri hakkında bilgilendirme
Madde bağımlılığı, intihar (özkıyım) vb… olası sorunlar için önleyici rol üstlenmesi
Genel problem alanlarının tespit edilmesi ve olası izleme etkinlikleri için plan ve programların oluşturulması
Geleceğe dönük mesleki eğilimleri belirme ve meslek danışmanlığı
Oryantasyon ve uyum hizmetleri
Genel hatlarıyla rehber öğretmenlerin sorumluluk alanları bunlar. Ancak bizim gözlemimiz eğitim kurumlarında öğrenci taleplerinin daha farklı olduğu yönünde. Örneğin problem tarama envanteri yıllardır uygulanmaktadır. Veriler toplanmakta. Verilerin analizi yapılmakta. Problem alanları çeşitli başlıklar altında listelenmektedir. Ancak veri toplama ve veri analizi sürecinin birincil muhatabı konumunda olan öğrenciye geri dönüş konusunda çeşitli sıkıntılar yaşanmaktadır. Durum öyle bir hal aldı ki, öğrenci envanteri doldururken bunun geri dönüşünün olmadığını bilerek çoğu zaman envantere sağlıklı yanıt vermemektedir. Envanterin analiz edildiği Servislerde ise en önemli sorun izleme etkinlikleri. Tespit edilen sorun alanlarına müdahale etmek için personel, araç gereç ve zaman yeterli olmamaktadır.
Bu durum mesleki ilgi envanterleri içinde geçerlidir. 1250 öğrencisi olan bir okulda yaklaşık 460 lise 1. sınıf öğrencisine KDE (Kendini Değerlendirme Envanteri) uygulandığını var sayalım. 460 öğrencinin yanıtladığı 230 soruluk KDE envanteri için ( 460*230=) 105800 veri girişi yapılması gerekmektedir. (Her okulun Optik okuyucusu yok. Olan okullarda da Optik okuyucu kullanabilen nitelikli eleman sayısı az) Daha sonra veriler analiz edilir, grafikler ve sözel yorumlar oluşturulur. Sonuç öğrencinin değerlendirmesine bırakılır ya da beraber değerlendirilir. Bunun yanında sadece envantere bağlı oluşan sonuca göre hareket etmek sakıncalıdır. Kişinin mesleki yönelimleri hakkında sağlıklı bir karar alabilmesi için envanter sonuçlarının başka verilerle de desteklenmesi gerekiyor. Bunun için ekstra görüşmelerin yapılması gerekir. İşin İlginç olan yönü ise tüm bunları sadece bir rehber öğretmen yapmaktadır.
Aslında işin doğrusu hiçbir rehber öğretmen bunları kitabına uygun olarak yapmıyor. Yapamaz da. 1999 da “Vaka Uygulaması” dersi için meslek danışmanlığı ödevi almıştım. Bir kişi ile iki ay boyunca çalıştım. Uygulama bittiğinde birkaç meslek şekillendi. Ama hala cevaplanması gereken bir çok soru vardı.
Tüm bunları tekrar tekrar anlatmanın anlamı da gereği de yok. Meslekte 7. Seneye giriyorum. En çok önemsediğim şeyler şunlar:
Ben her şeyden önce Rehber öğretmenim
Temel görevim önleyicilik. Yani problem ortaya çıkmadan müdahale etmektir.
Mesleğin etik ilkelerini çok önemsenirim.
Merkezden yönlendirilen rehberlik anlayışına karşıyım
Kurumumdaki Rehberlik etkinliklerinin dayandığı temel "öğrenci talepleri"dir. Ortaöğretim kurumu olmamız hasebiyle daha çok mesleki rehberlik ağırlıklı çalışmaktayız.
Yeni Atanan Rehber öğretmen arkadaşlara da önerim; görev yaptığınız okulda öğrencilerin rehberlikten beklentilerini öğrenmeye çalışarak talep neyse mesleki sınırlarınıza bağlı kalarak öğrencilerin ihtiyaçlarına cevap vermeye çalışın.
Sorularınız için BİZE ULAŞIN formunu kullanabilirsiniz.
Not: Önceki "Yeni Mezun Rehber Öğretmenler I" Yazısı için Tıklayınız.