Aktuel Psikoloji / Haber Merkezi
sosyal-fobi.net/ web sayfasında Uzm. Psikolojik Danışman/ Psikoterapist Tayfun Doğan sosyal fobi konusunda bir çok uzmanın sık sık dile getirdiği “Sosyal fobinin üzerine giderek bu sorunu yenebilirsiniz. Sorundan kaçmak çözüm getirmez” önersini değerlendirdi. Konuyla ilgili olarak söz konusu sitede şu düşüncelere yer verildi: “Pek çok kaynakta sosyal fobi'yi yenebilmek için üstüne gitmek, yüzleşmek gerekiyormuş, ne kadar sıkıntı verirse versin bir şeyler yapmaya çalışmak gerekiyormuş şeklinde yorumlar var. Temelde doğru olmakla birlikte bazı önemli noktaları açıklığa kavuşturmak gerekiyor.”
Öneriler Davranışçı Terapilere Dayanıyor
Bu önerinin temelinde Davranışçı Terapilerin olduğunu öne suren Psik. Dan. Tayfun DOĞAN açıklamalarına şöyle devam etti: Öncelikle sıkıntı veren durumla yüzleşmek ya üstüne gitmek (exposure) diye ifade edilen bu durumun kaynağı davranışçı terapilerdir. Davranışçı terapi anlayışına göre psikolojik rahatsızlıklarda dahil her şey öğrenme sonucu oluşur. Yani buna göre sosyal-fobik birey tarafından geçmişte yaşanan tecrübeler sonucu öğrenilmiştir. Yeni öğrenmelerle ve deneyimlerle de bu olumsuz öğrenme öğrenilebilir. Davranışçı terapinin kullandığı en önemli iki teknik sistematik duyarsızlaştırma ve yüzleştirmedir. Ancak bu tekniklerin rastgele değil de sistematik bir şekilde yapılması gerekmektedir.
Konuyla ilgili çeşitli örnekler veren Psik. Dan. Tayfun DOĞAN; yüzleşme tekniğiyle ilgili olarak terapistin danışanın yanında olacağı - olması gerektiği – bazı durumlar vardır. Eğer danışman bir psikoterapist kontrolündeyse yüzleşme (exposure) tekniğini kullanırken terapist danışanın yanında olacaktır. Örneğin, sinemaya gitmek bir sosyal-fobi'li için çok sıkıntı verici bir durumsa terapist onunla beraber sinemaya gidecek ve o ortamda bulunmasına yardımcı olacaktır. Bir sonraki aşamada yine sinemaya gidilecek ve terapist filmin bitmesine 10 dakika kala sosyal-fobi'liyi yalnız bırakacaktır. Bu süre her filme gittiklerinde uzatılacak ve en son sosyal-fobi'linin yalnız başına gitmesi sağlanacaktır. (sinema bir örnek başka etkinliklerde de aynı metod uygulanabilir.)
Yüzleşme tekniği halk arasında da yaygın
Aslında bu ve benzeri teknikleri halk için de de ne olduğunu bilmeden kullanmakta insanlarımız. Örneğin, atları eğere alıştırmak için öncelikle üzerlerine bir battaniye, çul vb. bir şey atarlar. Bir süre sonra at ona alışır ve bu sefer üstüne daha ağır bir şey koyarlar kilim gibi. Daha sonra halı koyarlar ve en son eyeri koyduklarında at hiç huzursuzluk çıkarmaz. Buna eşik yöntemi denilir. sosyal-fobi için düşündüğümüzde eğer kendi kendinize bir şeyler başarmak istiyorsanız sizi çok az rahatsız edecek adımlar atarak başlamalısınız. Diğer türlü sizi çok rahatsız edecek bir durumla karşı karşıya kalıpta üstüne gitmeye çalışırsanız gelişme kaydetmeniz mümkün olmayacaktır. Sebebi de şudur: bir sosyal fobik zaten ister istemez kendisini rahatsız eden pek çok durumla yüzyüze gelmektedir. Eğer iyileşme olsa şimdiye kadar olurdu. Umarım üstüne gitme tekniğinin sistematik bir şekilde uygulanması gerekir derken ne kastedildiği anlaşılmıştır.