Uğur İlyas Canbolat / HÜRRİYET
Karaciğer hastalıkları toplumda çokça yaşanıyor. Çeşitleri olan rahatsızlık… Bu konuda yeterince bilgi sahibi miyiz sorusuna ne yazık ki olumlu yanıt veremiyoruz. Kültürel boyutunun olduğu karaciğer rahatsızlıkları enfeksiyon riskleri de taşıyor. Alkol tüketimi bu hastalıkta başta giden bir öneme sahip. Bozulmuş organlara sahip olan insanlarda duygu durum sorunları yaşandığı gibi nakil konusunda da benzer zorluklar söz konusu olmaktadır. Organ retti de yine çok yaşanan bir durum. Memory Center Nöropsikiyatri Merkezi'nden Konsültasyon Liyezon Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Kemal Arıkan Hürriyet Gazetesinden Uğur İlyas CANPOLAT'ın bu konudaki sorularını cevapladı.
-Önce bize karaciğerin vücuttaki yerini anlatır mısınız? Nedir fonksiyonları?
Karaciğer vücudun fabrikasıdır. Yağ, şeker, protein ve diğer maddelerin metabolizmasında önemli rol alır. Ayrıca arıtma tesisi olarak da görev görür. Örneğin amonyağın elimi, ne edildiği yer karaciğerdir.
- Karaciğer hastalıkları nelerdir?
Çok sayıda karaciğer hastalığı vardır. Ama tümden iflas etmiş haline siroz denir.
- En çok ülkemizde görülenleri hangileridir?
Herhalde en sık görülen karaciğer hastalığı enfeksiyonlara bağlı olanlar olsa gerekir. Örneğin hepatit B bunlardan birisidir.
- Bu hastalıkta sosyodemografik yapının etkisi var mıdır ya da ne kadardır?
Tüm enfeksiyon hastalıklarında olduğu gibi sosyo-kültürel düzey düştükçe hastalık riski artmaktadır.
- Maskeleme söz konusu mudur? Sinsi bir şekilde mi ortaya çıkar her zaman yoksa birden görülen vakalarda var mıdır?
Karaciğer hastalıkları genellikle sinsi seyir izler. Ama fulminan hepatit dediğimiz olgu aniden ortaya çıkabilir.
- Majör depresyon yaşayanlarda daha çok görüldüğü bilgisini doğrular mısınız?
Karaciğer hastalıkları çeşitli psikiyatrik bozukluklara yol açar. Bunlardan birisi major depresyondur.
-Bedensel bir hastalık olan karaciğerin psikiyatri dalı ile olan bağlantısını açıklar mısınız?
Yakından ilişkisi vardır. Karaciğer hastalıkları çeşitli nörotransmitterlerin beyin konsantrasyonlarını etkilemek suretiyle hemen her türlü psikiyatrik tabloyu taklit edebilir.
- Bulgularda benzerlikler var mıdır? Hekimin dikkatini neler çeker?
Organik bulgu yoksa hekimin dikkatinden kaçabilir.
-Aşırı alkol tüketiminin karaciğer hastalığındaki etkisi konusunda neler düşünüyorsunuz?
Çok yakından ilişkisi vardır. Alkol karaciğer üzerinde çeşitli mekanizmalarla toksik etkiye sahiptir.
-İlaç kullanımındaki fazlalıkların da etkisi var mıdır bu hastalıkta?
Bilinçsiz ilaç kullanımı karaciğer hastalıklarına maalesef yol açabilmektedir.
-Hepatit B ve C psikiyatrik hastalıkları tetikleyici midir?
Evet.
- Karaciğer hastalığında en çok görülen psikiyatrik tablolar hangileridir?
Depresyon, mani, demans, deliryum, psikoz.
- Hem psikiyatrik tablo içinde olan hem de karaciğer hastalığı yaşayan kişi hangi disiplinler ile nasıl tedavi edilmeli?
Elbette hem hepatolog hem de psikiyatrist tarafından takip edilmelidir.
- Bozulmuş bir organa sahip olmak kişinin psikolojisini nasıl etkiliyor?
Ciddi eksiklik duygusuna yol açar. Kendilik hasarı görür.
-Karaciğer hastalığında kişinin davranışlarında ne gibi farklılıklar gözlenir? Bu dışarıdan fark edilir mi?
Gün içerisinde değişen bir mizaç değişkenliği, unutkanlık, dikkatsizlik ve kişilik değişimi önemli ipuçları arasındadır,
-Karaciğer hastalıkları kadın erkek hormonlarını etkiler mi?
Evet.
-Bunun kişideki tezahürleri nasıl görülür?
Hormonal süreçlerin aksaması ile birlikte o hormonun az ya da fazla bağlı olarak psikiyatrik bulgular ortaya çıkar. Sinirlilik tüm bunların ortak paydasında yer alır.
-Karaciğer hastalarında psikiyatrik semptomlar görüldüğü gibi nörolojik bulgulara da rastlanır mı?
Evet. Tremor, asterksis vb nörolojik arazlara sık rastlanır.
- Karaciğer nakli konusundaki görüşünüz nedir?
Bence etik ilkelere uygun davranıldıkça yararlı bir uygulamadır. Destekliyorum.