Çocuğunun sosyal, lider ruhlu, popüler bir kimliğe sahip olması, birçok anne-baba için övünç sebebidir. Ancak, bu çocuklar bir başka çocuğun kâbusu olabiliyor. Zira 7-16 yaş arası çocuklarda giderek yaygınlaşan zorbalık, çocukların sağlıklı gelişimini ciddi oranda tehdit ediyor. Uzmanlar, ailelerin ‘çocuğum popüler olsun!’ arzularını, çocuklarına yansıtmamasını öneriyor.
İngiliz yazar William Golding’in romanı ‘Sineklerin Tanrısı’, ıssız bir adada yaşları 6 ile 12 arasında olan çocukların adadan kurtulma ve hayatta kalma serüvenini anlatıyor. Romanda cennet gibi bir adaya düşen çocukların giderek birbirini avlama, öldürme, yakma gibi vahşileşme sürecinden bahsederek, güçlü tarafın güçsüzü ezmesinin doğal hale gelmesindeki süreci gösteriyor. Dilimize zorbalık diye geçen ‘bullying’ kavramı, Türkiye’deki okullarda sıkça yaşanıyor. Halk arasında daha çok ‘kabadayılık’ diye tanımlanan zorbalıkta, kendinden daha güçsüzleri kasıtlı ve sürekli olarak rahatsız eden taraf, baskı yaparak fiziksel, sözel ve psikolojik saldırılarda bulunuyor.
Dünyada her iki çocuktan birinin akran zorbalığına maruz kaldığını ifade eden Medical Park Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Yıldız Biber Güven, bu durumun çocukların sağlıklı gelişimi için ciddi bir tehdit oluşturduğunu vurguluyor. Özellikle okullarda daha sık görüldüğünü aktaran uzman psikolog, “Eğer çocuğunuzun okula giderken ayakları geri geri gidiyorsa, arkadaşlarıyla görüşmek istemiyorsa, geceleri altını ıslatıyorsa, derslerdeki başarısı birdenbire düştüyse akran zorbalığına maruz kalıyor olabilir.” diyerek aileleri uyarıyor.
Genel olarak 7-16 yaş arasında görülen zorbalığın, 9-15 yaşları arasında en üst düzeye çıktığını kaydeden Güven, “Zorbalar ve kurbanlar genellikle aynı sınıfta yer alır ve aynı yaşta olurlar. Okulda ve sınıfta yalnız hisseden, etkinliklere katılmayan, arkadaş edinmeyen, iletişim başlatmada sorun yaşayan ve kendini ispatlama becerilerinden yoksun çocukların akran zorbalığına maruz kalma riski daha yüksek. Kurban olan çocuklar diğer çocuklara kıyasla daha kaygılı, güvensiz, mutsuz, çekingen ve daha duyarlı olabilirler.” diyor.
ÇOCUK AKRAN ZORBALIĞINI EVDE ÖĞRENİYOR
“Akran zorbalığını uygulayan çocukların en önemli ihtiyaçları, diğer çocuklar üzerinde baskınlık kurmak ve kontrolü elinde tutmaktır. Bu çocuklar genellikle saldırgan tutumlar takınarak bir gruba lider olabileceğini erken yaşta keşfetmişlerdir.” diyen Yıldız Güven, zorbalık uygulayan çocukların, saldırganlığı genelde evlerinde öğrendiklerini belirtiyor. Güven, “Ayrıca bu çocuklar, genellikle dışa dönük kişilik özellikleri sergilerler. Arkadaşlık kurmayı ve sürdürmeyi seven, sosyal ilişkilerden hoşlanan, arkadaşları arasında popüler olan çocuklardır. Benlik saygıları ve kaygı düzeyleri düşük değildir ama empati kurmada zorlanırlar.” diyor.
Çocuklara, sosyal olgunluğuna uygun görevler verin
Uzman psikolog Güven, ailelere şu tavsiyelerde bulunuyor:
Çocukların, saldırgan davranışlarla istedikleri yerine getirilmemeli.
Çocuklara, sosyal olgunluğuna uygun görevler verilerek kendine güveni geliştirilmeli.
Çocuklar kızgın ve öfkeliyken onlarla tartışmamalı, çocuk sakinleştikten sonra bu durum birlikte konuşularak değerlendirilmeli.
Çocuklarla sorgulayıcı değil, paylaşım amacıyla sohbet etmeli.
Çocuğun izlediği TV programları, filmler ve oynadığı bilgisayar oyunları, konusunda seçici ve dikkatli olmalı.
Çocuklarla daha nitelikli zaman geçirmeli, zorbalık davranışlarına karşı dikkatli ve özenli olmalı.
Onların diğer arkadaşlarının yanında popüler olması yönündeki arzularını, çocuklarına yansıtmaktan kaçınmalı.
Aileler, çocuklarının davranışları ile ilgili olarak sıklıkla öğretmenlerinden bilgi almalı ve eğer bir sorun belirtilirse, çocuğuna nasıl yardım edebileceği konusunda öğretmenler ve uzmanlar ile işbirliği yapmalı.