Televizyon dünyasının önemli isimlerinden Nurseli İdiz, bipolar duygu durum bozukluğu yaşıyorum demesi üzerine gözleri "BİPOLAR" hastalığına çevrildi.
Manik depresif bozukluk' olarak da bilinen Bipolar bozukluk, iki uçlu mizaç bozukluğu olarak da tanımlanıyor.
'Evliliğe Gelince' adlı oyunun Elazığ'daki gösterimine gitmeyen ve rol arkadaşı tarafından eleştirilen Nurseli İdiz'in bipolar duygu durum bozukluğu yaşadığı ortaya çıktı.
Psikiyatride tanımlanmış yüzlerce hastalık var. Bunlardan biri de halk arasında 'Manik depresif bozukluk' olarak bilinen 'Bipolar Bozukluk'.
BİPOLAR BOZUKLUK NEDİR
Hastalık 'İki Uçlu Mizaç Bozukluğu' olarak da anılır. Burada kişi çok farklı bir hal içine girer. Kişi kendini kraliçe hisseder. Kültüre göre kimi kendini mucit sanırken kimi de evliya, peygamber olarak görür. Aşırı harcama yaparlar. Tüm varlıklarını birden satabilirler. Hem de yok fiyatına. Toplum kurallarına uyan bir kişi iken birden gecelerin ve eğlencelerin adamı oluverir. Beklenmedik ani evlenmeler ya da kontrolsüz cinsel ilişkiler de yaşayabilirler.
Bipolar hastağı, belirtileri, tedavisi ve risklerini NP GRUP Memory Center Nöropsikiyatri Merkezi'nden Psikiyatri Uzmanı Dr. Funda Güdücü Sağır ile konuştuk.
Güdücü;
İKİ DUYGU HALİ YAŞANIR
Bipolar bozukluk veya iki uçlu bozukluğa halk arasında manik depresif deniliyor. İki uç derken duygulanımın tamamen birbirine zıt durumda olduğu kliniği anlatır. Depresif uçta iken hasta çökkündür. Mutsuzdur.
Manik uçta ise aşırı coşkulu ve enerjik olur. Sadece depresyon atakları olan ya da atağı olan ise unipolar depresyondur. Mani sırasında kişinin zengin bir davranışsal dışa vurumu vardır. Bu renkli tablonun kültürle ilişkisi olmadığı söylenemez. Ahlaki açıdan katı çerçeveleri olan toplumlarda hastalık nedeniyle kontrol mekanizmasının devre dışı kalmasından dolayı daha önce baskılanmış dürtüler daha belirgin olarak ortaya çıkar. Yetiştiği çevre, aldığı eğitim içgörünün gelişmesi açısından da önemlidir. Yine narsisistik yapılanması olanlarda büyüklenme hezeyanları daha yoğun olabilir.
MANİK ATAK İÇERİSİNDEKİ KİŞİ YAPTIĞININ FARKINDA OLMAZ
Bazı hastalar tam mani dönemine girmeden önce uyku düzenindelki bozulma ya da düşünce hızında artış olur. Coşkulu bir duygulanım ile hastalığın başlayacağından haberdar olurlar. Ancak şiddetli bir manik atak içerisinde iken yaşadıklarının farkına varmaz. Peygamber olduklarına, dünyayı yönettiklerine inanırlar. Çevresindekileri de inandırmaya çalışırlar. Büyük borçların altına imza atarlar. Ancak yakınları vasıtasıyla tedavi için gelirler.
ÇABUK DOST EDİNİR BOL PARA HARCARLAR
Zararlı davranışlar kendine de olabilir çevresine de. Çok çabuk dost edinirler. Kefil olup milyarlarca borçlanabilir. Bol bol alışveriş yaparlar. Elindekileri çevreye dağıtabilirler. Evli olsa dahi aşık olup cinsel münasebetleri olabilir. Önce kişilik yapısı hiç bunlara müsaade etmediği halde bile bunları yapabilirler. Daha sonra pişmanlık duyacağı durumlar yaşayabilir. Ani öfke ve düşmanlık duygularına kapılabilirler. Saldırganlık gösterebilirler. Tüm bunların maddi ve manevi birçok yıkıcılığı vardır kişiye.
KONTROLSÜZ ARAÇ KULLANIRLAR
Hastalık sürekli aktif olan bir durum değildir. Stabil bir duygulanım döneminde hayatının gerektirdiği her şeyi yapabilir. Ancak manik döneme girdiğinde kontrolsüz araç kullanabilirler. O nedenle hem kendileri hem de çevrelerinin dikkatli olmasını öneririm.
MANİ DÖNEMİNDEKİ İŞ ADAMI DİKKAT ETMELİ
İş adamının bu dönemde önemli kararlar alması sağlıklı olmaz. Bunu önermeyiz. Kişi büyüklenmeci hezeyanlarla hiç yapamayacağı işlere kalkışabilir. Devlet başkanı, dünyayı kurtaran adam olmayı amaçlayabilir. Bu amaçlar doğrultusunda ciddi maddi kayıplara uğrayabilirler. Hiç ilgilenmedikleri alanlarda yatırım yapmaya teşebbüs edebilirler. Sonrasında pişman olacakları yola girebilirler. Bu zararlara uğramamaları için mani dönemlerinde bağlayıcı kararlar gerektiren, mali gücü gerektiren önemli kararlar almamaları yerinde olur.
