Hayalet uzuv ağrısı, amputasyon sonrası uzuvun varlığına ve hareketlerine ilişkin gerçek dışı hislerin yanı sıra ağrı şeklinde de ortaya çıkar. Hastalar genellikle kaybedilen uzvun varlığını hisseder, uzvun hareket ettiğini düşünür veya hatta uzvuyla dokunma hissini yaşarlar. Ancak bu hisler gerçek değildir ve kaybedilen uzvun fiziksel olarak orada olmadığı bilinir.
Hayalet uzuv ağrısının tam nedeni bilinmemekle birlikte, merkezi sinir sistemindeki değişikliklerin rol oynadığı düşünülmektedir. Ameliyat veya travma sonucu ortadan kalkan sinir uyarıları, beyindeki sinir yollarında yanlış sinyallerin oluşmasına neden olabilir. Bu yanlış sinyaller, uzvu olmayan bir bölgede ağrı hissi şeklinde algılanır.
Hayalet uzuv ağrısı tedavi edilebilir bir durumdur, ancak tedavi yaklaşımları kişiye özgü olmalıdır. Tedavi seçenekleri arasında ilaçlar, sinir blokajları, fizik tedavi, akupunktur, sinir stimülasyonu ve psikoterapi bulunabilir. Tedavinin amacı, ağrıyı azaltmak veya kontrol altına almak, yaşam kalitesini artırmak ve hastanın günlük aktivitelerini etkileyen ağrıyı azaltmaktır.
Hayalet uzuv ağrısıyla karşılaşan bir kişi, bir sağlık uzmanına danışmalı ve uygun tedavi seçeneklerini değerlendirmelidir. Uzmanlar, bireye özel tedavi planları oluşturarak ağrının etkilerini azaltmaya yardımcı olabilirler.
EMDT Terapisinde Hayalet Uzuv Ağrısı
EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) terapisi ile hayalet uzuv ağrısı gibi durumlar arasında ilişki kurulmuştur. EMDR terapisi, özellikle travma sonrası stres bozukluğu (PTSD) gibi durumların tedavisinde kullanılan bir terapi yöntemidir.
Hayalet uzuv ağrısı, ameliyat veya travma gibi fiziksel bir kaybın neden olduğu bir durum olsa da, bu durumda da psikolojik etkenlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Örneğin, amputasyon sonrası yaşanan duygusal travma, stres, depresyon, anksiyete gibi faktörler hayalet uzuv ağrısının şiddetini etkileyebilir.
EMDR terapisi, göz hareketlerinin yönlendirildiği veya başka uyarıcılar kullanılan bir terapi yöntemidir. Bu terapide, kişinin travmatik deneyimlerini işlemek ve olumsuz duygusal ve zihinsel reaksiyonları azaltmak hedeflenir. EMDR terapisi, travmatik deneyimlere ilişkin anıları tekrar canlandırırken, göz hareketleri veya başka uyarıcılar kullanarak duygusal yüklerin azaltılmasına yardımcı olabilir.
Hayalet uzuv ağrısıyla ilgili olarak EMDR terapisi, kişinin amputasyon veya travma sonrası deneyimlediği duygusal stresi, kayıpları, endişeleri ve olumsuz duygusal reaksiyonları hedef alabilir. EMDR, kişinin duygusal ve bilişsel tepkilerini düzenlemesine, travmatik deneyimlerle ilgili duygusal yükleri azaltmasına ve dolayısıyla hayalet uzuv ağrısı gibi semptomların şiddetini azaltmasına yardımcı olabilir.
Ancak her bireyin deneyimi farklı olduğu için, EMDR terapisi hayalet uzuv ağrısı için etkili olabilirken, başka bir kişide etkili olmayabilir. EMDR terapisi veya herhangi bir terapi yöntemi hakkında karar vermek için bir uzmanla bireysel olarak değerlendirme yapmanız önemlidir.
Neredeyse herhangi bir vücut parçasının kaybına takiben; hasta, uzvun hala orada olduğu hissi olan hayali uzuv hissi veya ampütasyondan sonra var olan ağrı olan hayalet uzuv ağrısı (PLP: Phantom Limb Pain) yaşayabilir (Sherman, 1997). Çoğu zaman, ampütasyondan sonraki ağrı, ampütasyondan önce var olan ve bir şekilde sinir sisteminde kilitli kalan ağrıdır. Fantom ağrısı ile ilişkili ağrı şiddetli olabilir.
Bazı insanlar, dayanılmaz acı ve herhangi bir rahatlama umudunun olmaması nedeniyle intihar eder. Ağrı, kramp hissi, yakıcı ağrı, karıncalanma, kaşıntı, sızı veya bir kişinin yaşayabileceği hemen hemen her türlü ağrı olabilir. Vücudunun ampute edilen herhangi bir yerinde kişi PLP hissetmeye devam edebilir. Örneğin; hayali diş ağrısı, hayali meme ağrısı ve hayali safra kesesi ağrısı, diğerleri arasında, hayali ağrılar olarak kabul edilmektedir.
Danışanlar, ampütasyondan sonra özgüven sorunları geliştirirler. Bir uzuvları eksik olduğu için insanların onlara tepki vermesinden dolayı kendilerini değerli hissetmezler. Hepsi, yabancıların, özellikle çocukların, sürekli bakışlarını ve ürkek tepkilerini anlatırlar. Çocuklar işaret eder ve bakarlar çünkü kendimizi bütün olmadan hayal etmek düşünülemez. Danışanlar zaman geçtikçe daha fazla kendilerini geri çekme eğilimindedir. Bunun hakkında ve sonrasında çekicilik konusunda konuşun. Kadınlar, bacakları kesilirse daha az çekici hissederler ve kollarına kıyasla, göğüsleri kesilirse daha az çekici olduklarını düşünürler. Erkeklerde, kol ampütasyonlarında, bacak ampütasyonlarında olduğundan daha fazla özgüven kaybı vardır.
Hayalet Uzuv Ağrısı ve EMDR konusunda Haziran ayında basımı yapılacak olan EMDR Çözümleri I kitabında Robert H. Tinker ve Sandra A. Wilson tarafından yazılan bölümde ayrıntılı bilgiye ulaşabilirsiniz. Kitap çıktığında bu sayfada güncelleme yapılacaktır.