Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, bireyin aşırı hareketlilik, istekleri erteleyememe (dürtüsellik) ve dikkat sorunları ile kendini gösteren bir psikiyatrik bozukluktur.
TEMEL BELİRTİLER
Bu bozukluğun 3 temel belirtisi vardır:
Dikkat eksikliği,
Aşırı hareketlilik,
Dürtüsellik
Bir kişide dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun varlığından bahsedebilmek için bu belirtilerin;
-7 yaştan önce başlamış olması
-Kalıcı ve sürekli olması (en az 6 aydır)
-Birden fazla ortamda görülmesi (hem ev hem okul gibi)
gerekmektedir.
Dikkat eksikliği olan bireyler,
1.Belirli bir işe ya da oyuna dikkatini vermekte zorlanır.
2.Dikkati kolayca dağılır.
3.Dikkatsizce hatalar yapar.
4.Başladığı işi bitiremez.
5.Kendisiyle konuşulurken dinlemiyormuş gibi görünür.
6.Görev ve etkinlikleri düzenlemekte zorlanır.
7.Yoğun zihinsel çaba gerektiren işleri yapmaktan kaçınır (ev ödevi, okul aktiviteleri gibi).
8.Etkinlikler için gereken eşyaları kaybeder.
9. Günlük etkinliklerde unutkandır.
Bu belirtilerden en az 6 sının en az 6 aydır devam ediyor olması kişide dikkat eksikliğinin varlığına işaret eder.
Dikkat Eksikliği:
Dikkat eksikliği dikkat süresinin ve yoğunluğunun bireyin yaşına göre olması gerekenden az olmasıdır. Dikkatin belirli bir noktaya toplanamaması ve kolayca dağılması, dağınıklık, unutkanlık, eşyaları kaybetme gibi belirtilerle kendini gösterir.
Dikkat eksikliğinde sorun, dikkatin belirli bir noktaya odaklanamamasıdır. Dikkat eksikliği yaşayan kişiler aynı anda birden fazla şeye odaklanırlar ve bu nedenle bir işle uğraşırken başka bir şey kolaylıkla dikkatin dağılmasına neden olur. O anda uğraştıkları işi bırakıp bir başka işe yönelebilirler. Örneğin çocuğunuzun ders çalışırken kalemiyle ya da odadaki herhangi bir nesneyle oynaması, alakasız sorular sorması gibi.
Dikkat eksikliği olan kişiler ilgilerini çeken konulara ya da işlere daha uzun süre odaklanabilirler. Ders başında 5 dakikada dikkati dağılan bir çocuk saatlerce bilgisayarın ya da televizyonun başında vakit geçirebilir. Dikkatin odaklanma süresi yaşa göre değişkenlik göstermektedir. Bu nedenle dikkat süreleri kişinin bulunduğu yaşa göre değerlendirilmelidir.
Çocuğunuz için;
“ Dersi dinleyemiyor, sürekli etrafı ile ilgili ”
“ Bilgisayar başında saatlerce oturabiliyor ama ödev başında en çok 10 dk ”
“Söylediklerim bir kulağından girip diğerinden çıkıyor ”
“Sanki aklı hep başka yerde, çok dalgın”
“ Başladığı işi bitirmiyor ”
“Çok sık eşya kaybediyor”
“ Sınavlarda dikkatsizce hatalar yapıyor ”
“Ödev başında çok yavaş, 10 dakikalık işi 3-4 saatte bitiremiyor”
Gibi cümleler ediyor ya da duyuyorsanız çocuğunuzda dikkat eksikliği olabilir.
Hiperaktivite: (Aşırı Hareketlilik)
Hiperaktif çocuğun hareketliliği aşırıdır ve yaşıtlarıyla kıyaslandığında belirgin farklılık vardır. Bitmek tükenmek bilmeyen bir enerjileri vardır. “Düz duvara tırmanmak” deyimini hak eden davranışlarda bulunurlar, koltuk tepelerinde gezer, ev içinde koşuşturur ve söz dinlemezler. Sakin bir şeklide oynamayı ve oturmayı beceremezler. Kısa süre otursalar bile elleri ve ayaklarını sürekli sallar, hareket ettirirler. Çok konuşur, iki kişi konuşurken sık sık lafa girerler. Masanın başında oturamaz, dolayısıyla derslerini uygun bir şekilde çalışamazlar.
Hiperaktivite tanısı için tanımlanan 6 temel ölçüt vardır:
1. Eli ayağı kıpır kıpırdır.
2.Oturduğu yerde duramaz.
3.Gereksiz yere sağa sola koşturur, eşyalara tırmanır.
4.Sakince oynamakta zorlanır.
5.Sürekli hareket eder ya da sanki motor takılmış gibidir.
6.Çok konuşur.
Çocuğunuzla ilgili;
“ Eli dursa ayağı oynar “
“Daha karnımdayken bile kıpır kıpıdı “
“ Sürekli hareket halinde , yürümez koşar “
“ TV izlerken bile hareket eder “
“ Sınıfta nereye baksam onu görüyorum “
“ Sırada otururken bile eli ayağı hareket ediyor”
Gibi sözler söylüyor ya da duyuyorsanız çocuğunuzda hiperaktivite olabilir.
Dürtüsellik:
Dürtüsellik genel olarak bireyin kendini kontrol edebilmesinde sorun olmasıdır. Acelecilik, istekleri erteleyememe, söz kesme, düşündüğünü hemen yapma, aklına geleni geldiği anda söyleme, sırasını beklemekte güçlük çekme gibi belirtilerle kendini gösterir.
Dürtüselliğin tanı ölçütleri:
1.Sorulan soru tamamlanmadan yanıt verir.
2.Sırasını beklemekte güçlük çeker.
3.Başkalarının sözünü keser ya da oyunlarında araya girer.
Çocuğunuzla ilgili;
“kaç yaşına geldi hala söz kesmemeyi öğrenemedi ”
“ Düşünmeden hareket eder ”
“ Aklına geleni hemen yapıyor”
“ Sabırsızdır, istekleri hemen olsun ister ”
“ Asla sırasını bekleyemez ”
“ Daha soruyu tamamlamadan cevabını vermeye kalkıyor ”
Gibi cümleler ediyor ya da duyuyorsanız çocuğunuzda dürtüsellik olabilir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun Tedavisi:
1) Bu durumda çocuğunuzu bir çocuk psikiyatristine götürmelisiniz ve gerekirse ilaç tedavisine başlanmalı. İlaç kullanılan süre boyunca çocuğunuz doktoru tarafından takip edilmelidir. Tedavinin süresi çocuktan çocuğa değişiklik göstermektedir.
2) Çocuğunuza bireysel terapilerle dikkat eğitimi, zaman yönetimi, sosyal beceri eğitimi aldırabilirsiniz.
3) Çocuğunuzun okuluyla işbirliği yapmalısınız. Öğretmenlerin konu hakkında bilgilendirilmesini sağlamalısınız. Öğretmenlerle ortak hareket etmek çok önemlidir.
4) Ebeveyn olarak sizler bu rahatsızlık hakkında ayrıntılı bilgi edinmelisiniz.