Dünya Ruh Sağlığı Federasyonu’nun 1992’de aldığı kararla 10 Ekim, Dünya Ruh Sağlığı Günü olarak kutlanmaktadır. Bu vesileyle ruh sağlığının dünyaya etkileri hakkında programlar tertip edilmekte, ruh sağlığını korumak için projeler hazırlanmaktadır. Ben bugünkü yazımda ruh sağlığının ekonomik açıdan önemine değinmeye çalışacağım.
Bildiğiniz gibi 2008 yılında global bir kriz oldu. Dünya aniden büyük bir krizin içine girdi. Aylarca nerede yanlış yaptık sorusunun cevabı arandı. Bir şeyler bulundu bulunmasına, ama henüz krizden çıkılacak yol tam olarak belirlenemedi.
Bu süreçte genellikle krizin ruh sağlığına etkileri üzerinde duruldu. Ancak ben ruh sağlığının kriz üzerindeki etkilerinin çok daha önemli olduğunu düşünmekteyim.
MUTSUZLUK İŞTE DEVAMSIZLIK YAPIYOR
Sizlere birkaç çarpıcı istatistiksel veriyi sunmak istiyorum:
Çalışanların yüzde 20’sinden fazlasının iş performanslarını etkileyen kişisel problemlere sahip olduğu belirlenmiştir
İşe devamsızlıkların yüzde 30’u ve işten ayrılmaların yüzde 66’sı çalışanların kişisel ve ruhsal sorunları ile ilişkili bulunmuştur
Çeşitli psikolojik sorunlara sahip çalışanlar ortalama bir çalışandan yüzde 25 daha az verimli olmaktadır.
İşe devamsızlıkların yüzde 50’sinin nedeninin iş yerinde yaşanan stres olduğu belirlenmiştir.
Bu veriler ruh sağlığının bireysel bazda çalışana, dolayısıyla kurumlara etkilerini ortaya koymaktadır.
• İş kazaları oranlarını artırıyor.
Araştırmalar iş kazalarının yüzde 5 ila yüzde 85’inin stresle ve ruhsal bir sorunla ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Ruhsal bozukluklar, özellikle depresyon sakatlıkların ilk on sebebinden biridir. Son 10 yılda stres nedeniyle çalışanlara ödenmek zorunda kalınan tazminatlar 3 kat artmıştır.
• Stresin yarattığı gizli kayıplar hesaplanabilir mi?
Bu konuya özel geliştirilmiş hesaplama modülleri sayesinde çalışan sayısına göre ortalama bir maliyet ortaya konulabilmektedir. Bu maliyeti öngörebilen ve önlem alabilen krumlar çok daha güçlü olmaktadırlar. Öngöremeyen kurumlarsa her geçen yıl bir kayıp ve kriz tehditiyle karşı karşıya kalabilmektedirler.
STRES TÜRKİYE’DEN 12 MİLYAR ÇALDI
• Ülkelerin ekonomilerini nasıl etkiler?
Bu konudaki en çarpıcı çalışmayı ABD yapmıştır. Yapılan araştırmalara göre stresin ve ruhsal rahatsızlıkların ABD ekonomisine yıllık maliyeti yaklaşık olarak 150 milyar dolardır. Bunun 43 milyar doları sadece depresyon kaynaklıdır. Bu 43 milyar doların da 20 milyar doları ilaç, yol, hastane gibi görünen masraflara, 23 milyar doları da kişilerin işe gidememelerine veya eksik verimle çalışmalarına ait masraflardır.
• Ülkemizde ruhsal sorunların maliyeti ne kadardır?
Yaptığımız kaba bir hesaplamaya göre Türkiye’de çalışan kesimin ruhsal sorunlarının yıllık maliyeti 12 milyar dolar civarındadır. Bu rakamın daha az olmayacağını, ama daha fazla olabileceğini düşünüyoruz.
ÇALIŞANLARA DESTEK GEREK
• Strese bağlı mali kayıp nasıl önlenir?
“Employee Assistance Program” yani “Çalışana Destek Programı” dünyada büyük şirketlerce kullanılmaktadır. Bu program özellikle strese bağlı maddi kayıpları minimuma indirgemek, çalışanların sorunlarını çözmek ve verimliliklerini artırmak amacıyla geliştirilmiştir. Ülkemizde henüz yaygınlaşmamış olan bu yöntem sayesinde,
• Kayıp zamanın yüzde 40’ı geri kazanılabilmekte,
• Çalışan şikâyetlerinin yüzde 50’si azaltılabilir.
• İş kazalarının yüzde 65’inin önüne geçilebilir.
• Yaşanan psikolojik sorunlardan kaynaklanan iş gücü kayıplarının yüzde 33’ü önlenebilmektedir.
Ülkemizde bu tür bir programın yaygınlaştırılması 12 milyar dolar olarak belirlediğimiz stres maliyetinin bu programla 8 milyar doların aşağısına düşürülmesi mümkündür.
Dünya Ruh Sağlığı Günü vesilesiyle ülkemizde en azından çalışan kesim için bir “Ruh Sağlığı Seferberliği”nin düzenlenmesi hem ülke ekonomine büyük kazanımlar sağlaması hem de çalışan memnuniyetini ve verimini artırması açısından çok faydalı olacaktır. Hepinize ruh ve beden sağlığı dolu yıllar diliyorum...