MANİYE GİRENİN DÜŞÜNME VE KONUŞMA HIZI ARTIYOR
Maniye girerken düşünce hızının arttığı, konuşmalarının hızlandığı, ses tonunun yükseldiğini görebiliriz. Hiç yorulmadıklarını ifade ederler. Uyku düzenleri bozulmuştur. Gece uyanık kalmaya çalışırlar. Bu işaretler ciddiye alınmalıdır.
YAKINLARA DA İŞ DÜŞÜYOR
Kişi koruyucu tedavi altında dahi olsa bu bulguları gösteriyorsa mutlaka hekimiyle görüşülmelidir. Kişi başlangıcı fark etmeyebilir. Bu durumda yakınlarının önlem alması gerekir.
ALKOL VE MADDE KULLANIMI OLABİLİR
Bu dönemde sonuçlarını değerlendirmeksizin dürtüsel davranışlar olabilir. Alkol ve madde kullanımı da olabilir.
GÖSTERİ SANATIYLA UĞRAŞAN BU TABLOYA DAHA YAKIN
Bazen hipertimik mizaçlı kişiler hipomanik bir tablo sergilerler. Hareketli, enerjik, hızlı düşünüp uygulayan bu kişiler bazen bu tabloya benzeyebilirler.
KENDİLERİNİ KRAL, KRALİÇE SANARLAR
Bu dönemde çok renkli fantezileri olur. Ancak bunları çoğu kez gerçeklikten ayırmakta güçlük yaşarlar. Kendilerini bir ülkenin kraliçesi sanırlar. Dünyanın en zengin adamı olarak görebilirler. Bu derece absurd hayalleri olmayanlar bu dönemde hayal güçlerini yaratıcılığa dönüştürebilirler.
CANLI VE RENKLİ RÜYALAR GÖRÜRLER
Manik dönemde oldukça canlı ve renkli rüyalar görülebilir. Hatta bazı çalışmalarda manik atak öncesi dönemde rüyaların canlanması ile hastalığın habercisi olabileceği savunulmuştur.
UYKU DÜZENSİZ SEYREDER
Manik dönemde uyku oldukça azalmış, uykuya olan ihtiyaç azalmıştır. Depresif dönemde de uykusuzluk olabilir ancak manik dönemde olduğu gibi canlı ve enerjik bir duygulanım yoktur.
PEYGAMBER, ALİM OLABİLİRLER
Kişi bu dönemdeyken kendini her türlü üstün nitelikli şahıs özelliklerinde görebilir hiç dini uğraşları yokken peygamber, evliya oluverir. Hiçbir eğitimi yokken yönetici veya mucid olabilirler.
BENZEŞTİĞİ HASTALIKLAR VAR
Bazı beyin hasarlanmalarında benzeri tablolar olabilir. Özellikle beynin ön alanında oluşan değişikliklerle manik belirtiler olabilir. Dezorganize şizofrenide de benzeri durumlar olur.
GENÇ YAŞLARDA BAŞLAR
Genellikle genç yaşlarda başlangıç gösterir. 20 yaş civarıdır bu. Ailede bipolar bozukluk öyküsü bulunması bu tanıyı kuvvetlendirir. Hastalar ortalama yaşamları boyunca 8-10 atak geçirirler. Bazen daha fazla sayıda atakta olabilir. manik atakla deprseif atak arasında bazen geçişler de olur.
KADINLARDA DAHA FAZLA GÖRÜLÜR
Kadın ve erkek arasında bipolar bozukluk açısından farklılık yok ancak epizodlar cinsityete göre farklılık gösterir. Erkeklerde genellikle manik epizodla başlar ve sonrasında da bu epizodlarla devam eder. Kadınlarda da depresif epizodlar daha sıktır.
HASTANIN YATMASI GEREKEBİLİR
Manik atak sırasında olumsuz psikososyal sonuçları önlemek amaçlı antipsikotik tedaviyle beraber kontrol altında tutulması güç ise yatarak tedavi altına alınır. Atakların sıklığı ve şiddetini kontrol altına alabilmek için deduygudurum dengeleyici ilaçlar uzun süreli olarak tedaviye eklenir.
Hafif şiddette seyreden manik ataklarda, psikososyal yıkım olmadığı takdirde ayaktan da tedavi edilebilir. Yine hafif şiddette mani durumunda ilaç tedavisi yanı sıra psikoterapi yapılabilir.
HASTA YAKINLARINA ÖNERİLER
Hastalığın başlamasını en iyi yakınları gözleyecektir. Gözlemlerini hekimle paylaşmaları gerekir. Bipolar bozukluğun tedavisi uzundur. Hastanın iyi olduğu dönemlerde koruryucu tedaviyi bozucu tutumlar içine girilmemesi aksine hastanın tedaviye uyumunu güçlendirici davranılması gerekiyor. Günlük aktivitelere katılımlarının desteklenmesi, uyku ve uyanılıklarının düzenlenmesinin sağlanması gereklidir.
Şaban ÖZDEMİR / MCATURK.com