Dünyanın en prestijli ödüllerinden biri olarak kabul edilen Nobel'i kazanmak her bilim ve fikir insanı ya da politikacının hayalidir. Toplam 6 dalda verilen ödüller arasında barış ve edebiyat ödülleri ön plana çıkarken, tıp, fizik, kimya ve ekonomi dallarında da yine Nobel Ödülleri Komitesi'nin yapacağı değerlendirme yer yıl merakla beklenir. Bu yılın ilk Nobel Ödülü'nün kazananlar bugün açıklandı. Nobel Tıp Ödülü, insanoğlunun en büyük hayallerinden olan "ebedî gençliğe" ulaşmak yolunda çok önemli bir çalışmaya imza atan üç Amerikalı bilim insanına verildi.
Nobel Komitesi Sekreteri Goeran Hansson, kromozomların telomer ve telomerazlarla nasıl korunduklarını ortaya koyan keşiflerinden dolayı, Avustralya asıllı ABD'li Elizabeth Blackburn ve ABD'li bilimciler Carol W. Greider ile Jack W. Szostak’in bu ödüle layık gördüklerini açıkladı.
Nobel ödülü getiren çalışma, yaşlanma sürecine ışık tutuyor ve kanserle mücadele de yardımcı olabilecek bilgiler içeriyor.
Çığır açan çalışma
Telomeraz enzimi, kanserli dokunun gelişmesinde en önemli etkenlerden biri olarak gösteriliyor. Kanserli doku, enzim sayesinde ölümsüzlüğe ulaşıyor ve sürekli bölünmeye devam ediyor. Nobel ödülü almaya hak kazanan bilim insanlarının çalışmalarını değerlendiren Stockholmlü, gelişim biyolojisi uzmanı Thomas Pärlman söz konusu hücre araştırmasının önemini şu sözlerle değerlendirdi:
“Bu üç bilim insanının yaptıkları çok önemli bir keşif. Hatta hayatımızla ilgili en temel sorunu çözdükleri de söylenebilir. Üç bilim insanı, kromozomların sonunda bulunan bir bölümün, kromozomların zarar görmesini nasıl engellediğini tespit etti. Bu koruyucu uçlar 'telomer' olarak adlandırılıyor ve hücre bölünmesi sırasında kromozomların tamamen korunmuş vaziyette kalmasını mümkün kılıyor.“
Kanser aşısı çalışmaları
Söz konusu çalışmalar, kanserin yanı sıra, yaşlanma ve kalıtımla gelen genetik hastalıklar konusunda da daha fazla bilgi sahibi olunması açısından büyük önem taşıyor. Ayrıca yeni potansiyel tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine sağladıkları katkıya da vurgu yapılıyor. Örneğin bu çalışmaların ışığında ABD’de uzun yıllardır, telomeraz enzimini hedef alan bir kanser aşısı geliştiriliyor. Pärlman, şu açıklamayı yaptı:
“Temel sorunlar çözüme kavuşturulduğunda, bunun aynı zamanda büyük bir tıbbî anlamı vardır. Bu kez ise bu, kanser araştırmaları için geçerli. Telomeraz enzimi, kanserli hücrelerde yüksek bir aktiviteye sahip ve bu aktiviteyi engellemek için uzun bir süredir yoğun araştırmalar yürütülüyor.”
Blackburn Bush tarafından ihraç edilmişti
Ödülü kazananlar arasında bulunan Elizabeth Blackburn, California Üniversitesi'nde biyoloji ve psikoloji profesörü olarak görev yapıyor. Kromozomlar ve DNA ile ilgili çığır açan keşiflerini de California Üniversitesi’nde gerçekleştirdi. Blackburn, daha önce ABD Başkanlık Biyoetik Kurulu’nda da görev yapmıştı. Ancak Blackburn, kök hücre araştırmaları ile ilgili kısıtlayıcı politikaları eleştirdiği için 2004 yılında dönemin ABD Başkanı George Bush tarafından, Konsey üyeliğinden ihraç edilmişti.
