İLKNUR K. AKMAN / Sabah Cumartesi
Kızım bugün tam 20 aylık oldu. Konuşması (iki kelimelik cümleler kursa da), yürüyüşü, oturuşu kalkışı ve tepkileriyle küçük bir insan gibi... Söylenilen her şeyi anlıyor, anlamadığı şeyler olduğunda ise anlamak için müthiş bir çaba harcıyor. Bunlar onun yaşıtı hemen her çocuğun yaptığı şeyler. Kimi biraz daha az kelime biliyor, kimi biraz daha fazla... Ama aynı yaşlarda bir grup da var ki duygularını ifade edemiyor, 'anne, baba, dede' gibi hiçbir anlamlı kelime söylemiyor, konuşmaya hiç çaba sarfetmiyor, dikkaitini belli bir şeye veremiyor... Bu tür durumlarda bazı ebeveynlerin çocuklarına gayet normalmiş gibi davranmalarına hayret ediyorum. Hiçbir uzamana danışmaya gerek görmeksizin "Nasılsa yapar, nasılsa konuşur, nasılsa öğrenir," gibi cümleler kurmaları ise beni çılgına çeviriyor. Evet, her çocuğun gelişimi farklı oluyor belki ama bir de çocukların belli dönemlerde 'asgari'olarak yapması gereken şeyler var. Çocuğun gelişiminin yavaş seyretmesi bazen sadece önemsiz bir gecikme olabileceği gibi, bazen de anne baba ihmali yüzünden ciddi sorunlarla karşılaşılabiliyor. Kimsenin aklına çocuğunun otistik olabileceği, bir uzmana danışmazsa çok şey kaybedeceği gelmiyor. Çok titiz ve kitaba uygun bir anne olduğum söylenemez. Ancak gerek yerli gerekse yabancı yayınlardan çocukların ay ay gelişiminin nasıl olması gerektiği konusunda sürekli bir şeyler okuyorum. Kızımı asla 'üstün zekalı' değil ama elbette normal zekalı çocuklarla kıyaslıyorum. En ufak bir şüphem olduğunda "Aman dikkat!" diyorum. Bir iki gün önce Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları uzmanı Dr. Erhan Ateş'in yazdığı Modern Çocuk Bakımı adlı bir kitap geçti elime. Anne ve babalara neler yapılmalıdır, yapılabilir demek yerine "Şunları yapın, şunları yapmayın," diye kesin ve açık bir dille konuşan bir kitap. 1-6 yaş çocuk gelişimi, hastalıkları ve bakımı üzerine her anne babanın bilmesi gereken çok şey anlatıyor. Kitapta otizm konusunda dikkat çekilen noktaları sizinle paylaşmak istiyorum. Konuşma becerisi belirgin olarak az olan ve duygularını ifade etmekte zorlanan çocuklarda gündeme gelen otizm, her 150 çocuktan 1'inde görülüyor. Çocuğunuz bir-bir buçuk yaş aralığında ise şu gelişim özelliklerine dikkat etmeniz ve şüphelenmeniz gerekiyor...
SARILMAYI SEVMİYORSA
- Bu aylarda çocukların taklit gerektiren oyunlar oynaması gerekir. Eğer çocuğunuz bir kahve fincanı içinde sanki içecek varmış gibi karıştıramıyor ya da oyuncak bebeğini beslemiyorsa,
- Her çocuk havada uçan uçurtma ya da tepesinin üzerinden geçen helikopter gibi farklı objeleri parmağıyla gösterme ihtiyacı duyar. Eğer çocuğunuz, bu tarz bir duygulanımı hiç yaşamıyorsa,
- Çevrenizdekiler "Aaa palyaço ne kadar komik!" diye bir palyaçoyu gösterdiklerinde çocuğunuz o yöne bakmıyor ve ilgilenmiyorsa,
- Başka insanlara karşı çok ilgili değil, başkalarının duyguların anlamakta zorlanıyor ve kendi duygularını ifade edemiyorsa,
- Çocuğunuz göz teması kurmuyor, göz göze gelmekten kaçınıyor ve genelde yalnız kalmayı tercih ediyorsa,
- Çocuğunuz ellenmeyi, sarılmayı istemiyor sadece kendi istediğinde sarılıyorsa,
- Çevrenizdeki biri onunla konuşurken o başka seslere tepki veriyorsa,
- İlgisini çeken kişilerle oyun oynamayı, sohbet etmeyi ya da ilişkide olmayı bir türlü beceremiyorsa,
- Söylenenleri hiç gereği yokken papağan gibi tekrarlıyorsa, - Uygun söz ve mimiklerle ihtiyaçlarını ifade edemiyorsa,
- Aynı hareketleri tekrar tekrar yapıyorsa,
- Günlük yaşam düzeni değiştiğinde kolayca adapte olamıyorsa,
- Çevresindeki kokulara, seslere ve tatlara normal olmayan tepkiler veriyorsa,
- Daha önce söyleyebildiği kelimeleri artık söylemiyorsa, mutlaka bir uzmana danışın!