Psk. Dan. Şenol YİĞİT / Aktüel Psikoloji
Sosyal ve ruhsal açıdan dengeli çocuklar yetiştirmenin bir yolu da ailelerin birden fazla çocuğa sahip olmasıdır. Fakat birden fazla çocuklu ailelerde karşılaşılan bazı sıkıntılar ebeveyni endişelendirmektedir. Bu sıkıntıların başında kardeşlerin birbirlerini kıskanmaları gelmektedir
Kıskançlık duygusu kişinin kendisine gösterilen sevgiyi başkalarıyla paylaşmak istemeyişinden kaynaklanmaktadır. İlk çocuk kendisine gösterilen sevgiyi aileye yeni birinin katılımıyla kaybolacağını düşünmektedir. Uzmanlar tarafından normal sayılan bu durumun çocuğu rahatsız eden tutku haline dönüşmesi neticesinde; kendisine, kardeşine ve başkalarına zarar verici davranış bozuklukları ortaya çıkabilmektedir.
Kardeş kıskançlının belirtileri
- Çocuğunun davranışlarında önceki gelişim evresine oranla gerilemeler (Konuşması güzelken bebeksi konuşmalara özenir olması,hiç yapmazken birden altını ıslatmaya başlaması, yemeğini kendisi yiyebilirken artık annesinin ve babasının yedirmesini istemesi. Kendi odasında yatarken artık anne ve babasıyla aynı yatakta yatmak ister hale gelmesi, bebekken yaptığı gibi birden parmak emmeye başlaması gibi davranışlar.)
- Düşmanca duygu ve davranışlar ( kardeşini uyurken uyandırması, seviyor gibi gösterip canını yakması, yere düşürmesi gibi davranışlar)
- Kardeşi hiç yokmuş gibi davranma
- Psikosomatik bozukluklar gözükebilir.
- Yemek yeme ve uyku düzenleri bozulabilir.
- Kardeşine karşı abartılı sevgi gösterimi ve aşırı koruyucu rol üstlenebilir.
Ebeveynler kardeş kıskançlığıyla başa çıkmak için neler yapabilirler.
- Kardeşler arası kıskançlığın doğal bir duygu olduğu bilinmeli
- Doğum öncesi bebek ile ilgili hazırlıklarda abartıya kaçmamalı.
- Çocuk eve yeni bir üyenin geleceği, bu yeni misafirin ihtiyaçlarını karşılayacak kişilerin, anne ve babası olduğu. Bazı zamanlarda da abla yada ağabey olarak kendisinden yardım istenebileceği yönünde psikolojik olarak kardeşe hazırlanmalı
- Ebeveyn, kardeş kıskançlığı duygusuyla savaşmak yerine, çocuğa bu duygusunun kabul edilebilir olduğunu ve nasıl baş edeceğini öğretilebileceğini akıllarından çıkarmamalılar
- Çocuğa kardeşi ile ilgili küçük de olsa sorumluluklar verilmeli.
- Yeni doğan ya da ufak çocukla ilgilenmekte abartıya kaçmayın.
- Aile içi birlikteliği artırıcı etkinliklere yer verilmeli
- Anne ve babanın çocuğuna karşı söylediği sevgi sözcüklerini davranışları da desteklemeli.
- Çocuğun yanında diğer kardeşe aşırı ilgi ve sevgiden kaçınılmalı
- Çocuğunuzun yaşının üstünde bir olgunluk göstermesini beklemeyin.
- Kardeşler arası kıyaslamalar yapmayın.
- Kardeşi olduktan sonra çocuğu kreşe veya okula göndermek doğru değildir. Çocuk, evden ayrılmasının nedeni olarak kardeşini görebilir.
- Nasıl ki ev işlerin de işbölümü yapılıyorsa, çocuklar la ilgilenmede de iş bölümü yapılmalı, anne yeni doğan bebekle ilgilenirken baba da büyük çocukla ilgilenmeli
- Kıskançlığa dayalı olarak ortaya çıkacak kardeşler arası şiddete verilecek tepkilerde aşırıya kaçmamalı. Ebeveyn tarafından verilecek aşırı tepkilerle çocuktaki kıskançlık, kin ve nefrete dönüşebilir
- Kardeş kıskançlığı ile baş etmek için çocuğun duygularıyla yüzleşmesini sağlayın. Çocuk duygularıyla yüzleştiğinde ve bunu aktardığında, sizin de gereken davranışı göstermeniz ve önlem almanız kolaylaşır
- Anne ve baba çocukların yaşayabileceğini düşündüğü kardeş kıskançlığı endişesi ile çocuğuna karşı “Kardeşini seversin, zarar vermezsin değil mi” , “kardeşine iyi davranırsan seni çok seveceğiz” “kardeşine zarar verirsen Allah seni yakar” gibi uyarıcı ifadelerden kaçınılmalı.