Düşmanlık, öfke, engellenme, taklit, korku, yüksek testosteron ve pekiştirme gibi sebep ve kaynaklı olabilen karşısındakine zarar vermeyi, onu durdurmayı ya da kendini korumayı hedefleyen sözlü, fiziksel ya da sembolik davranışlardır. Uzman Klinik Psikolog Fundem Ece Kaykaç konu hakkında önemli bilgiler verdi.
Saldırgan davranış, araç olarak saldırganlık ve düşmanca saldırganlık olarak ikiye ayrılır. Araç olarak saldırganlık daha çok koruma içerse de düşmanca saldırganlık zarar vermeyi amaçlar.
Saldırganlık doğuştan mı gelir?
Saldırganlık eğilimi ile ilgili psikolojide geliştirilen pek çok yaklaşımın yorumu mevcuttur.
Saldırganlığın doğuştan gelen görüşü savunan Freud, saldırganlığı insanı yöneten ve insan ve hayvan doğasında genetik kökenli gelen iki temel içgüdü olan yaşam içgüdüsü ve ölüm içgüdülerinin dışa vurumu olarak tanımlamaktadır. Saldırganlığın olmadığı durumda saldırgan enerjinin birikmesi ve ruhsal sıkıntıya sebebiyet vereceğinden yararlı olduğu görüşndedir. Saldırganlık içgüdüsünün ölüme hizmet ettiğini savunan Freud’un tersine yine içgüdüsel kuramın savunucularından Lorenz, saldırganlığın yaşama hizmet ettiğini ileri sürmüştür. Saldırganlığın her ikisinin görüşüne göre de dış uyaranlardan beslenmesi gerekmez.
Sosyal psikolojinin ilgilendiği saldırganlık davranışının oluşumu ve altında yatan nedenlere bakıldığında kişiyi saldırganlığa iten nedenlerin içsel nedenlerden çok dışsal nedenlere bağlı olduğu görüşüdür. Saldırganlık çevre ve bireyin ilişkisi nedeniyle gözlem ve taklit yoluyla öğrenilir. Saldırganca tepkilerin pekiştirilmesi kişinin bu tepkileri tekrarlaması ve saldırganlığı güçlü bir davranışa döndürmesine neden olur.
Ödüllendirme dışarıdan gelebildiği gibi aynı zamanda kişinin içinden gelen gerilim ya da kaygıdan kurtulma ve yaşanan doyum gibi de oluşabilir. Bandura ve soyal öğrenme kuramcıları saldırganlığın öğrenilen bir davranış olduğunu savunduklarından saldırganlığın ortadan kaldırılması konusuna da yaklaşımları daha iyimserdir. Saldırganlığın yerine başka bir olumlu davranışı yeniden öğrenme yoluyla konulabileceğini ileri sürmektedirler.
Saldırganlığı ortaya çıkaran bir diğer neden ise hayal kırıklığı olabilir. Kişinin amacına ulaşması yolunda karşısına engellemeler çıkabilir. Bu durumda saldırgan davranışlar sergilenebilir. Engellenme duygusunun beklenmedik olması ise saldırganlığın artışına sebep olur. Fakat engellenmenin olmadığı durumda da saldırganlık görülmesi engellenmenin tek sebep değil arttırıcı olduğunu göstermektedir.