Nobel Ödülü almaya hak kazanan diğer bilim insanları, Carol Greider, Baltimore'deki Johns Hopkins Tıp Fakültesi’nde moleküler biyoloji ve genetik bölümünde profesör olarak görev yapıyor. Londra'da doğan Jack Szostak ise Boston'daki Massachusetts Hastanesi’nde genetik profesörü olarak çalışıyor.
Ödülü uykuda öğrendiler
Üç bilim insanı, ödülü kazandıklarını sabah erken saatlerinde ev işleri yaparken ya da uykuda öğrendi. Haberi aldığı sırada çamaşır yıkamakta olduğunu belirten Greider, çok heyecanlı olduğunu söyledi. Nobel Komitesi kendisini aradığında uyumakta olduğunu ifade eden Blackburn ise heyecanını “Uyuyordum. Aslında hâlâ uyuduğumu düşünüyorum. Bazen hayal gördüğümü sanıyorum” sözleriyle dile getirdi. Blackburn, "Bu enzimin peşindeydik ve ilk belirgin emareler ortaya çıktığında, “Bu çok ilginç, çok önemli bir sonuç" diye düşündüm. Bir araştırma sonucu ile ilgili böyle şeyleri çok sık hissetmezsiniz” diye konuştu. Bilim insanları 10 Milyon İsviçre Kronu yani 1 milyon euro tutarındaki para ödülünü de paylaşacak. Ödül töreni 10 Aralık'ta Stockholm'da yapılacak.
Nobel Tıp Ödülleri
1985 yılından bu yana Nobel Tıp Ödülünü kazananların listesi şöyle:
2008: Harald zur Hausen (Almanya), Françoise Barre-Sinoussi (Fransa) ve Luc Montagnier (Fransa)
2007: Mario R. Capecchi (İtalya doğumlu ABD vatandaşı), Martin J. Evans (İngiltere) ve Oliver Smithies (ABD)
2006: Andrew Z. Fire ve Craig Mello (ABD)
2005: Barry J. Marshall ve J. Robin Warren (Avustralya)
2004: Richard Axel ve Linda B. Buck (ABD)
2003: Paul C. Lauterbur (ABD) ve Peter Mansfield (İngiltere)
2002: Sydney Brenner (İngiltere), John E. Sulston (İngiltere) ve H. Robert Horvitz (ABD)
2001: Leland H. Hartwell (ABD), R. Timothy (Tim) Hunt (İngiltere) ve Paul M. Nurse (İngiltere)
2000: Arvid Carlsson (İsveç), Paul Greengard ve Eric Kandel (ABD)
1999: Guenter Blobel (Almanya ve ABD vatandaşı)
1998: Robert F. Furchgott, Louis J. Ignarro ve Ferid Murad (ABD)
1997: Stanley B. Prusiner (ABD)
1996: Peter C. Doherty (Avustralya), Rolf M. Zinkernagel (İsviçre)
1995: Christiane Nuesslein-Volhard (Almanya) Edward B. Lewis ve Eric P. Wieschaus (ABD)
1994: Alfred G. Gilman (ABD) ve Martin Rodbell (ABD)
1993: Richard J. Roberts (İngiltere) ve Phillip A. Sharp (İngiltere)
1992: Edmond H. Fischer (ABD ve İsviçre vatandaşı) Edwin G. Krebs (ABD)
1991: Erwin Neher ve Bert Sakmann (Almanya)
1990: Joseph Murray ve Donnall Thomas (ABD)
1989: Michael Bishop ve Harold Varmus (ABD)
1988: Sir James Black (İngiltere) Gertrude Elion (ABD) ve George Hitchings (ABD)
1987: Susumu Tonegawa (Japonya)
1986: Stanley Cohen (ABD) ve Rita Levi-Montalcini (İtalya)
1985: Michael Brown (ABD) ve Joseph Goldstein (ABD)
BS/MK/MÇ (dw,dpa,afp)