Dünyada ortalama olarak her 3 saniyede 1 kişi intihar girişiminde bulunmakta; her 40 saniyede 1 kişi intihar sonucu yaşamını yitirmektedir.
İntihar, insanlık tarihi kadar eski toplumsal bir olgudur. İntiharın toplumsal bir olgu olarak ele alınmasının sebebi intihar eylemini gerçekleştiren kişinin yakın çevresi, eyleme tanıklık eden/etmeyen kişilerin de bu eylemden direkt ya da dolaylı olarak etkilenmesidir.
Ölüm kararı, karmaşık ve çok yönlü bir harekettir (Fremauw ve ark., 1990; Hendin, 1982; Holinger, 1987; National Center for Health Statistics, 1988; Wright, 1982). İntihar eylemini gerçekleştiren kişinin içsel süreçleri toplumsal faktörlerden bağımsız değerlendirilemeyeceğinden intihar üzerine yapılacak her tanım yetersiz kalacaktır.
İntiharı tanımlamaya çalışmak yerine intihar hakkında yanlış bilinenleri tanımak ve bazı istatistiklerden yola çıkarak intihar hakkındaki gerçekleri öğrenmek tüm ülkelerdeki ölümlerin ilk 10 nedeni arasında sayılan intihar hakkında çok yönlü bir bakış açısı kazanmamızı sağlayacaktır. İntihar eylemini gerçekleştiren kişi/kişileri, yaşamını devam ettirme çabası içinde olan insanların anlaması bu şekilde daha mümkün hale gelecektir.
İntihar Hakkında Bazı Mitler
Fremouw ve ark. İntihar hakkında yanlış bilinenleri ve doğruları şu şekilde sıralamıştır:
İntihardan bahseden kişiler bunu yapmazlar!
DOĞRU: İntihar edenlerin dörtte üçü yakınlarına ciddi ya da alay ederek –yardım amaçlı ya da değil- intihar niyetlerinden bahsetmişlerdir.
İntihar uyarmadan yapılır!
DOĞRU: Daha önceki mitin doğru ifadesinden de anlaşılacağı gibi kişiler intihar etmeden önce sözlü ya da davranışsal ifadelerle intihara yönelik sinyaller vermişlerdir.
Sadece belli bir sınıfa ait insanlar intihar ederler!
DOĞRU: Bütün sosyo-ekonomik sınıflardaki insanlar intihar eder.
İntihara iten sebepler önceden tesbit edilebilir!
DOĞRU: intihar eden kişinin neden intihar ettiğini asla bilemeyiz. Maddi sıkıntılar sonrasında intihar eden kişi için tek sebep maddi sıkıntı olmayabilir.
Bütün intihar edenler depresyondadır!
DOĞRU: Hayatını sona erdiren bir çok kişi depresyonda değildir; bazıları kendileri ile barışık ve sakindirler.
Duygusal durumdaki düzelmenin anlamı intihar riskinin azalmasıdır!
DOĞRU: Depresif hastalar canlılıkları artmaya ve enerji düzeyleri gelişmeye başladığıktan sonra intihar eder.
İntihar eğilimli kişiler açıkça ölmek istiyorlardır!
DOĞRU: İntihar edenlerin çoğu kendi ölümleri konusunda kararsız olduğu görülmüştür. Bir çok insanın intihar krizi geçer ve ölümleri engellendiğinde müteşekkir olurlar.
Öldürü olmayan yollarla denenmiş intiharlar ciddi değildir!
DOĞRU: Bazı insanların ilaç dozları ve insan anatomisi hakkında bilgi sahibi olmadığını kabul edersek bu ifade öldürücülüğü niyetle karıştırmış bir ifadedir.
İntihar hakkında yanlış bilinenlere değindikten sonra intihar olgusunun ortak yönlerinden bahsetmenin intiharı tanımak açısından yararlı olacağı kanısındayım:
Shneidman’a göre İntiharın Ortak On Yönü
Amerikalı suicidologist (intihar olgularını bilimsel açıdan inceleyen bilimadamı) ve thanatologist (insan ölümlerini psikolojik, sosyolojik, felsefi boyutuyla ele alan bilim adamı) Edving Shneidman’ın ölümler üzerine yazdığı 20 kitabı vardır. American Association of Suicidology (AAS)’nin kurucusudur. Resmi internet sitesinde intihara yönelik geniş çapta bilgiler ve intiharı önleme merkezleri mevcuttur (http://www.suicidology.org/web/guest/home). Bu alanda uzmanlık eğitimleri de veren kurumun internet sitesini ayrıntılı bilgi edinmek isteyenler inceleyebilir.
Alanında uzman bir bilimadamı olan Shneidman’ın şu ana kadar incelediği intiharlardan derlediği ortak on yön şu şekilde sıralanabilir:
1. İntiharın ortak amacı çözüm aramaktır.
2. İntiharın ortak hedefi bilinçliliğin durdurulmasıdır.
3. İntiharda ortak uyarıcı dayanılamayacak psikolojik acıdır.
4. İntiharda ortak stres verici faktör engellenmiş psikolojik gereksinimlerdir.
5. İntiharda ortak duygu çaresizlik-umutsuzluktur.
6. İntiharda ortak bilişsel durum ikircikli olmaktır.
7. İntiharda ortak algısal durum daralmadır.
8. İntiharda ortak eylem saldırganlıktır.
9. İntiharda ortak kişilerarası eylem intihar niyetini ilerletmektir.
10. İntiharda ortak tutarlı yön yaşam boyu başa çıkma örüntüsüdür.
Kaynaklar:
http://www.suicidology.org/web/guest/home
http://en.wikipedia.org/wiki/Edwin_S._Shneidman
Abnormal Psychology
HAZIRLAYAN: Psk. Çisem DOĞANLAROĞLU