Şizoid Kişilik Bozukluğu Nedir?
Şizoid kişilik bozukluğu, kişinin sosyal ilişkilerden kaçındığı ve insanlarla etkileşim halinde olmaktan rahatsızlık duyduğu bir durumdur.
Bu bozukluğa sahip kişiler yakın ilişkiler kurmaktan kaçınırlar, topluma karışmaktan rahatsızlık duyarlar ve duygularını ifade edemedikleri için soğuk görünürler. Duygu durumlarını açıkça gösteremezler; sevinçlerini, öfkelerini ve üzüntülerini dışa dönük bir biçimde yaşayamazlar; hissiz, sıkılgan ve kayıtsız görünürler. Aşırı kıskanç, gururlu ve kincidirler. Cinsel yakınlaşmaya çok az ilgi gösterirler veya hiç ilgi göstermezler. Yakın ilişkilerinde aşırı duyarlı, alıngan ve kuşkucu davranabilirler.
Şizoid kişilik bozukluğuna sahip kişiler çoğunlukla yalnızdır; hayal kurmaya ve hayvanlara bağlanma eğilimi gösterebilirler.
Şizoid kişilik bozukluğu vaka örneği sunamasak da, Joel ve Ethan Coen’in yazıp yönettiği drama / suç türündeki Orada Olmayan Adam (The Man Who Wasn’t There, 2001) filmi bu bozukluk için mükemmel bir örnek olabilir. Filmin isminde bile şizoid bir nitelik ima edilir. Başrol karakterimiz Ed Cranei (Billy Bob Thornton) hayatın heyecansız olduğunu düşünen, kendi halinde, yaşamla ilgisi yokmuş gibi görünen, suskun bir kişiliğe sahiptir. Karakterimiz kendisiyle ilgili hiçbir şeyi başkalarıyla paylaşmayan, sert ve ağır hareketlere sahiptir. Eşinin onu en yakın arkadaşıyla aldatması bile onun için sorun değilmiş gibi görünür. Yani Ed Cranei şizoid özellikleri tutarlı bir biçimde bizlere aktarır.
Şizoid kişilik bozukluğu öz bakım eksikliği, yaşama karşı ilgisizliğin artışı veya uzun vadede plan yapamama gibi bazı durumları ortaya çıkarabiliyor. Bu kişilik bozukluğunu sahip bireylerde;
- Madde bağımlılığı
- Sosyal anksiyete
- Depresyon gibi bazı ortak özellikler görülebilir.
Şizoid Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
- Yakın ilişkiler kurmaktan hoşlanmazlar
- Sosyal aktivitelerden kaçınırlar
- Çoğunlukla yalnız yapabilecekleri faaliyetleri seçerler
- Soğuk ve ilgisiz görünürler
- Cinsel yakınlaşmaya çok az ilgi gösterirler veya hiç göstermezler
- Yakın akrabalarıyla yakın ilişkiler kurmaktan kaçınırlar
- Aktivitelerden çok az zevk alırlar
- Uzun vadeli hedefler koyamazlar
- Aktif bir fantezi yaşamları vardır (Ancak şizoid kişilik bozukluğuna sahip bireyler hayal ve gerçekliği ayırt edebilirler.)
Şizoid Kişilik Bozukluğunun Nedenleri Nelerdir?
Şizoid kişilik bozukluğunun nedeni bilinmese de, genetik yatkınlığın bu hastalığın sebebi olabileceği düşünülüyor.
- Çocukluk döneminde yaşanan cinsel istismar
- İhmalci ebeveynlere sahip olmak
- Doğum öncesi yetersiz beslenme veya erken doğum
- Çocukluk döneminde başlayan uzun süreli yalnızlık
- Özellikle gençlerde travmatik beyin yaralanmaları gibi birçok etken, şizoid kişilik bozukluğuna sebep olabilir.
Şizoid Kişilik Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?
Kişilik bozuklukları tanı ve tedavileri için psikiyatr veya psikologlarla görüşmeniz gerekir. Şizoid kişilik bozukluğuna sahip birçok kişi ilk etapta tedaviyi kabul etmeyebilir. Genellikle bu bozukluğa sahip bireyler, rahatsızlık kendi hayatlarını veya bir başkasının hayatını etkilemediği sürece durumun farkına varamayabilirler.
Şizoid Kişilik Bozukluğu Tedavisi
Şizoid kişilik bozukluğuna sahip bireyler için tedavi zor olabiliyor. Bu rahatsızlıktan muzdarip olan kişiler, genelde değişmek isteyip istemediklerini bilmezler. Çünkü, insanlarla kalıcı bir ilişki kurmadan ve duygusal bir bağ oluşturmadan uzun süre hayatlarını devam ettirebiliyorlar. Değişim fikri bu kişileri korkutabilir ve değişimin gereksiz olduğunu düşünebilirler.
Şizoid kişilik bozukluğu tedavisi için üç seçenek sunulabilir:
1. Terapi
Şizoid kişilik bozukluğuna sahip kişiler için en etkili yöntem psikoterapist ve konuşma terapileri olabilir. Bu tür terapiler, sorun olarak kabul edilen davranışların değişimini amaçlar; ayrıca kişinin kendi hayatıyla ilgili detay vermesini sağlar. Bu, şizoid kişilik bozukluğundan muzdarip kişiler için yeni ve mükemmel bir fikir olabilir.
2. Grup Terapisi
Grup terapileri de tedavi için bir seçenek olabilir. Bu tür terapiler sayesinde şizoid kişilik bozukluğuna sahip bireyler başkalarının da aynı rahatsızlıktan muzdarip olduğunu görebiliyor. Ayrıca topluluk içinde konuşulabiliyor olması kişinin rahatlamasına yardımcı oluyor. Pek çok terapist, grup terapilerinin kişinin sosyal becerilerini artırmaya yardımcı olduğunu söylüyor.
3. İlaç Tedavisi
Şizoid kişilik bozukluğunu tedavi edebilecek spesifik bir ilaç bulunmasa da, bazı ilaçların kaygı ve depresyon gibi durumların azalmasına yardımcı olduğu düşünülüyor.
Şizoid kişilik bozukluğu zamanla iyileşen ve değişen bir durumdur. Bu durumdan muzdarip olan kişiler kendileri için en işe yarar tedaviyi bulmak için zaman ayırmalıdır. Tedaviler sayesinde daha doyurucu ve daha sağlıklı bir yaşam sürebilirler.
Kaynak: Ruh Sağlığı Ve Bozuklukları – Prof. Dr. M. Orhan Öztürk (Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı Emekli Öğretim Üyesi), Prof. Dr. N. Aylin Uluşahin (Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı Emekli Öğretim Üyesi)
Sinema Ve Akıl Sağlığı – Danny Wedding, Ryan M. Niemiec
Kaynak: http://www.psychologies.com.tr/sizoid-kisilik-bozuklugu/