Pek çok kişi, çok değerli olan sesini korumak için hiçbir şey yapmaz! Sesleri hasar gördüğünde ise Ne yapsam da düzeltsem? diye kara kara düşünürler. Ancak doğrusu, hasar görmeden sesi korumak ve ona özen göstermektir. Konuyla ilgili neler yapılması gerektiğini, Doç. Dr. Burak Erdamar açıklıyor.
Ses; gırtlağın iki yanındaki tellerin yani ses tellerinin titreşimiyle oluşur. Gırtlak kasları, ses tellerinin uzunluk ve gerginliğini kontrol ederek titreşimi ayarlar. Sesin yanlış kullanımı sonucunda ses telleri hasar görebilir ve bunun sonucunda da bazı rahatsızlıklar ortaya çıkabilir.
Ses tellerinde en çok rastlanan hastalıklar; polip, nodül ve ülser
Çok şiddetli bağırma ya da uzun süre fısıltı şeklinde konuşma durumunda ses tellerinde nodül oluşabilir. Uzun süre sigara içmek, sigara dumanı solumak, sürekli endüstriyel dumana maruz kalmak ya da kronik bir alerji sonucu ya da reflü sonucu hastalık oluşabilir.
Ses sağlığını tehlikeye atan tüm bu hastalıklardan korunmak için, uyulması gereken bazı kurallar vardır.
SAĞLIKLI BİR SES İÇİN
Neler yapılmalı
Su için: Ses tellerinizin iyi bir performans sergileyebilmesi için günde en az 2 litre içinde sıvı tüketmelisiniz. Günde 8-10 bardak su içerek ses telleri için gerekli nemlendirme sağlanmalıdır.
Bol oksijen alın: Düzgün bir ses için yeterli hava almalısınız. Bunun için çok hızlı konuşmayın ve daha sık nefes alın. Burun yoluyla, derin ve karından nefes almak doğru bir teknik olacaktır.
Egzersiz yapın: Sağlıklı bir ses için sağlıklı bir beden mutlak gerekliliktir. Düzenli fizik egzersizleriyle hem vücut yapısı, hem gelişen iskelet ve kas yapısı nedeniyle solunum işlevini mükelleştirebilirsiniz.
Nelerden uzak durmalı
Sigaradan uzak durun: Pek çok hastalığın önde gelen sebebi sigara, sesin de bir numaralı düşmanıdır. Sigara içmeyin. Sigara dudaktan başlayarak bütün ses yollarını kurutur. Ses kısıklığı, seste kabalaşma ve ses kalitesinde bozulmaya sebep olur. Bu etkiler pasif sigara içicilerinde -yani sürekli sigara dumanı bulunan ortamlarda kalan kişilerde- de aynen görülmektedir.
Midenize dokunacak yiyecek ve içeceklerden uzak durun: Çok acı, ekşi, aşırı baharatlı yiyecekler tüketmeyin. Portakal, greyfurt gibi turunçgilleri ölçülü tüketin.
Gece atıştırmalarından uzak durun: Yatmadan 3 saat önce gıda alımını durdurun. Aksi durumda gece boyunca artmış mide asidi ses tellerinize zarar verecektir.
Sık sık boğaz temizleme hareketinden kaçının: Sıkça boğaz temizlemek ve öksürmek ses tellerine zarar vermektedir. Boğaz temizleme ihtiyacı hissettiğinizde yutkunun veya biraz su için.
Stresten uzak durun: Stres kas gerginliği yaratarak, sesin zorlu kullanımına neden olur. Bu da ses tellerine hasar verir.
Yüksek sesle konuşmaktan kaçının: Bağırmak, çığlık atmak ses tellerinde kanamalara neden olarak ses kalitesinde kalıcı hasarlar yapabilir. Konuşurken aniden yüksek sese çıkmayın.
Gürültülü ortamlardan uzak durun: Gürültülü ortamlarda sesinizi duyurabilmek için bağırarak ya da yüksek sesle konuşmak zorunda kalırsınız. Böyle ortamlardan uzak durmaya çalışın. Muhakkak böyle bir ortamlarda bulunmanız gerekiyorsa ve yüksek sesle konuştuysanız, bir süre sesinizi dinlendirin ve derin karın solunumu yapın.
Bilinçsiz ilaç kullanımından kaçının: Soğuk algınlığı ve üst solunum yolu hastalıklarında çok yaygın olarak kullanılan ilaçların içeriğindeki bazı maddeler tükürük salgısını azaltarak boğazı kurutur. Bu ilaçları kullanmak zorundaysanız yanında sıvı tüketimini artırmalısınız.
Özellikle öğretmen, öğretim görevlisi, ses sanatçısı, santral operatörü veya işi gereği sürekli telefonla konuşmak durumunda olanlar ses sağlıkları için bu kurallara muhakkak uymalı ve gereğinde ses terapisti denetiminde ses eğitimi almaları çok önemlidir.
Konuşma sırasında veya sonrasında boğazınızda ağrı oluyorsa ve sesinizde bir değişiklik varsa bir Kulak Burun Boğaz Hastalıkları uzmanına başvurmanız en doğrusudur.