Özel öğrenme güçlüğü; zeka bakımından normal ve normalin üstünde olmasına rağmen bireyin düşüncelerini ifade etme, dinleme, anlama, kavrama, kendinin veya bir başkasının durumunu tanımlayarak betimleme, okuma yazma, matematik beceriler, akıl yürütme, bellek ve motor beceriler bakımında yaşıtlarına göre düşük performans sergileme şeklinde karşımıza çıkmaktadır.
Dinleme, konuşma,akıl yürütme,okuma, yazma ile matematiksel yeteneklerin kazanılmasında ve kullanılmasında önemli güçlüklerle kendini gösteren bir bozukluk grubudur.
Bireyde doğuştan var olan bir bozukluk olarak merkezi sinir sisteminin işlevlerindeki bir aksaklıktan, yani beynin görevini tam olarak yapmamasından kaynaklandığı tahmin edilmektedir.
Tanı konabilmesi için yetersizliğin uzun süreli olması ve kişinin hem okul hem de okul dışındaki performansını etkilemesi gerekir.Çocuklar okulda Milli Eğitim Bakanlığının mevzuatında; ‘Yazılı yada sözlü dili anlamak ya da kullanabilmek için gerekli olan bilgi alma süreçlerinin birinde ya da bir kaçında ortaya çıkan ve dinleme,konuşma,okuma,yazma, heceleme, dikkat yoğunlaştırma yada matematiksel işlemleri yapma güçlüğü nedeniyle, bireyin eğitim performansının ve sosyal uyumunun olumsuz yönde etkilenmesi durumudur’ şeklinde tanımlanır. Öğrenme bozukluğu sorunu genellikle çocuk okula başladığı zaman kendisinden beklenen akademik performansı gösteremediğinde fark edilmektedir.Okul öncesinde ise kişisel bakım becerileri,iletişim ve yaşam becerileri, sosyalleşme uyum becerileri yönünden çeşitli yetersizliklerle karşı karşıya kalırlar.
Öğrenme güçlüklü bireyler özel eğitime muhtaç bireyler olarak isimlendirilir.
Bu bozukluğun nörolojik belirtileri bulunmamakta daha çok davranışlarla ortaya çıkmaktadır.
Belirtileri;
v *Okumayı öğrenmede gecikme,yavaş ve yanlış okuma, okuduğunu anlayamama
v *Okurken harf veya hecelerin sırasını karıştırma ve satır atlama
v *Yazı yazmayı geç öğrenme, birbirine benzerliği olan harf, rakam ve sem bolleri karıştırma
v *Yaşıtlarına oranla konuşma gecikmesi, en az 1-3 yıl
v *Sözlü ve yazılı ifade de çeşitli güçlükler
v *Zaman ve yön kavramlarını algılama ve bunları doğru belirtmede güçlük;sağ-sol yön belirten kavramlar, gün,ay,yıl,dün,bugün gibi zaman kavramlarını karıştırma
v *Dikkat ve odaklanamama sorunları
v * Matematik öğrenmede güçlükler
v * Kişisel bakım becerileri, sosyal algılama, sosyal uyum ve sosyal etkileşim becerileri yönünden güçlükler yaşama.
Nedenleri;
- Hamilelik döneminde yetersiz beslenme,geçirilen enfeksiyonlar,ilaç kullanımı
- Uzun ve zor doğum,plasenta ve göbek kordonu bozuklukları,doğum travmaları, bebeğin doğumda uzun süre nefessiz kalması, uzun süreli sarılık,menenjit, kan uyuşmazlığı vb.
- Erken çocukluk döneminde geçirilen ateşli hastalıklar, merkezi sinir sistemindeki işleyiş bozukluğu,kafa travmaları
- Aile veya akrabalardan öğrenme bozukluğu olan bireylerin bulunması.
Öğrenme Güçlüğünün alt tipleri
1.Okuma Güçlüğü ( Dyslexia )
2.Yazma Güçlüğü ( Disgraphia )
3.Matematiksel Bozukluk ( Dyscalculia )
4.Anlama Kavrama Güçlüğü ( Agnosia )
5.Anlatma ya da Konuşma Güçlüğü ( Apraxia )
Okuma Güçlüklü çocuklar; yanlış okuma yaparlar. Örneğin b ve d, p ve q harflerini
6 ve 9 rakamlarını ters algılama, 3 ü E algılama, ne yi en , 13 ü 31 algılama gibi.
Okurken kelime atlarlar. Yazı yazmada zorluk çekebilirler, çoğu kez ödevlerini yazı tahtasından almakta bile güçlük çekebilirler. Ellerini seri olarak kullanamazlar,el yazıları okunaksızdır.Konuşmaları gecikir ve konuşurken en uygun kelimeleri seçmekte zorluk çekerler. Yön ve zaman kavramlarını ifade etmekte zorlanabilir.Örneğin, yukarı yerine aşağı,önce-sonra,dün-yarın kavramları yanlış kullanılabilir.Kimi zaman da matematiksel işlemleri yalnızca zihinden yapabilirler.
Bazı çocukların sadece matematik alanında zorlukları olabilir.Bunlar özellikle kavrama, dikkat, hafıza, mantıksal ilişki kurma, gruplama, sıralama, bilgi kaydetme, kaydedilen bilgilerden uygun olanı ayırt etme vb. yetenekleri sergilemekte problem yaşarlar. Özellikle çarpım tablosunu kavramada, çıkarma ve bölme işlemlerinde, problem çözerken bağlantıları kurmada zorlanırlar. Sayıları eksik ,bozuk,ve çoğu kez yer değiştirerek yazarlar.Çok basamaklı sayıları okuma ve yazmada zorlanırlar. İşlemleri yanlış yapar,toplama,çıkarma gibi işlemleri soldan başlayarak sonuçlandırmaya çalışırlar.
Teşhis ve tanılanma sınıf ve rehber öğretmenin yönlendirmesiyle Rehberlik ve araştırma Merkezlerindeki Eğitsel tanılama izleme ve değerlendirme ekiplerince yapılır.Özel eğitim hizmeti almalarına karar verildikten sonra Bireysel Eğitim Programı hazırlanır ve uygulanır. Öğrenme güçlüğü teşhisi konmuş bireylerin eğitimi onların ihtiyaçları doğrultusunda planlanmalıdır.
Aileler öncelikle durumu kavramalı ve uzmanlardan yardım alarak çocuğun eğitimini sürdürmelidir.