Klinik psikolog Beyhan Budak, YouTube kanalında depresyonda olan kişilere nasıl yardım edebileceğimizi anlattı.
Bir yakınınızın depresyonda olup olmadığını nasıl anlayacağız?
- Hayata bakışında olumsuzluklar başlamışsa,
- Hiçbir şeyi önemsemiyor gibi davranıyorsa,
- Sık sık ağrılardan şikayet ediyorsa, halsizlik yaşıyorsa,
- Eskisine oranla daha çok ya da daha az uyuyorsa,
- Eskisine oranla daha çok ya da daha az yemek yiyorsa,
- Dikkati dağınık, hafızası eskisi kadar güçlü değilse, konsantrasyon konusunda zorluk yaşıyorsa,
- Bazen intihar düşüncesinden bahsediyorsa,
- Bütün bu belirtiler 1-2 haftadan daha uzun sürüyorsa,
... sevdiğiniz kişi depresyonda olabilir.
1- Klişelere düşmeyin
Çevremizde böyle bir insan olduğunda tipik Türk insanı gibi tepkiler vermeyin :)
- "Sen kendi kendini mutsuz ediyorsun",
- "İstesen düzelirsin. Böyle zamanlardan hepimiz geçiyoruz. Takma kafana.",
- "Daha yaşayacak çok güzel şeyler var",
- "Bu ölüm düşüncesini de nereden çıkarıyorsun? Aman diyeyim, aklından bile geçirme"
... gibi şeyler söyleyip klişeye düşmeyin. Çünkü bunları söylemesi kolay! Fakat bu sözler karşı tarafın ruh halini düzeltmediği gibi, bazen zarar da verebiliyor. Çünkü kişi bu söylemlerle harekete geçemiyor, kendini düzeltemiyor.
2- Depresyonun ciddi bir rahatsızlık olduğunu unutmayın
Depresyonda olan kişi böyle olmayı kendi istiyormuş, her şey onun elindeymiş de mutsuz olmayı tercih ediyormuş gibi bir hisse kapılabiliyoruz bazen. Bundan dolayı karşı tarafa tepkilerimiz, "İstesen depresyondan çıkarsın" gibi bir modda olabiliyor. Halbuki kişi elinde olsa zaten çıkar! Depresyon, farklı duyguların aynı anda yaşandığı bir dönem. Böyle zamanlarda karşınızdaki kişi sizi çok sevse de kırıcı sözler söyleyebilir, öfke patlamaları yaşayabilir. Mazur görün.
3- Onu önemsediğinizi söyleyin
Depresyondaki insan kendini değersiz ve önemsiz hisseder. Çünkü depresyon, kişinin hayata ve insanlara bakışını değiştirir. Kimse onu sevmiyormuş gibi hisseder. Böyle zamanlarda ilk yapacağımız şey, onu önemsediğimizi belirtmek. Peki bunu nasıl yapacağız? Şöyle:
"Senin için endişeleniyorum. Senin için ne yapabilirim? Bir derdin mi var?"
4- Soru sorun
En önemli şeylerden biri soru sormaktır. Arayıp sormanız bile onu değerli hissettirir. Bazen telefonlarını açmayabilir veya konuşmak istemeyebilir. Bunu kişisel algılamayın. Küsüp de "Telefonlarımı açmıyorsa bir daha aramam" moduna girmeyin. Anlayışlı olmanızda fayda var. "Ne zamandan beri böyle hissediyorsun? Ne oldu? Hayatında önemli bir olay var mı? Sana nasıl yardımcı olmamı istersin?" diye sorun. Bu soruya "Bir şeyim yok, teşekkür ederim" dese de, siz ısrarla sormaya devam edin. Sadece sormuş olmanız bile o kişiye fayda sağlar.
5- "Hiç yardım almayı düşündün mü?" sorusu
İnsan çoğunlukla tek başına depresyondan çıkamaz. Bu yüzden karşı tarafa şunu söyleyebilirsiniz: "Bu kadar zamandır tek başına uğraşıyorsun. Eğer çözemiyorsan, gel sana bir psikolog veya psikiyatrist bulalım. Emin ol faydasını göreceksin."
Bu tarz yaklaşımlarda bulunmak, hem karşınızdaki insanın kendisini iyi hissetmesini, hem de bu durumdan çıkış noktasında ona yol açmanızı sağlar.
6- Doktora gitmek için ikna edin
Bazen siz elinizden geleni yapsanız da, depresyondaki kişi kendine uzanan elleri ısrarla çevirebilir. Bu durumda ne yapmak lazım? Önce şunu söyleyin: "Gel beraber bir check-up'a gidelim."
Herhangi fiziksel bir şikayeti varsa, onu çözmek için doktora gitmesi bile bir adım olacaktır. Zaten doktorlar, yaşadığı duygusal durumu fark edip psikiyatra yönlendirecektir. Bunu bir doktorun söylemesi, sizin söylemenizden daha etkili olabilir ve onu ikna edebilir.
7- Cesaretlendirin
Bazen insanlar depresyondayken özgüvensiz ve çekingen olabilirler. Bu yüzden "İstersen beraber gidebiliriz, hatta seninle birlikte ben de seansa girebilirim" diyebilirsiniz. Onu bu konuda cesaretlendirmeniz çok fayda sağlayabilir.
8- Gözlemlerinizi paylaşın
Depresyon yaşayan kişi, belirtileri anlatma konusunda ketum davranıp "Bir şeyim yok" diyebilir. Bu durumda, son zamanlarda yaşadığı değişimi ona hatırlatın. "Sen eskiden dışarı çıkmayı severdin, arkadaşlarınla buluşurdun, bugünlerde yapmıyorsun" ya da "İşinde çok başarılıydın ama son zamanlarda uyarı alıyorsun" gibi, yaşadığı olumsuzlukları bir liste halinde anlatın. Gittiği doktorla bunu paylaşırsa, yardım alma konusu biraz daha hızlanabilir.