İyileşme Odaklı Bilişsel Terapi (CT-R) Nedir?
Aaron Beck'in bilişsel modeline dayanan İyileşme Odaklı Bilişsel Terapi (CT-R), ciddi ruh sağlığı sorunları olan bireylerde güçlenmeyi, iyileşmeyi ve dayanıklılığı desteklemeyi amaçlayan bir tedavi yaklaşımıdır. CT-R, iyileşme hareketinin ilkelerini ve ruhunu somutlaştırarak, bireylerin anlamlı özlemler geliştirmesine ve arzuladıkları yaşam biçimini gerçekleştirmelerine odaklanır. Psikoz için Bilişsel Davranışçı Terapiden (CBTp) genişletilmiş bu yöntem, adaptif yaşam biçimlerini harekete geçirmeyi ve bireyin güçlü yönlerini ortaya çıkarmayı hedefler.
CT-R ve CBTp Arasındaki Farklar
CT-R, Psikoz için Bilişsel Davranışçı Terapiye (CBTp) yakın bir yaklaşım olsa da farklılıklar göstermektedir:
CBTp: Temelde semptomları azaltmaya ve bireyin yaşam kalitesini artırmaya odaklanır.
CT-R: Semptomlardan ziyade bireyin arzuladığı yaşamı tanımlamaya ve bu yaşamı gerçekleştirme yollarına odaklanır. Güçlendirici müdahaleler ile bireylerin zorluklarla başa çıkması ve yaşam amacına yönelik hedeflerine ulaşması desteklenir.
CT-R, özellikle motivasyon eksikliği, sınırlı sözel ifade becerileri, yoğun semptom sunumu ya da tedaviye katılımı engelleyen diğer faktörler nedeniyle geleneksel tedavi yöntemlerinden faydalanamayan bireyler için özellikle uygundur.
CT-R Kimler İçindir ve Bu Kışıler Hangi Zorluklarla Karşılaşır?
CT-R, ciddi ruh sağlığı sorunları olan bireyleri hedef alır ve bu bireylerin aşağıdaki zorluklarla başa çıkmasına yardımcı olur:
Motivasyon eksikliği
Başkalarıyla iletişim ve bağlantı kurmada zorluk
Halüsinasyonlar (sesler vb.)
Anlaşılması zor inançlar
Saldırgan davranışlar
Kendine zarar verme
Travma etkileri
Ruh sağlığı sorunlarını kabullenme konusunda direnç
CT-R, bireyin bu zorlukları ne kadar uzun süredir yaşadığından bağımsız olarak, iyileşmenin her zaman mümkün olduğu fikrine dayanır.
CT-R için Ampirik Destek
CT-R, özellikle motivasyon eksikliği ve sosyal katılım zorluğları yaşayan bireylerin iyileşmesini desteklemek amacıyla geliştirilmiştir. Paul Grant ve Aaron Beck, yenilgici performans inançları (örneğin, "Küçük bir risk almak aptallıktır" gibi) ve asosyal inançların (örneğin, "Yalnız kalmayı tercih ederim" gibi) bireylerin motivasyonunu ve sosyal katılımını olumsuz etkilediğini göstermiştir. CT-R, bu olumsuz inançları devre dışı bırakmak ve daha uyumlu inançları etkinleştirmek üzerine odaklanmıştır.
Yapılan randomize kontrollü bir çalışmada, CT-R'nin topluma katılım, motivasyon ve pozitif semptomları iyileştirme açısından standart tedavilere göre daha etkili olduğu bulunmuştur. Bu etkiler, tedavi bittikten sonra 6 ay boyunca korunmuştur. Dahası, bireylerin hastalık sürelerinden bağımsız olarak kazanımlar elde edilmiştir.
CT-R'nin Uygulama Alanları
CT-R, bireysel ve grup temelli ortamlarda uygulanabilir ve şu tür ortamları kapsar:
Toplum ekipleri
Mobil kriz ekipleri
Hastaneler (akut ve uzun dönem birimler)
Hapishane yönlendirme ekipleri
Destekleyici konutlar
Ayakta tedavi merkezleri
Gaziler idaresi
Toplum ruh sağlığı merkezleri
CT-R'nin Tedavi Süreci
Adaptif Modun Etkinleştirilmesi:
Müzik dinleme, yürüyüş yapma, yemek yeme gibi keyifli etkinliklerle bireyin en iyi haline erişimi sağlanır.
Pozitif inançlar ve duygular desteklenir, bireyin bağlantı kurma ve güven geliştirme becerileri artırılır.
Hedef Belirleme:
Bireyin yaşam amacına uygun kişisel hedefler belirlenir.
Arzuların altında yatan anlam (örneğin, insanlara yardım etme arzusu) ortaya çıkarılır.
Olumlu Eylem:
Bireyin günlük hayatta anlamlı etkinliklere katılması teşvik edilir.
Bu deneyimler sırasında umut ve inançları pekçok kez tekrar çağırılarak adaptif mod baskın hale getirilir.
Dayanıklılık ve Güçlenme:
Zorluklar karşısında bireyin olumlu inançlarının pekçok kez desteklenmesi sağlanır.
Başarı hissi ve dayanıklılık artarken bireylerin hayallerine ulaşma isteği kuvvetlenir.
Sonuç
CT-R, ampirik desteğe sahip, bireyin potansiyeline ve umutlara odaklanan, kişi merkezli bir terapi yaklaşımıdır. Bu yöntem, ciddi ruh sağlığı sorunları olan bireylerin güçlenmesini ve yaşamak istedikleri hayatı aktif bir şekilde deneyimlemelerini sağlamaktadır.
İçerik Kaynağı: https://beckinstitute.org/blog/what-is-recovery-oriented-cognitive-therapy-ct-r/
Kaynaklar
- Grant PM, Beck AT. (2009). Defeatist Beliefs as a Mediator of Cognitive Impairment, Negative Symptoms, and Functioning in Schizophrenia. Schizophrenia Bulletin, 35(4), 798–806.
- Grant PM, Beck AT. (2010). Asocial Beliefs as Predictors of Asocial Behavior in Schizophrenia. Psychiatry Research, 177, 65-70.
- Grant PM, Huh GA, Perivoliotis D, Stolar NM, Beck AT. Randomized Trial to Evaluate the Efficacy of Cognitive Therapy for Low-Functioning Patients with Schizophrenia. Archives of General Psychiatry, 69(2), 121-127.
- Grant PM, Bredemeier K, and Beck AT. (2017). Six-Month Follow-Up of Recovery-Oriented Cognitive Therapy for Low-Functioning Individuals with Schizophrenia. Psychiatric Services, 68(10), 997-1002.
- Grant PM, Beck AT, Inverso E, Brinen AP, Perivoliotis D. (2020). Recovery-Oriented Cognitive Therapy for Serious Mental Health Conditions. Guilford Press.