Saldırganlık ve cinsellik, her insanda var olan yıkıcı dürtülerdir. Bu dürtüler kişi tarafından baskı ya da kontrol altına alınmalıdır. Peki, bu dürtüler baskı altına alınmasaydı herkes cinselliğini ya da saldırganlığını rahat bir şekilde sergileyebilseydi ne olurdu? Freud: “Eğer insanlar bu enerjilerini rahatça boşaltabilselerdi psikolojik sorunları da olmazdı” der ve ekler “Uygarlığın bedelini nevrozla öderiz.”
Peki nedir bu nevroz? Kimdir bu nevrotik kişiler?
Nevrotik davranışlar sergileyen kişiler, yetersizlik ve eksiklik duyguları içindedir. İçinde bulunduğu anksiyete yaratacak durumu çözmek yerine ondan kaçmayı tercih eder. Kendi görüşlerine ters düşen davranışları kabul etmez, benmerkezci olduğu için yakın ilişki kuramaz. Bunlar gibi daha birçok özellik sayılabilir. Ama asıl konumuza gelecek olursak nevrotik insan “aşk”ı nasıl yaşar?
Nevrotik kişinin yetersizlik duygularından kurtulması için sevgiye, kabul görmeye çok fazla ihityacı vardır. Ancak bu ihityaç arttıkça reddedilme korkusu, alınganlık artar. Bu nedenle kişi, bu ihtiyacını görmezden gelir. Ama bu, nevrotik kişilerin karşı cinsle ilişki yaşamayacağı anlamına gelmez. Elbette ki yaşayacaklardır ama nasıl?
Bu kişiler hiçbir şeyin kontrolünü elinden bırakmak istemez. Oysa “aşk” aslında bir bakıma kontrol kaybı değilmidir? Hem de bu kayıp, kendi kontrolümüzün kaybıdır. Tabii ki de, nevrotik kişiler bununla yüzleşmek istemezler. Eğer karşı cinse aşık olduklarını, onları sevmeye başladıklarını fark ederlerse ya kendilerini geri çekerler ya da itici davranışlarda bulunurlar. Çünkü aşık olmak kontrolü kaybetmektir. Çevrelerine karşı hep katı görünürler, oysa içleri sevgiye açım diye bağırır.
Nevrotik insanın çocukluğunda sevgi ihtiyacı yeterince karşılanmadığından, yetişkin yaşamda düşmanca duygular ön plana çıkar. Ama bu duyguyu saklamasını çok iyi bilirler, çünkü eğer düşmanca tavırlar sergilenirse sevgi umudu tümden yok olacaktır. Buna karşılık saldırgan ve düşmanca duygular nedeniyle, gösterilen sevgiye karşılık veremezler ve bunun sonucunda da suçluluk duyguları gelişir. İşte bu döngü içinde gidip gelir nevrotik kişi.
Güç kazanma istemi hiç bitmeyen bu insanlar, ilişkilerinde de güç problemi yaşarlar. Güçsüzlüğü küçümserler ve güçsüz biriyle beraber olmak istemezler. Ancak güçlü olma isteği, onların kendinden güçlü biriyle beraber olmalarını da engeller.
Aşk onlar için güç kaybetmektir. Körü körüne aşık olmak “aptallıktır”. Bu nedenle ilişkilerini hep yüzeysel yaşarlar. Ne yazık ki bununla da övünürler. Bazıları bir kaç kişiyle aynı anda beraber olmayı, karşısındakini aldatmayı güçlü olmak zanneder, bazıları da karşısındakine her dediğini yaptırmayı… Aşk’ın en iyisine sahip olmak isterler ama bunun için çaba harcamazlar.
Biliyorum aşk zordur. Ama nevrotiklerle daha zordur…