Ödev Yapma Alışkanlığı Nasıl Kazandırılır?

İster ev ödevi savaşları, ister her gece yaşanan gerilimler diyelim. Pek çok anne-baba bu sorunları yasamaktadır. Anne-babaların devamlı hatırlatmaları, tatlı sözlerle ikna etmeye çalışmaları, tehdit ve azarlama yöntemleri kullanmaları ve çocukların da devamlı olarak kaçınma, özürler bulma, direnme, oyalanma gibi davranışlarda bulunmaları şeklinde sürer.

Anne-babaların çoğu, ödev yapma sisteminin içinde 3 farklı katılımcının olduğunun farkında değildirler: Anne-baba, öğretmen ve çocuk. Ödev yapma sisteminin sorunsuz sürdürülebilmesi için, herkesin üzerine düşen görev ve sorumlulukları yerine getirmesi gerekmektedir.

Ödev nedir, çocuğun gelişimine katkıları nedir?
Ödev, bir konudaki ana düşünceyi anlamak amacı ile yapılan okuma, bir konuyu inceleme, özet çıkarma, sözlük kullanma ya da kaynak kitapların kullanılması yollarıyla sınıfta kuramsal olarak öğretilenin, evde uygulamaya geçirilmesidir.

Ödev, çocuklara iki şey öğretir: Birincisi, ödev, çocuklara becerilerini geliştirme ve pratik yapma imkânı verir. Becerinin de geliştirilmesi için pratik şarttır. Çocuk, yepyeni birçok konu öğrenir ve bunları uyguladığı, alıştırmalarla pekiştirdiği zaman gerçekten bilgiyi edinmiş olur.

İkincisi ise sorumluluk, öz-disiplin, bağımsızlık, sebatkârlık ve zaman kontrolü gibi uzun vadede çocukların sadece sınıfta değil, işlerinde ve günlük yaşantılarında da onları başarıya götürecek becerilerin kazanılmasına aracılık etmesidir. Çocuk ödevini yaparken belli kriterlere uyması gerektiğinden, disiplinli çalışmayı, problem çözmeyi öğrenir, başarıyla tamamladığı ödev özgüvenini yükseltir. Zamanı iyi kullanmayı öğrenir, derslere hazırlıklı gireceği için, bir sonraki derste motivasyonu daha yüksek olur.

Çocuklar neden ödev yapmak istemezler?
Çocuklar, çoğunlukla eve ödevle gelirler. Evde yapılacak bu çalışmalar için de belirli bir zaman ayırmak önemlidir. Bu çalışmanın karşısına dikilen en önemli engellerden biri başlayamamaktır. Kimi çocuklar, ödevlerine doğrudan başlar, istekle çalışır ve bitirirler. Kimi çocuklar ise ödevlerine yönelmede giderek artan bir ilgi ve çaba gösterir. Eski alışkanlıkların da etkisiyle daha geç sonuca varırlar. Kimileri ise, bir türlü ödevine başlayamayan, eğlenen, ancak yumurta kapıya geldiğinde zorlama ve uyarmalarla harekete geçen çocuklardır.

Çalışmalarının engellenmesi için birçok nedenleri vardır; Tv. İzlemek, ders dışı yayınları okumak, kapıya gelen bir arkadaş, sokakta oynanacak bir oyun, evde yapılan bir uğraş ve daha pek çok şey…

Ödev yapmak istemeyen çocuğa karşı anne- baba ve öğretmenin tutumu ne olmalıdır?
Çocuklar eve geldiğinde belli bir dinlenme süresine ihtiyaç duyarlar. Bu arada ikindi kahvaltısını yapabilir, anne-babası ile sohbet edebilir ya da biraz oyun oynayabilirler. Çocuğun hangi saatte, nerede ve ne kadar süre çalışacağına çocukla işbirliği içinde karar verilmelidir. Çocuğun ödev yapması stres konusu olmamalıdır. Bazen anne-babalar arasında tartışmalara sebep olan çocuğun ödevi, onun sorumluluğudur ve bunu çocuğun anlaması gereklidir. Bu konudaki tartışmalar çocuğun önünde yapılmamalı, anne-baba aynı fikirde görülmelidir. Aksi halde çocuk kendi isteğine en yakın ebeveyne uyacak, belki ödevini yapmamayı ya da ertelemeyi seçebilecektir.

Çocuk arada bir ödevini yapmak istemeyebilir. Bu durumdaki öğrenci yaptığı davranışın sonucu ile karşılaşmalı, bu durumda çocuğu zorlamak yerine, öğretmeni ile işbirliğine girerek ödevini yapmaması sonucunu okulda yaşamalıdır. Bu konuda cezalar vermek yerine, davranışının sonucu ile çocuğu karşılaştırmak daha yerinde olur.

Çocuğa ödev yapma alışkanlığı nasıl kazandırılır?
Anne-babalar öncelikle çocuğun kendi hareketlerinin sorumluluğunu kendisine bırakmakla ve ev ödevlerinden kendisinin sorumlu olması gerektiğini öğretmekle işe başlayabilirler. Birinci sınıftan itibaren anne-baba, tutumlarıyla ödev sorumluluğunun kendisiyle öğretmen arasında olduğunu anlatmalıdır. Bu konuda çocuğu sürekli uyarmak, cezalandırmak yersizdir. Çocuk istemedikçe ödevine karışılmamalı ve denetlenmemelidir. Anne-babalar, öğretmenin çocuğu kendi başına çalışmaya yöneltme konusunda gösterdiği çabalara yardımcı olmalı ve uygulamalıdırlar. Okula yeni başlayan çocukların düzenli bir okul yaşamı ve ödev alışkanlığına sahip olabilmeleri için anne- babaların yardımlarına ve düzenlemelerine ihtiyaç duyabilirler. Anne- baba öğretmenin de yardımıyla çocuklarına bir plan hazırlayabilirler.

Öğretmenler, verdiği ödevlerin çocuk için çekici olmasına, bilgi, görgü ve yeteneklerine orantılı olmasına özen göstermelidirler.

Ödev yapma alışkanlığının kazandırılmasında ayrıca zaman ve uygun bir yerin bulunması da çocuk açısından çok önemlidir. Tutarlı ve sabit bir zaman seçilirse çocuğun iyi ödev alışkanlıkları geliştirmesi daha kolay olmaktadır. Ödev saati olarak gün içinde çok geç olmayan, daha erken bir saat seçilebilir. Daha sonra yapacakları güzel işler için zamanlarının kalmış olması onların ödevlerini tamamlamada yüreklendirir.

Ödev yapılacak yer aile üyelerinden uzak, ayrı ve sessiz bir yer olmalıdır. Çocuğun dikkatini dağıtacak şeylerden uzak olması gerekmektedir. Kimi çocuk ödevini yaparken bir büyüğünün yanında bulunmak isteyebilir. Bu kişi onunla ilgilenmeyebilir ancak yanında bulunabilir.

Her şeyden önemlisi, çocukların gelişimi anne-babaları tarafından yüreklendirilmeli, daha iyisini yapmaları için olumlu bir dil kullanmaları gerekir. Eleştirilmeye alışmış olan çocuklar ilerleme kaydedemez. Aksine geriler veya ders yapmama konusunda diretirler. Anne-babalar, çocuklarını övmekten, geliştiklerini fark ettiklerini belirtmekten çekinmemeliler. Böylece çocukların motivasyonu daha da artacaktır.

Psk. Merve Tepeli Yürüten